Адам қаңқасының бөлімдері
бас сүйек
тұлға
қол-аяқ
бет
қол
аяқ
бөлігі
ми сауыты бөлігі
омыртқа жотасы
кеуде қуысы
жұп
тақ
сүйек
сүйек
жамбас
аяқтың еркін
белдеуі
қозғалатын
иық
қолдың еркін
белдеуі
қозғалатын
1 0 - с ы з б а
Сүйектердің түрлері
Пішінібойынша
қысқа сүйектер
ұзын сүйектер
Құрылысыбойынша
жалпақ
Белгілері:
түтікті
кемікті зат
сүйек ұлпасының
тығыз
басым түрі болуы
сүйектің
жілік майының
сүйектің
қызыл кемігі
басым түрі болуы
сары кемігі
сүйекқап есебінен
ұзынынан өсуі
шеміршек есебінен
сүйекқап есебінен
жуандап өсуі
сүйекқап есебінен
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
131
қаңқа бөлімдері
(68-сурет): бас сүйек, дене (омыртқа жотасы мен
кеуде қуысы) және қол-аяқ сүйектерінен тұрады.
Бассүйекте
(69-сурет) екі бөлім бар. Бас сүйектері жұп және тақ бо-
лады.
Мибөлімі
: шүйде және маңдай тақ сүйектері; төбе және самай жұп
сүйектері.
Бетбөлімі
: бет және үстіңгі жақтың жұп сүйектері; астыңғы
жақтың тақ сүйектері.
Кеудеқуысы
12 жұп қабырғадан тұрады. Барлық сүйектер жалпақ,
жартылай қозғалмалы болып байланысқан, қабырғалар омыртқа жота-
сымен буын арқылы байланысқан.
Омыртқажотасы
33–34 омыртқадан тұрады және 5 бөлімге бөлінген:
мойын (7 омыртқа); арқа (12 омыртқа); бел (5); сегізкөз (5); құйым-
шақ (4–5). Омыртқалар аралас сүйектерге жатады. Олар қозғалмалы
байланысқан.
Қол сүйектерін
иық белдеуі және қолдың еркін қозғалатын сүйектері
құрайды.
Қол сүйектері: жұп жауырын және жұп бұғанадан тұрады.
68-сурет.
Адамның қаңқасы:
1 – бас сүйек;
2 – бұғана;
3 – жауырын;
4 – төссүйек;
5 – қабырғалар;
6 – омыртқалар;
7 – жамбас сүйегі;
8 – тоқпан жілік;
9 – шынтақ сүйегі;
10 – кәрі жілік;
11 – білезік, алақан, саусақ сүйектері;
12 – ортан жілік;
13 – тізе қақпағы;
14 – асықты жілік;
15 – шыбық (садақ) сүйек;
16 – толарсақ сүйектері;
17, 18 – табан, башпай сүйектері
1
5
6
7
4
3
2
8
13
12
11
10
9
17
16
15
14
18
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
132
Қолдың еркін қозғалатын сүйектері
: тоқпан жілік, білек (екі
сүйектен тұрады: кәрі жілік сүйегі мен шынтақ сүйегі), және қол басы
сүйектерінен тұрады.
Қол басы сүйектерінің үш бөлімін ажыратады:
білезік сүйектері,
алақансүйектері
және
қысқасүйектерден
тұратын
саусақсүйектері
.
Аяқ сүйектері
– жамбас белдеуі және аяқтың еркін қозғалатын
сүйектерінен тұрады.
Жамбас белдеуі: екі жамбас сүйегі, олардың әрқайсысы бірігіп кет-
кен үш сүйектен (мықын, шонданай, қасаға) тұрады.
Аяқтың еркін
қозғалатын сүйектеріне
: ортан жілік, асықты жілік, шыбық сүйегі
және толарсақ, табан және бақай сүйектері жатады.
Қаңқа,бұлшықет,түтіктәріздісүйектер,жалпақсүйектер,
бас сүйек, ми бөлігі, бет бөлігі, кеуде қуысы, омыртқа жота-
сы, иық белдеуі, қолдың еркін қозғалатын сүйектері, жамбас
белдеуі,аяқтыңеркінқозғалатынсүйектері.
Білу және түсіну:
1. Сүйектің қызыл кемігінің биологиялық маңызы қандай?
2. Баланың сүйегінің ересек адам сүйегінен қандай айыр машы лығы бар?
3. Адам денесінде қанша сүйек бар?
69-сурет.
Бас сүйек
А – алдынан қарағанда; Ә – қырынан қарағанда: 1 – төбе сүйегі; 2 – маңдай сүйегі; 3 – сына
тәрізді сүйек; 4 – самай сүйегі; 5 – көзжас сүйегі; 6 – кеңсірік сүйегі; 7 – бет сүйегі; 8 – үстіңгі
жақсүйек; 9 – астыңғы жақ сүйек; 10 – шүйде сүйегі; 11 – шықшыт буыны.
1
2
3
6
7
8
9
4
5
а
1
4
10
2
3
6
7
8
9
ә
11
5
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
|