4.Хромопротеидтер, жалпы сипаттама, жіктелуі (гемопротеидтер, пигменттер, магнийпорфириндер). Хромопротеидтер – боялған күрделі белоктар: жай белоктан және құрамында металы
бар простетикалық топтан құралған. Алайда, металдар гемнің құрамында болады.
Хромопротеидтердің маңызы зор, кейбір өкілдері фотосинтезге, бүкіл организмнің тыныс
алуына, оттегіні және СО
2
тасымалдауға, сәуле және түсті ажыратуға, тотығу-тотықсыздану
реакцияларына қатысып, энергияны бөліп шығарады.
Хромопротеидтер құрамындағы металдарға байланысты үш топқа бөлінеді:
1.Гемопротеидтер , құрамында гемі бар күрделі белоктар.
2. Магнийпорфириндер , простетикалық тобының құрамындағы порфирин сақинасында
магний элементі бар зат. Магнийпорфириндердің негізгі өкілі хлорофилл.
3.
Пигменттер теріге, шашқа, көзге түс беретін зат. Пигмент құрамы жай белок және
меланоидты компоненттен тұрады. Меланоид құрамына кіретін негізгі заты меланин.
5. Тыныс алу белоктары (миоглобин, гемоглобин), құрылысы, рөлі. Тыныс алу белоктарына гемоглобин (Нb) және миоглобин (Mb) жатады.
Миоглобин –жай белоктан (полипептидтік тізбегінде 153 амин қышқылы бар) және
простетикалық топ – 1 гемнен тұрады.
Гемінің құрамында темірі бар порфин сақинасынан тұрады. Порфин 3 пиррольды және
бір пирролинді сақиналар метин көпіршелері арқылы байланысқан циклды қосылыс (с. 8).
Молекулалық массасы 17000 Д.
37
N
N
N
N
CH
CH
CH
CH
Fe
2+
H
3
C
CH
3
CH
3
H
3
C
CH
CH
2
CH
CH
2
CH
2
CH
2
COOH
CH
2
CH
2
COOH
