Контрольный экземпляр

заттардын макромолекулалары ыдыраганда клеткага оцай 
сщетш б1р.т-жарым кшисене узшдшерге айналады. Буныц 
03i коректис заттардын ьщырауы немесе катаболизм деп ата- 
лады. Кепшишс микроорганизмдерде ол клетка сыртында 
болатын экзоферменттер эсерш ен журеде. Метаболизмнщ 
екишп кезецш де клетка йише енген коректис заттардын 
ыдырау белистер! б1ркдтар органикалы к кышкылдар мен 
фосфор эфирш е айналады. Бул аралык зат алмасу немесе 
анфиболизм деп аталады. Зат алмасуда бул ею процестер 
6ip-6ipiHe алмасуы байкаусыз етгп жатады. Кептеген те- 
менп молекулалы косылыстардан клетканын н епзп курам 
белистер1 куралады. Оларга амин кышкылдары, кант ф ос­
фаты, органикалык кышкылдар жэне баска да биосинтездщ 
еш мдер
1
жатады. Булардан epi карай клеткада белоктар, 
нуклеин кышкылдары клетка кдбыкшасыньщ белйстер1, кор 
заттары тузеледь Клеткадагы биосинтездщ осындай ушш- 
iiu кезенш анаболизм деп атайды. Бул процесс неп зш ен
клетка шпнде эндоферментгер кемепмен етедь
Клеткага тусетш коректис заттар мен олардын ыдырау 
шапшандыгы, одан соц зат алмасудьщ кдлдык еш мдерш щ
сырткы ортага шыгарылуы кептеген факторларга байланыс­
ты. Бул процесте ферменттер непзп рел аткдрады.
Барлык микроорганизмдер кем1ртеп, о т т е п ^ з о т жэне 
сутепге муктаж болады. Едэу1р мелшерде олар фобфорды 
ж эне KyKipTTi колданады. С оны мен 6ipre олар TipuiLniri 
барысында макроэлементтер (Fe, Са, К , Mg, Мп) мен 
микроэлементтердщ (Си, Со, В, Мо) коректис ортада бо- 
луьш талап етедг
Кем1ртепге муктаждыгына карай микроорганизмдерда 
автотрофты ж эн е гетеротрофты деп беледа. Автотрофты 
микроорганизмдер н еп зп кез! ретшде кемгртегшщ кура- 
мьшда, KeMipTeri тотыккан кушнде кездесетш косылыс- 
тарда колданады. Осыган сэйкес автотрофгыларды ecipreH 
кезде микроорганизмдер клеткасын кем1р кьгшкылынын 
к а ж е т мелшер1мен кдмтамасыз ету кезделедь Бул топ- 
тагы микроорганизмдерге: кептеген топы рак бактерияла- 
ры (нитрленгйрушигер, куюрт жэне 
TeMip 
бактериялары) 
жатады. Булар кджетп энергияны курылымы кдрапайым 
минерал заттарды (аммиак, куторт сутеп т.б.) тотыктыру 
барысында кэмтиды. Бул процеди хемосинтез деп атайды.
47

Гетеротрофты микроорганизмдерге тек кем! ркышкьигы 
гана емес сонымен 
6
ipre коректену ортасында органика- 
лык косылыстар мшдети турде болуы тшс. Буларга сап­
рофиттер, солардын imiHfle жануарлар мен ешмдйстер 
елекселер1мен корекгенетш турл! ашу процестершщ коз- 
дыргьпптары да жатады. Олардын шпнде тек Tipi клеткада 
гана TipmuiiK ететш вирустар, риккетсийлер болады. Олар 
ушш энергияныц непзп кез1 органикалык заттар ретшде 
ец жэй косылыс кднттан бастап курдел1 KeMipcyreKTepi, 
белоктар жэне майлар пайдаланылады.
Хемоавтотрофтылар мен гетеротрофтар аралыгынан 
орын алатын аралык микроорганизмдер, я гни факульта­
тива авто- жэне гетеротрофтар болады. Keii

жүктеу/скачать 5,63 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: