Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис

алыстан көшіп келе жатқандықтарын ұғындырды. (М. Ә.) 166-жаттығу

жүктеу/скачать 3,22 Mb.

Pdf көрінісі

бет	314/406
Дата	21.10.2023
өлшемі	3,22 Mb.
	#120381
түрі	Оқулық

1 ... 310 311 312 313 314 315 316 317 ... 406

Байланысты:
Абуханов-лексика

§ 122. Мақсат пысықтауыш Етістік баяндауышпен я етістіктен болған өзге мүшемен байланысты болып, етістіктегі қимылдың мақсатын білдіретін пысықтауышты м а

алыстан
көшіп келе жатқандықтарын ұғындырды. (М. Ә.)
166-жаттығу.
Мәтінді көшіріп жазып, әрбір сөйлемдегі мекен пысық-тауыштың астын
сызыңдар да, қай сөз табы мен қандай тұлғадан тұрғандығын айтыңдар.
1) Үзеңгіге аяғын сала бергенде, арт жағынан ат пысқырды. 2) Ана
Сарымсақтың арғы жағында, бір елеусіз адыр бұйратта бұғып қалмасын. 3)
Бекбол жуан торының дағдылы бүлкіліне салып тауға қарай тартып берді. 4)
Тау басында тұрып көз мөлшерімен жасаған бір межесі бар екен.
(М. Ә.)
5)
Қаладан келем, шырағым! 6) Есік алдына Нағима шешейдің көк қошқары да
келіп қалды. 7) Енді ақырындап ағашқа қарай жылжып барады. 8) Қалада
қалған халық түгел көтерілді.
(Ғ. Мүсір.)
§ 122. Мақсат пысықтауыш
Етістік баяндауышпен я етістіктен болған өзге мүшемен байланысты
болып, етістіктегі қимылдың мақсатын білдіретін пысықтауышты м а
қ с а т п ы с ы қ т а у ы ш дейді.
Мақсат пысықтауыштар не істеуге? не үшін? не мақсатпен? неге бола?
неге? деген сұраулардың

біріне жауап береді.
Мақсат пысықтауыштар мына сияқты сөз таптарының тұлғалық
ерекшеліктері арқылы жасалады.
1. Мақсат пысықтауыштары
жорта, әдейі, қасақана
сияқты

мақсат
үстеулерінен болып келеді. 1)
Мұның бәрін ол жорта істеді.
2)
Өзінің
пароходсымағын бөтен кеменің жолына
қасақана
жібереді. (Л. К.)
2. Есім сөздерінен кейін
үшін
шылауының тіркесе айтылуы арқылы
мақсат пысықтауыш болады.
Мен жазбаймын өлеңді
ермек үшін.
Жоқ-барды,
ертегіні
термек үшін.
Қөкірегі сезімді, тілі орамды Жаздым үлгі жастарға
бермек үшін. (А. Қ.)

3. Тұйық райлы етістік тұлғасындағы қимыл есімдері барыс жалғауында
келіп мақсат пысықтауыш болады. 1)
Радист қолына қаламын алып, бәрін
жазып алды да, командирге

жүктеу/скачать 3,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 310 311 312 313 314 315 316 317 ... 406