тұрады. Тұтасым
щрылымын дербес жай
сөйлемдер де, құрмалас сөйлемдер де түзеді. Әйтсе де автордың стильдік
ерекшелігіне сэйкес күрделі фразалык түтасымдар бір ғанасөйлемнен
тұруы да ықтимал. Бұл туралы А.Байтұрсынұлы, Е.Реферовская,
Т.Қордабаев
пікірлерін келтірген едік. Кеп компонентті күрмаласқа
сәйкес келетін күрделі фразалык түтасымдарды сыртқы кұрылысы
сөйлеммен
пара-пар келгенімен де, мазмұндык жағьшан аяқгалған
мәггін түріңде қарасгырамыз. Күрделі фразалык тұгасымдардьщ курделі
синтаксистік қатынастарға кұрылған бір ғана сөйлемнен тұрып
колданылуы
ерекше прагматиканы туғызады. Сонымен катар бұл
мәтіндердегі хабардьщ бірінен кейін екіншісініңсанамаланып, үзіліссіз
бфілуін қамтамасыз етеді.
Мысалы:
Жарңырап дөңгелей тпуган айдың кішкентай үйшік ішіне де себі тиді, ашық түрган есіктен қигаштап нұр құиылды, элгі эзірде мащылдап цойып даяада журген Ктор босагага келіп жатты, екі қүлагын тікшитіп кожасына қарайды; ал айта бер, құлагым сенде дейтіндей (Ә.Тарази).
Осы күрделі фразапык гұтасымнык синтаксистік кұрылысы көп
компонента салалас кұрмаласқа сэйкес келіп отыр. Көп компонентті
салалас құрамындагы
жекелеген компоненттер арқылы болмыстағы
нысандарға тән сипаттар бейнеленген. Егер эрбір компоненттің
арасындағы үтір мен үтірлі нүктені нүктемен алмастырсақ, түтасым
бірнеше дербес сөйлемдерден ұйымдаскан күрделі кұрылымға
айналады. Көркем мэтін авторлары ерекше экспрессивтік мэн тудыру
үшін бірнеше сөйлемнің орнына синтаксистік қүрылысы көп
компонентгі құрмаласқа сэйкес келетін бір сөйлемді ғана қолданады.
Немесе мына мысалға назар аударьщыз.
Мысалы:
Есенейдің ңасында төрт адам жолдастары бар еді.
