31
дәйектер мен тұжырымдар жасаушылар біздің танымымыз
бен сенімімізге әсер етуге, тіпті өзгертуге тырысатыны
жасырын емес. Алайда, болашақ критикалық ойлай
алатын адам ретінде біз олардың күш салуларына саналы
түрде қарсылық қалыптастыруымыз қажет. Бұл үшін
ең алдымен қарама-қайшылық тудырушы сұрақ немесе
тақырыпты сонымен қатар, тезис немесе үгіттеушінің
негізгі қорытындысын анықтап алу қажет. Олай болмаған
жағдайда, сұрақтың байыбына бармай қосымша дәйектер
немесе мысалдарға қарсылық танытатын боламыз.
Біз жаңалықтарды оқығанда немесе репортаж көрген
кезде материалдың басында не туралы айтқандығы жайлы
тез қабылдаймыз. Алайда, біз тез әрі үнемі аянышты
суретке (мысалы: аш балалар, қарулар, қан), иллюстрацияға
(карикатура, комикс, жарнама) немесе айтылу әуеніне
(сарказм, ирония) ғана көңіл бөлеміз. Осыған орай, біз
автордың бізге жеткізгісі келген талқылаулары жайлы
ойланбаймыз да. Біздің талқылауды тепе-тең қабылдай
алмайтын жағдайдағы әрбір сәттерімізде адами қарым-
қатынастың мағынасы жойылады. Бәлкім, сіз өзіңіз де
пікірлесушіңізді түсіне алмай, олардың басты идеясын,
қорытынды немесе тұжырымдамасын түсінуде тәуекелге
барған кездеріңіз болған шығар. Критикалық ойлай алатын
адамға мұндай жағдайдың алдын алу үшін ең алдымен
дәйектерді келесіде тұжырымдарды, тек содан кейін ғана
аргументтерді табуды үйрену қажет.
Достарыңызбен бөлісу: