Оқулық Алматы, 020 ӘӨЖ 811 кбк 81. Е 79



Pdf көрінісі
бет96/110
Дата15.11.2023
өлшемі5,96 Mb.
#124104
түріОқулық
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   110
Байланысты:
Есеналиева Ж. САЛЫСТЫРМАЛЫ ТЫЛ БЫЛЫМЫ 2021 от 7 апреля

Палатализация – 
дауыссыз дыбыстың еріндік, адыңғы не 
артқы тілдік артикуляция кезінде болатын тілдің орта бөлігінің 
таңдайға қарай көтерілуі.
Парадигма – 
1) кең мағынада: бір-біріне қарама-қарсы 
қойылған, бірақ ортақ белгісі бар немесе ұқсас ассоциация 
тудырушы кез келген лингвистикалық бірліктер тобы; 
Парадигматикалық қатынастар арқылы байланыста болатын 
тіл бірліктерінің жиынтығы. 2) Осындай жиынтықтың немесе 
топтың жасалу (құрылу) моделі немесе схемасы. 3) тар мағынада: 
«морфологиялық парадигма» терминінің синонимі (бір сөздің 
тұлғалану жүйесі) болады.
Парадигматика – 
1) Тілді жүйелі зерттеуде тіл бірлігінің 
екі түрлі қатынасына (парадигматикалық және синтагматикалық) 
байланысты болатын екі аспектінің бірі. Яғни тіл жүйесінің 
элементтері ретіндегі лингвистикалық бірліктерді зерттеу аспектісі. 
2) Линвистикалық топтардың-парадигмалардың жиынтығын 
құрайтын тілдік жүйе. 
Полисинтетикалық тiлдер
– Тiлдердiң инкорпоратив 
типiмен барабар. 
Предикат – 
Сөйлемнің конститутивті мүшесін білдіреді, 
яғни ол субъект жөнінде баяндайды. Предикат субъект туралы 
кез-келген хабарды белгілемейді, ол заттың қасиетін, жағдайын, 
басқа заттарға деген қатысын білдіреді. Предикат термині ор.т. 
Сказуемое, қаз. т. Баяндауыш теминіне сәйкес қолданылады, 
Сөйлемнің тұрлауы мүшелерінің бірін білдіреді. 


– 
174 

Салғастырмалы тіл білімі
Предикатив байланыс – 
Сөйлем түзуші компоненттер 
Предикатталатын компонент пен Предикаттайтын компонент 
арсындағы Синтаксистік байланыс.
 
Предикатив байланыс 
болмысы аталмыш компоненттерді ойды жеткізу, Сөйлемелік үшін 
ұйымдастыруда көрінеді. Предикатив байланыс екі жақты сипатта 
болып келеді және Предикативтіліктің - Шақ, Модалдылық, Жақ 
– орыс тілінде, жақ пен Сан- қаз.т. синтаксистік категориялары 
арқылы беріледі. Қазіргі қаз.т. грамматикаларында Бастауыш пен 
Баяндауыш арасындағы жақ және сан жағынан байланысын қиысу 
деп қарастыру дәстүрге айналған, мыс., Болат келді. Ата мен әже 
шешті.
Предлог –
Бағыныңқы және атаушы сөйлем мүшелері 
немесе сөз тіркестері арасында әр түрлі бағыныңқы қатынасты 
білдіретін морфологиялық тұрғыдан өзгермейтін көмекші 
сөз. Прелог - көп жағдайда зат есімнің алдында (немесе оған 
қатысты сын есімнің) немесе есімдіктің алдында қолданылады. 
Роман тілдерінде Предлог инфинитивтің алдында тұруы мүмкін. 
Зат есімнің септік категориясы бар тілдерде Предлог септік 
мағыналарын нақтылайды. Предлог бағыныңқы сөзбен бірге 
синтаксистік тұтастықты (бірлік) құрайды. Генетикалық тұрғыдан 
 
Предлог түбір (ор.т. к, по, за, от, на) және туынды (ор. т. вдоль, 
вокруг, навстречу) болып ажыратылады. Сонымен қатар құранды 
(ор.т. в течении, из-под, независимо от, судя по) түрлері де 
кездеседі. Предлог көптеген тілдерде бар (үнді-еуропа, семит). 
Оның қызметін өзге тілдерде мысалы, түркі тілдерінде Послелог 
(Шылау) атқарады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   92   93   94   95   96   97   98   99   ...   110




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет