Тілдердің инкорпоратив типі (полисинтетикалық)
– тілдердің морфологиялық (типологиялық) топтастырылуына
сәйкес келетін тіл типтерінің бірі. Т.и.т. негізгі сипаты етістік
– баяндауыш құрамына объекті мен қимыл пысықтауышты,
кейде бастауышты енгізетін инкорпоративті комплекстің немесе
инкорпорацияның болуы. Инкорпорация компоненттерінің
жалғану тәсілі – Агглютинация. Кейде инкорпорация ішінде
ілеспелі өзгеріс болуы мүмкін. Т.и.т. американдық үндістер тіліне
чинук пен кейбір палеоазиат (чукот, коряк) тілдері жатады.
Тілдердің морфологиялық типі –тілдердің
морфологиялық
(типологиялық) топтастырылуына сәйкес тілдер тобы.
Тілдердің морфологиялық (типологиялық топтастыру) – 1) ХIХ-ХХ
ғғ. Басындағы
лингвистикалық типология.
2) Тілдердің сөз құрылымы мен оның формаларының жасалу
ерекшеліктеріндегі ұқсастықтар мен айырмашылықтарына
негізделіп жасалынған типологиялық классификация. Көбінесе
топтастыру, классификациялау белгісі ретінде сөз ішінде
Морфемалардың жалғану техникасы (тәсілі) алынады. Аталған
критерийлермен қатар оларға байланысты төмендегі белгілер
пайдаланылады: Морфемалардың сипаты мен мәні, грамматикалық
мағыналадың берілу тәсілдері мен амалдары, сөздердің
фонетикалық сегменттік және суперсегменттік қасиеттері т.б.
Т.м.т. осы аталған принциптерге сай Дараланушы тілдер,
Жалғамалы (агглютинативиті) тілдер
, Флектив
(қопармалы) тілдер
және Инкорпоратив тілдер болып бөлінеді.
Тілдің номинатив құрылымы – Объект мен Субъектнің
семантикалық жағынан қарама-қарсы қойылуына бағытталған
тілдердің типологиясы. Т.п.қ. – мыналарға сәйкес келеді:
Етістіктердің сабақты және салтты болып бөлінуі, атау септігі
табыс септігіне қарама-қарсы қойылатын (эргатив септігі
–
182
–
Салғастырмалы тіл білімі болмағанда). Сөйлемнің номинативті конструкциясы, тура және
жанама Толықтауыштардың ажыратылуы. Т.н.қ. – Үнді-европа,
Орал, Түркі, Монғол және т.б. тілдерге тән.
