отырып, санап шыгу усынылады. 50 ул-кен ш арш ы ны н
келеш 1,5 мм3 тен,.
Мысалы: 50 улкен шарш ыларда, ягни 1/5 мм3 клетка
лар саны 530 клетка делме: сонда 1 м м 3 530 х 5 = 2650, ал
1 мл-де 2650 х 1000 = 2650.000 клетка болтаны. К,ою
жасалган суспензиядан клеткаларды санау киын, сондык
тан оны сумен суйылту керек: суйылту мелшер1 ep6ip улкен
шаршыда 16 клеткадан келетшдей етш жасалганы дурыс.
МикроорганизмдерЫ ocipy арктылы санау.
Аэробты ж аг
дайда зерттейтш материалды П етри аякдш сына коректйс
ортамен араластырып ceyin, одан ескен колонияларды са
нау. Егерде алынган тамшыда микробтар саны мулде кеп
болса, онда оны суйылтады. Бул жумысты ушке белш
журпзуге болады:
1. Суйылтуды даярлау.
2. Петри аякдоасына микробтарды себу.
3. 0скен колонияларды санау.
Суйылтуды даярлау. Егерде зерттелетш материалда мик
робтар
к е п болады деп болжанса, онда оны суйылтады
(13-сурет). Сонда ер суйылтудьщ 1 мл-де 10 шакты коло
ниялар болуы тшс.
13-сурет. Суйылту эдтмен микробтарды
агар астына себу, ecipy жене есептеу.
42
Суйылту ушш 9 мл залалсыздандырылган тугие суы бар
пробиркаларды даярлайды (залалсыздандырудан бурын
пробиркага 10 мл су куйылса, одан кешн 9 мл калады).
Осыдан залалсыздандырылган пипеткамен 1 мл суиыкты
алып келес1 цдшде 9 мл суы бар дайын пробиркага куяды.
Бул 1-суйылту, ягни 101. Будан кеган баска залалсыздан
дырылган пипеткамен осы 6ipimni суйылтудан 1 мл суйыкхы
алып kejieei пробиркага куяды. Сейтш екшдп суйылтуды
алады, ягни ол 10 :. Келега суйылтуларды осы керсетшген
теешмен жасайды. Суйылту дереж ей зерттелетш матери-
алдагы микроорганизмдердщ саны на байланысты.
Егерде
ол кеп болса, онда суйылту дэреж еа де улгаяды.
Петри аякшасына себу. Себу ушш б1рнеше залалсыз
дандырылган Петри аякдюсын алады. Bp6ip аякшага есеп-
теп оньщ пшнде балкытылган катты коректж ортасы бар
пробирканы б1р-б1рден даярлап кояды (мысалы, ет-пеп-
тонды агар). Теж1рибе кайгаламасы екеу, ягни ep6ip суйыл-
туга ею аякща, ею корекгж орта бар пробирка кажет. Енд!
суйылтудын бфнеше дврежесшен улп алады. Ондагы мак
сат осы суйылтудан кзнша микробтар колониясы ecin шы-
гатынын аныктау. Мэселен 13-суреттепдей ер суйылтудьщ
ушеушщ эркайсысынан 6ip-6ip мл-ден тексершетш суйык
алынады да Петри аякшасына куйылады. Одан сон осы
аякшага пробиркадагы дайын органы жаксылап шайкдп,
араластырады. Бул жумыстардын барлыгы залалсызданды
рылган белмеде — бокста шштердщ жалынында журпз1пу1
тшс. Егерде жумыс едетгепдей белмеде журпзшее, онда
Петри аякшасын ашканда ондагы кореюгйк ортага белме
ауасымен 6ipre бегде м икроорганизм дер енед1 де,
теж1рибенщ делдшне нуксан келпреда. Сонан сон какпа-
гьш жауып, устел уетшде агар катканша устайды. Агар кат-
* кан сон Петри аякшаларын термостатка койып ёиреда.
Ka3ipri кезде микробиологтар жене окулыктарда окшау-
ланган микробтар шогырьш алу ушш крлданылатын ыдыс-
ты Петри табакшасы деп аталып жур. Ал бул шындыккз
сай емес. Микробиология пракгикасына алгаш рет табак-
шаларды колдануды орыс микробиологы Гейденрейх ен-
г1зген болатын.
0скен колонияларды санау. Эдетге бактериялар колони-
ясын уш, саныраукулактар мен ашыткыш саныраукулакгар
43
к о л о н и я сы н 5-7, ак ти н о м и ц еттер к о л о н и я сы н 7-15
теулйстен кеш н санайды. Термостат температурасы мезо-
фил жагдайга сай жасалады (30-35°С). 0 c in шыккан коло
нияларды санау уш ш
П етри аякш асы нда ец жаксы, са-
науга ьщгайлы, жещл, колониялары аны к кершетш суйыл-
туларьш алады. Колониялар к е п болганда Петридщ денге-
лек аякщасьшьщ, микробтар колониялары аны к керш етш
сырт ж агы нан сеп з, сегмент жасап, сиям ен сызады да,
ep6ip сегменттеп колониялар саньш сепзге кебейтш 1 мл
суйыктыкга кднша колония барлыгьш аныктайды. Санау-
ды мына формуламен журпзедь
л 1 Ап
М = ’
мунда М — 1 м л-деп клеткалар саны (ep6ip
колония 6ip клеткадан ескен деп санайды), а — себшген
суйылтудагы
е с к ен колон и ялар саны , 10 — суйылту
коэффициент!, п — суйылтып себуге жасалган катар саны,
Y — себуге алынган суспензия мелшер1 (мл).
Мысалга себу 4-суйылтудан алынды делйс. Ондагы ecin
шыккдн колониялар саны 5. Себуге альгаган суспензия
мелшер
1
1 мл.
Сонда: М = 5,’10 = 5Т0000 = 50000
1
мл
Клетка, ягни 1 мл тексеруге алынган суйыкга елу мын клет
ка бар екен.
Сабащпы жургйу.
Таякша ж ене ш ар твр1зд1 микробтар
коспасьш ан, Петри аякшасындагы кдтты коректйс ортада
ecipmreH таза культуралардан дайындалган ж ене боялган
жугындылар аркылы бактериялардьщ Heri3ri формалары-
ньщ морфологиясымен танысады.
9 p6ip студент 3-4 затты к ейнегсп жаксьшап
тазартып
онда бактериялар дан жугынды дайьшдаулары тш с. Бунда
неп зш ен микробтар пшхшше, клетка ш еттерш щ курылы-
сына, спора тузшуше ж ене цитоплазма йпш де кездесетш
курылымдарга кецш аударулары ти!с.
Материалдар мен курал-жабдыщпар.
Стафилакоккалар,
антрокоидтар жене илек таякшасы араластырылган физио-
логиялы к ер тн д 1 . К орекп к заты бар
Петри аякш асы нда
ескен йпек таякшасы бактериясыньщ колониялары, йншде
коректйс заттары бар Azotobacter chroococcum, Вас anthra-
coides дайын, боялган Cl.Pectinoborum, Cl.Pasteuzianum жене
44