Бұл мәселелер өмірде де, философияда да әуел бастан түпкілікті
шешіліп койылған жүмбақтар емес дедік. О ның аш ылмаған сырлары
мен толғандыратын жүмбақтары аш ылғандарынан көп. О ның үстіне
адамның дүниеге қатынасы үнемі оны ң өзінің өзгеруімен бірге өзгеріп
отырады. Өзгерген адам дүниеге, басқаларға бүрынғыдан басқаш а
катынас жасайды, ол дүниеге басқаша көзбен қарауы хақ. Сондықтан
да ф илософ ияны ң өзекті мәселелері тарихта өшпейді, өйткені үнемі
жаңарып, озінің басқа бір жағынан өмірде алға тартылып отырады.
Бүрынғы философ ия тарихында қалыптасқан белгілі бір пікір
бойы ңш а, ф и лософ и я ең ж алпы , ең абстракты лы , яғни мазмүны
жағынан жекеліктен, дара түлғалықтан, қайталанбас сезімділіктен тым
алыс үғымдардың жүйесі деп саналатын. Олай болса, оны ң үғымда-
ры мазмүндылықтан барынш а мақүрым болуға тиіс. Өйткені, онда ол
әлемдегінің бәрін қамтып, ондағылардың бәріне тиіс ортақ белгілерді
ғана қарастырады. Бүл пікір ф илософ ия “ғылымдардың ғы лы мы ” ,
немесе ф илософия бүкіл дүниені оны ң біртүтастығында алып қарай-
ды деп түсінудің ж үрнағы . Ш ексіз әл ем н ің біртүтасты ғы , о н ы ң
бүтіндігінің бізге беймәлім екендігін былай қойған күннің озінде де,
бүл көзқарас ф илософ иядағы адам м әселесін ең негізгі озектілік
деңгейінен қатардағы көп мәселелердің бірі етіп жібереді. Онда ф и-
лософ ияны ң қүзырына жатпайтын, оны ң қозғамайтын ешбір мәсе-
лесі қалмайды. Фштософия пәнін олай түсіну, ең алдымен оның міндеті
бүкіл әлемді танып-білу деп үғынушылыктан шығады.
Керісінше, ф илософия қүзырына жататын болмыстың да, ойла-
удың да формалары тек қана ж алпы лык емес. Олар адамдардың жан
дүниесінде де, ф илософ иялы қ жүйелерде де сезімділіктен, сол про-
блемаларды шешу, ойласты ру бары сы ндағы ж ан күйзелістерінен,
толғану, күйінулерінен, жеке түлғалардың дүниені озіндік озгеше коруі
мен сезінуінен ада болған таза логикалы қ үтымдар емес. Олар- адам-
дардың дүниеге қатынасыны ң жалпы формалары. Сондықтан олар
дүниедегі формалардың озіндік дербестігін сақтайды, әрі сол форма-
лардың адамдық дүниедегі алатын орнын көрсетеді.
Ф и л о со ф и ял ы қ ж үйелердің, үғы мдары мен п р и н ц и п тер ін ің
ғылымнан айрықш а бір ерекшелігі - оларда жеке түлғаның озіндік
қайталанбас таб ы н ы ң болаты нды ғы . Ол ф и л о со ф и ял ы қ ж үй ен ің
қосымш а, ж ол-ж онекей сырткы белгісі емес, оны ң ішкі табиғаты-
ны ң ерекшелігі, сонымен катар ф илософия ош пей, ош пейтін қасиет.
Ол - дүниені озгеше түсіну мен үгыну гана емес, дүниені озгеше кору,
озгеше сезіну.
Ол жалпы өмірге, дүниеге бірш;
ды да, философияны да, көркемөн
өзі. Бүл салалардың дамыған деңг<
іа қа&іТШ0с^ ^ й пгүрад t|i • Ғылым-
нёІ адамның
$ЖШ\ъЖШ
ШЪ]каР V^biM
11
Достарыңызбен бөлісу: