Б. Адамбаев апық
жүктеу/скачать 4,19 Mb. Pdf көрінісі
|
adambaev baltabai khalyk danalygy
| ә й е л ің м ен б а л а ң н ы ң а р-н ам ы сы н сақтай б іл
дей- ді. Қ а т ы н д ы теппе аяқпен, Қатын ашын с а — к а т т ы Б а л а н ы ү р м а тая қп ен . айтар, Қ а т ы н д ы тепсең — Б а л а а ш у л а н с а бетің сағы сынар, қ а й т а р , — Б а л а н ы ү р с а ң — бағы сынар: деп, көпті көрген көне көз қ а р т т а р өз басынан өткен қа- тені кейінгілер қ а й т а л а м а с а екен дейді. Көп а д а м д а кездесетін бір к е мші лі к — м а л ғ а, б ас қ а мастану.' Т асы ған төгіледі, мақтанған ш а ш ы ла д ы . Соны өз т әжі ри б есі нд е с ын ағ ан х а л ық : М а л ы м бар деп м а қ т а н б а , Б а с ы м бар деп м а қ та н б а , Бо р ан сокса кайтесің! А ж а л соқса қайтесің! Тілім бар деп м а қ т а н б а , А қ ы л д а н а р т ы қ х ан д ық Тіл б ай л а н с а қайтесің! жоқ, Б а ғ ы м бар деп м а қт а н б а , Ж о м а р т т а н а р т ы к Сорғ а ай ла н са қайтесі ң? н а р л ы қ жоқ , — деп кейінгілерге а қ ыл айтады. Б а р ы н д а ш үкір, ж оғында сабы р қ ы л дейді. Ағайын ара сын а щ ы қ ы л а т ы н т ұ щ ы дүние, а д ам д ы ала ке з ететін алыс-беріс. Алыс-бері сте кісі әділ болмаса, біреуге біреу сенімінен а й р ы ла ды , ал сенім — а д ам бойын да ғ ы ең асыл қасиет. Соны ескерте келіп, н ақ ы л: Бі реуден а л ға н а м ан ат , Бе р се ң ж а қ с ы — с а ла м а т . Ж а н ж а л к ы л с а ң б а қ кетер, Ақ ыр ы қ а л а р ж а м а н а т , — деп әркімді әді лді кк е ш а қы р ад ы . Адам күні -адаммен. Адам к о ғ а м ы қ а р ы м - қа т ы н а с - сыз күнелте ал ма йд ы. А д а м д а р а р а с ын д а қ а л ы п т ы мәм- 101 лені бұз а т ы н — к үл е кіріп, күңі рене шы ғ ат ын екі жүзді - лік, бір ұ р ты май, бір ұ р ты қа н — екі сөзділік. Кө кі р е к т а з а б ол м а с а , Көз т а з а с ы не керек. Д е н і ң т а з а б олмаса , Ті л т а з а с ы не керек, — деген н а қ ы л а д а л д ы қ қ а , а д а м г е р ш і л і к к е мегзейді. Ж а - с а нд ы мінез ж а к с ы л ы қ қ а б ас т а м а й д ы. Өті рі к сөз бел а с ыр ғ а н м е н ел а с ы р м ай ды . Ж а к с ы б олғ ың келсе сыртың- ды ғ а н а түземе, с ы р ың д ы түзе. Өмір деген о й-шүқыры, ке- д і р- б ү д ыр ы көп, ешкі м шетін көріп, шегіне жетпеген ү з а к ж о л мәнзелді, бірде т ар ыл ып , бірде т а с ып ж а т а т ы н а р н а л ы өзен сияқты. Ад ам өзінің қ ы с қ а өмі рі нде қа бі лет- қ а си ет іне л а й ы қ , кейде к е зде йс оқ ж а ғ д а й ғ а б ай ла ныс т ы т а с ы п - қ ай т ып т ү р ад ы, бірде ойда, бірде қ ы р д а көрінеді. Сол бір ш а қ т а р д а өз әлін білмейтін а д а м д а р өзін-өзі би- лей а л ма й , с а бы р - с а л м а ғ ы н а н , тең басу қа бі леті нен ай- ры л ы п қ а л а д ы . Он д а й ж а н д а р өзін а с ыр а б а ғ а л а п , тасып төгіледі, асып ж ы ғ ы л а д ы . Х а л ы қ өзінің н а к ы л сөздерін- де к о ғ а м мү шел ері н сондай қ а уі п - қ а т е р л е р д е н де са ктан - д ы р а білген. % Ак бөкенім, көп жо р тп а, А л д ы ң д а қ а з у л ы ор бар. Кө к т ұйғыным, көп шүйгіме, А л д ы ң д а қ ү р у л ы тор бар. Д ә л е л і мен қ ор ыт ы нд ыс ы қоса берілген мүндай н а кыл сөздер е ш қ а н д а й түсінікті ке рек етпейді. Тосыл- майтын жүйрік, шошынбайтын ж үрек б олм а й д ы . Қ өп бі- л е м і н деме, көпш ілікт ен артық б іл м е й с щ дейді халык. А л а й д а м а ст ы қ пен м а қ т а н ш а к т ы к д а ң ғ о й л ы к пен т ы р а ш т ы қ т а н ғ а н а көрінбейді. Н а д а н д ы қ т ы ң бір белгі- сі — қ а р н ы тойса, қ а с ма ңғ а з сып, қ а с а қ а н а қ а лғ ып , ке- шегі досын бүгін «танымайд ы». Он д ай « м а ң ғ а з д а р ғ а » х а л ы к н а қ ы л ы б ыл ай деп кеңес береді. Та с ым а, жігіт, т ас ым а, Кім келеді к а сы ң а ? Та с ығ а н же те р бағ ыңа! Күші гі ндей с ол қыл д ап , Ите лгі дей томс ар с а ң, Күлгені ң не досыңа?! Кі сі мсу — өр көкіректіктін, бір түрі. Әдетте, өзімшіл а д а м өр көкірек, менмен келеді. Бі реуді с ы й ла уд ы өзіне А д ам ы м көп деп т оп тан ба , М а л ы м көп деп ма к т а н б а . Бі лгішсі ніп с ұқ та н ба , Бәрі мі зд ен де зор бар. 102 ар көреді, өзін біреуді ң с ыйла уын ғ а н а з а ң деп біледі. Он д ай ж а н д а р д ы ң с ы р т қ ы қ ы л ығ ы сып ай ы көрінгенмен ешкі мг е ж а н а с ы м ы , ж ұ ғ ы м ы болмайды. Соны ескертіп н а қ ы л сөз жүктеу/скачать 4,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|