6ip-6ipiM eH байланысуы инфекцияльщ процестщ дамуына
c e 6 e n m i болады, бул кездеп патологиялык
KepiHicTep эр турл1 ферменттер мен токсиндердщ синтезделу1мен байланысты. Микробтар патогендж
факторларын тек кана макроорганизмде пайдаланып коймай, олар коршаган ортага тускен кезде сол
ж ердеп объектшерд1 колонизациялау жэне бэсекелестермен курес кезшде
TipmmiK каб ш еттш п н сактау
уш ш де пайдаланады.
7.3.3. Патогендшж факторларын генетикалык реттеу Бактериялардьщ патогенднигш щ полидетерминанттылык сипаты бар жэне 6ip топ гендермен
бакыланады. Патогендиик факторлардьщ генетикалык детерминанттарыньщ кепш ипп функциональды
байланыскан гендер топтарыныц жекеленген кластерлер
1
туршде хромосомаларда орналасады. Геномныц
к е п ш ш к бел1п осындай кезекшиццпмен ерекшеленед!, ол ез кезегшде олардьщ шыгу теп н щ бегде
eKeHi туралы болжам айтуга мумюндж бередь Оларга уксас курылымдар плазмидаларда да табылган.
Бул кезде хромосомалар мен плазмидалар арасындагы функцияларыньщ езгеше бел1ну1 байкалады.
М ысалы, шигеллалар мен энтероинвазиялык
1
шек таякшаларыньщ плазмидалык гендер1 коздыргыш-
тардьщ эпителиямен езара эрекеттесуш камтамасыз етедк ал хромосомалык гендер - бактериялардьщ
imeK ¡шшде жэне тшдерде
TipmuiiK етуш жэне ecin-енш кебеюше жауап бередг Осындай мэл1меттер
«аралдардьщ»
(islands) немесе патогендиик «аралдары»
(islets) жэне З-типтеп патогендш к факторларыныц
секрециялык жуйес1 туралы концепция усынуга мумюндж бердг
П атоген дш к «аралшалар» дегешм!з - ол тек кана бактерияларда табылган, вируленттш ктщ
д и скр ета (окшауланган, жеке топтардан курылган) гендершен туратын, ДНК^-ц туракты жэне тураксыз
учаскелерь Олар патогенез бактериялардьщ жакынтуыстас турлершде болмайды.
ДНК-ныц бул фрагменттер!
Heri3ri
геномнан G+C - нщ пайыздык курамымен айрыкшаланады, олар
нуклеотидтж Н збек кезегш щ азгана тура кайталануымен сипатталады (фланкирленед1). М ундай
п а то ге н д ш к «аралш алар»квбщ есе фагтык интегразалардыц, транспозаларды ц крипталы к жэне де
функциялык гендерш немесе мобильд1 генетикалык элементтерге жаткызылатын 18-элементтерд1 ез1мен
6ipre алыпжуредь «Аралшалардыц» курылымдыкуйымдасуы эркилы болуы мумюн, ейткеш вируленттшк
гендер1 транспозондардыц IS-элементтердщ немесе бактериофагтар геномыныц курамына жш косылып
отырады. П атогендш к «аралшаларыныц» детерминанттарыньщ бактериялардьщ 6ip немесе туыстас
ту р л ер ш щ арасы нда конъю гациялык, трансдукцияльщ ж эне трансф орм ациялы к жолмен таралу
к а б ш е ттш п бар. Бул гендердщ интеграциялануы, стабилизациялануы жэне экспрессиялануы туыстас
патогенс1з турлердщ арасында жаца, соныц ш ш д е вируленттш к касиет калыптасуына непз болады.
Адгезиндж, инвазиялык касиетке, эр турл1 типтеп токсиндерге, дэршерге твз1мдшк касиетше, секрециялау
ж уйесщ щ акуыздарына ж.т.б. жауап беретщ патогендш к «аралшалары» бeлгiлi.
@зшщ потенциалды нысанасына жету алдында патогендш к факторлар