Жауабы: 30% 9-сыныпқа арналған «Алгебра» оқулығында «Мәтінді есептерді шығару»
тақырыбына «9.4.2.1 мәтінді есептерді теңдеулер жүйелері арқылы шығару»
атты оқу мақсаты қойылған. Оқушылар төмендегі критерийлерді мәтінді
есептерді шығару барысында орындаса оқу мақсаттарына жете алады:
-
мәтіндік есепті шешу алгоритмін біледі;
- мәтіндік есептердің математикалық моделін құра алады;
- ресурс бойынша тапсырманы орындайды;
- «пайызға» қатысты мәтіндік есептерді шешеді.
4-мысал. Ақшаның бір бөлігі банкке екі түрлі депозитке орналастырылды:
біреуі жылына 6%, ал екіншісі жылына 5% кіріспен. Жалпы жылдық табыс 480
мың теңгені құрады. Егер енгізілген жарналар өзара ауыстырылса, онда жылдық
кіріс 510 мың теңгені құрайды. Банкке қанша ақша салынды?
Шешуі: Бірінші салым
х , екінші салым
у арқылы белгілейік.
0,06
0,05
480
0,05
0,06
510
х х y +
=
+
=
6
5
48000
5
6
51000
х y х y +
=
+ =
3000
9000
х y х y − = −
+ =
3000
9000
х х =
=
Жауабы: 3000 тг 6 %, 6000 тг 5 %. Жоғары сынып оқушыларының сабаққа деген ынтасы мен белсенділігін
арттыруы, сабақтың сәтті өтуі толығымен мұғалімнің таңдаған әдістемелік
әдістеріне байланысты. Сондай-ақ, мектеп оқушыларының сыныптары
жоғарлаған сайын, олардың мінез-құлықтарында өзгерістер пайда болып, білімге
деген қызығушылықтары бәсеңдей бастайды. Сондықтан бүгінгі күннің ең
бастысы – оқыту емес, оқушыларды әртүрлі дереккөздерден өз бетімен білім
алуды үйренуі болып табылады.
А.Дистервегтің айтуынша «Егер адам үнемі білім мен дағдыларды дайын
түрде меңгеруге дағдыланса, оның табиғи шығармашылық қабілеттерін әлсіретуі
мүмкін - оны өз бетінше ойлауға үйрету керек», -делінген [143].
9-сыныпта «Мәтінді есептер шығару» атты тақырыппен «9.4.2.2
геометриялық және арифметикалық прогрессияларға байланысты мәтінді
есептерді шығару» оқу мақсатына жету көзделген [144].
5-мысал. Жұмысшыға құдық қазуды тапсырып, бірінші метрге 3мың теңге,
екіншісіне 5 мың теңге әрбір келесі метр үшін төлемді 2 мың теңгеге арттыруды
төлеуге келіскен. Тереңдігі 10 метр құдық қазған жұмысшыға қанша жалақы
төленді?
Шешуі: Бұл есепте арифметикалық прогрессияның формуласын
пайдаланамыз:
2
3
a =
мың
тг;
2
5
a =
мың
тг;
2
1
d a a =
−
;
2
d =
мың
тг.
Арифметикалық прогрессияның n-ші мүшесінің жалпы
(
)
1
2
1
2
n a n d S n +
−
=
66
формуласын
пайдаланып,
10
метр
қазғандағы
жалпы
ақшасы
10
6
2 9
10 120
2
S +
=
=
мың тг.