Эмбриология
13-Тарау. Жүрек-қан тамырлар жүйесі 1 3 .1 4 -с у р е т. Адамның төменгі қуыс көктамырсының қабырғасының қүрылысы
жүктеу/скачать 74,12 Mb. Pdf көрінісі
|
Афанасьев
| 416
13-Тарау. Жүрек-қан тамырлар жүйесі 1 3 .1 4 -с у р е т. Адамның төменгі қуыс көктамырсының қабырғасының қүрылысы (кесте): 1 — эндотелий; 2 — эндотелий асты қабаты; 3 — ішкі қабықшаның эластикалық талшықтар қабаты; 4 — ортаңғы қабықшадағы артериолалар мен ве- нулалар; 5 — лимфалық қылтамырлардың торы; 6 — сыртқы қабықшадағы жазық бұлшықетжасушаларының шоғыры; 7 — қан және лимфатамырларыныңөрімі; 8 — жүйкеталшықтары (қаратүсті); 9 — табақшалыжүйкеұшы (В.Я. Бочаров бойынша) (vasa vasorum және vasa lymphaticorum), көптеген жүйке талшықтары пайда бо- лады және табақшалы жүйке ұштары (Фатер—Пачини денешіктері) орнала- сады. Құрсак куысының көктамырларының да (сыртқы және жалпы мыкын, бүйрек және т.б.) кұрылымы осындай. 13.1.4. Қан тамырларының қүрылысының мүшелік ерекшеліктері Артериялардың кұрылысында тамырлар жүйесінін кейбір бөлімдерінде мүшелік ерекшеліктері болады. Мысалы, бас сүйек артериялары ортаңғы және сырткы кабыкшаларында эластикалык элементтердін нашар дамуымен ерекшеленеді; оларда сыртқы эластикалык мембрана жок. Ішкі эластикалык мембрана, керісінше, жаксы дамыған. Тура осындай ерекшеліктер бас миының артерияларында да бар. Кіндік артериясында ішкі эластикалык мембрана жок. Шүйде артериясынын ішкі қабыкшасында жазык бұлшык ет жасушаларынын шоғыры жаксы дамыған. 13.2. Лимфа тамырлары 417 Бүйрек, шажыркай, көкбауыр және тәждік артериялардың сырткы кабыкшасында жазык бүлшык ет жасушаларынын бойлай орналаскан шоғырлары жаксы дамыған. Жатырдын, аталык жыныс мүшесінің артерияларында, жүректін бүртікті бұлшык етінің және кіндік баудың артерияларында, әсіресе, оның плацентаға өтетін жерінде, жазык бұлшык ет жасушаларынын шоғыры ішкі және сырткы кабыкшаларда да ор- наласады. Артериялар сиякты, кейбір көктамырлардың да күрылысының айрыкша мүшелік ерекшеліктері болады. Баска көктамырларға карағанда, өкпе және кіндік көктамырлардын ортаңғы кабыкшасында айналмалы бағытталған бұлшык ет кабаттары жаксы дамыған, сондыктан олар кұрылысы бойынша артерияларға үксас болады. Жүрек көктамырларының ортаңғы кабыкшасында бойлай бағытталған жазык бұлшык ет жасушаларынын шоғыры бар. Какпалык көктамырдын ортаңғы кабыкшасы екі: ішкі — сакиналы және сырткы — бойлай кабаттардан түрады. Ұдайы жиырылып отыратын мүшеде орналаскан кейбір көктамырларда, мысалы, жүректің, тамырлардың серпімділігіне және созылғыштығына себепші болатын эластикалык мембрана- лар аныкталады. Жүрсктің жүрекшелерінің терен орналаскан көктамырларының кабырғасында не бұлшык ет жасушалары, не эластикалык мембраналар жок. Бұл көктамырлар синусоидтар тәрізді кұрылып, дистальды ұштарында какпакшалардын орнында жұмдар орналасады. Жүректің сырткы кабыкшасынын көктамырларынын кабырғасында бойлай бағытталған жазык бұлшык ет жасушаларынын шоғыры бар. Бүйрек үсті бездерінде, ішкі кабыкшасында көктамырдын куысына, әсіресе сағасында, жастамалар түрінде шығып тұратын бойлай бүлшык ет шоғырлары бар көктамырлар болады. Бауырдың, ішектін шырыш асты негізінін, мұрынның шырыш- ты кабыкшасынын, аталык жыныс мүшесінің көктамырлары және т.б. каннын кері ағуын реттейтін жұмдармен камтамасыз етілген. 13.2. ЛИМФА ТАМЫРЛАРЫ Лимфа тамырлары — лимфа түйіндерімен бірге, лимфалык жүйенін бөлімі бо- лып табылады. Қызметтік жағынан лимфа тамырлары, әсіресе микроайналым арнасы орналаскан аймакта, кан тамырларымен тығыз байланысты болады. Осы жерде тіндік сұйыктык пайда болып, оның лимфалык арнаға өтуі жүреді. Ұсак лимфалык жолдар аркылы каннан лимфоциттердін үдайы көшуі және олардың лимфа түйіндерінен канға кайта айналымы (рециркуляциясы) өтеді. Жіктелуі. Лимфа тамырларының арасында лимфаны мүшелерден әкететін лимфалык кылтамырларды, мүшенің ішінде және мүшеден тыс орналаскан лимфа тамырларын және мойынның ірі көктамырларына барып косылатын, дененің негізгі лимфалык сабауларын — кеуделікжәне он лимфалык өзектерді ажыратады. Қүрылысы бойынша лимфа тамырларының бұлшык етсіз (фи- брозды) және бұлшык етті типтерін ажыратады. жүктеу/скачать 74,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|