Потенциометрлік анализ
Ионалмасушы шайырлардың типтері
жүктеу/скачать 3,21 Mb. Pdf көрінісі
|
Аргимбаева ПДФ
| Ионалмасушы шайырлардың типтері
Ионалмасушы шайырлар функционалдық топтарының заряд белгісіне байланысты катиониттер және аниониттер болып бөлінеді. Катиониттердің құрамында қышқылдық функционал- дық топтар [−SO 3 − ; −СОО − ; −РО 3 − ; −N(CH 2 CO 2 − )] бар болған- дықтан, бекітілген теріс заряд тасушы катионит каркасы теріс зарядталған болады. Каркастың теріс зарядтары қарсы ионның оң зарядтарымен өтеледі, сол себепті жалпы катионит электрбей- тарап болып қалады. Дегенмен қарсы иондар, бұл жағдайда ка- тиониттер, каркастың функционалды топтарына қарағанда қоз- ғалмалылыққа ие және ерітіндідегі иондардың эквивалент мөл- шеріне алмасу есебінен ерітіндіге өте алады. Бұл алмасу еріткіш- тегі иондардың және шайырдың фазасында орналасқан иондар арасындағы қозғалмалық тепе-теңдіктің орнауына әкеледі. Кең таралған катиониттер сульфоқышқылдар болып табылады, бұл қышқылдар стиролдың және дивинилбензолдың сополимериза- циясының сульфиттелген өнімдерінен алынады. Бұлар отандық КУ-2, СДВ-3, шетелдік дауэкс-50, амберлит IR-120 және т.б. 164 Сульфокатиониттер жоғары химиялық тұрақтылығы және меха- никалық беріктігімен, ионалмасу тепе-теңдігін орнатудың үлкен жылдамдығымен сипатталады. Аниондардың функционалдық топтарының каркасы төрттік – NR 3 + , үштік – NH 2 Н + немесе бірлік –NH 3 + аммонийлік, перидиндік немесе басқа негіздер болып табылады, ал қозғал- малы қарсы иондар ретінде аниондар пайдаланылады. Анионал- масу шайырлары әртүрлі амин қосылыстарын (финилендиамин, полиэтиленполиамин, т.с.с.), формальдегидті және тағы басқа- ларды пайдалану негізінде поликонденсация және полимери- зация реакцияларын жүргізу жолымен алынады. Осылай АН-1, AH-2Ф, амберлит аниониттері алынды. Кең қолданысқа поли- функционалдық анионит – ЭДЭ-10П аниониті ие болды, оның құрамында төрттік аминдермен қоса, әртүрлі орын басу дәреже- сіндегі аминдер бар. Амфотерлі иониттер немесе амфолиттер бір уақытта катиондар мен аниондардың алмасу процесін орындауға қабілетті. Биполярлық немесе амфотерлік ионит диэтилтриамин, фенол және формальдегидті поликонденсациялау өнімі болып табылады, себебі оның құрамына аминотоптармен қатар, әлсіз қышқылды фенолды топтар да кіреді. Амфотерлік және комплекс құраушы қасиеттерге құрамында комплексондардың қалдықтары бар шайырлар ие, мысалы, ЭДТА. Алмасу сыйымдылығы – ионалмасушының маңызды сипат- тамасы, ол алғашқы жақындауда каркастың функционалдық топ- тарының санымен және олардың берілген ерітіндінің рН мәнінде иондану дәрежесімен анықталады. Иониттің алмасу сыйымдылы- ғын сандық түрде қарсы ионның эквивалентінің моль мөлшерін шайырдың көлем және масса бірлігіне қатынасымен көрсетуге болады. Әдетте аналитикалық химияда ионит сыйымдылығын алмасушы ион эквивалентінің моль санын катионит үшін 1 грамм құрғақ шайырдың Н + – формасына және анионит үшін Cl − – неме- се ОН − – формасына қатынасымен анықтайды. Статистикалық алмасу сыйымдылығы (с.а.с) деп қанықтырғыш ионның жеткілік- ті концентрациялық ерітіндісіне шайырдың өлшеніп алынған мөлшерін салып және оны толық қаныққанша сілкіп ұстап тұру арқылы статистикалық жағдайда алынған сыйымдылықты атай- ды . Динамикалық алмасу сыйымдылығы (д.а.с.) деп динамикалық 165 жағдайда, яғни қанықтырғыш ерітіндіні иониттік колонка арқы- лы өткізу негізінде табылған сыйымдылық мөлшерін атайды. Иониттің бұл сыйымдылығы бөлініп жатқан ерітіндіде қанықтыр- ғыш ионның алғашқы (секіріп түскенге дейін) пайда болуымен анықталады. Толық динамикалық алмасу сыйымдылығы (д.а.с.) иониттің берілген ионмен толық қанығуы арқылы табылады. жүктеу/скачать 3,21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|