Дәрумендерге бай тағамдар

63
Ағза үшін қажетті дәрумендердің тәуліктік мөлшері – шамамен 
180–200 мг. Олардың ағзадағы жетіспеушілігі 
гиповитаминоз
деп 
аталады. Күнделікті пайдаланатын тағамдардың құрамында қандай 
да бір дәруменнің ұзақ уақыт болмауынан 
авитаминоз
орын алады. 
Бұл кезде адамда зат алмасудың барлық түрі бұзылады. Тіршілік 
үшін қажет кез келген маңызды дәруменнің тамақ құрамында ұзақ 
уақыт болмауы зат алмасудың бұзылуына, соңында тіпті өлімге апа-
рып соғуы мүмкін. 
Дәрумендерді шамадан көп пайдалану да ағза үшін зиян. Бұл кезде 
гипервитаминоз­
орын алады. Гипервитаминоздың белгісі: құсу, іштің 
өтуі, теріде ұзақ уақыт жойылмайтын ақшыл дақ тардың пайда болуы 
және т.б. Әдетте гипервитаминоз дәрумен дерді бақылаусыз ішуге бай-
ланысты туындайды. 
Тамақ өнімдеріндегі дәрумендерді сақтау. 
Дәрумендер ағзаға үнемі 
және белгілі бір мөлшерде түсуі керек. Бірақ олардың тамақ құрамындағы 
мөлшері тұрақты емес және ағзаның қажетсінуін әрқашан қамтамасыз 
етпейді. Мысалы, 
А
дәрумені тамақ пісіру кезінде бұзылмайды, бірақ 
көгөністер мен жидектерді ұзақ уақыт сақтау не кептіру кезінде ол 
жо йы лып кетеді. 
С
дәрумені ауамен жанасқан кезде оңай бұзылады. Сондықтан 
көгөністерді пісіру алдында ғана тазалап, турау керек. Қайнаған суға 
салып, қақ пағы жабық ыдыста шамалы уақыт пісіру қажет. Эмаль 
жалатылған ыдыста пісірген дұрыс, себебі металмен жанасқан кезде де С 
дәрумені жойылып кетеді. 
Аспаздық өңдеу кезінде көптеген дәрумендер бұзылып ке теді. Мына-
дай жағдайларды есте сақтау керек: 
1. Тамақты тез пісіру дәрумендердің жақсы сақталуына мүмкіндік 
береді, сондықтан көгөністер мен жидектерді суық суға емес, қайнап 
тұрған суға салу керек. 
2. Тез мұздатқан кезде дәрумендердің көпшілігі сақ талады. 
3. Көгөністер мен жидектерді қуыратын шкафта емес, табиғи 
жағдайда кептірген дұрыс. Бірақ күн сәулесі тікелей түсетін жерде емес, 
жақсы желдетілетін, көлеңке жерде кептіру керек. 
4. Майда еритін дәрумендері бар майларды беті жабық ыдыста сақтау 
керек. 
Ауыр жұмыс істегенде, күйзеліс кезінде, ауырған кезде дәруменді 
қажетсіну артады. Тамақ өнеркәсіп орындарында азық-түлік өнімдері 
мен дайын тамақты дәрумендермен байытады. Ұн, маргарин, сүт
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Кни а
е
ста ена
иск
чите н
б аз ате н х
е
х
с
асн
иказа
инист а
б аз ани
и
науки
ес уб ики
Казахстан
т
17 
а
2019 
а
217

64
өнімдері және т.б. өнімдер осындай өңдеуден өтеді. Авитаминоздың
алдын алу үшін фармацевтикада 
поливитаминдер­
(грек.
­ поли­ –­
көп) 
шығарады.
Дәрумендер,­ гиповитаминоз,­ авитаминоз,­ гипервитаминоз,­
поливитаминдер.

жүктеу/скачать 3,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: