Ғылым министрлігі

жүктеу/скачать 2,15 Mb.

Pdf көрінісі

бет	42/56
Дата	10.12.2023
өлшемі	2,15 Mb.
	#135602

1 ... 38 39 40 41 42 43 44 45 ... 56

Байланысты:
Адилова Қабылдау стилистикасы

Біз қазақ деген мал баққан елміз, бірақ ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз. Елімізден қҧт-береке қашпасын деп, жеріміздің шетін жау
Қимылдаса болды – аяғындағы қҧрым етігі сықырлап қоя береді. Сықыр-сықыр, сықыр-сықыр. Қойбағардың қҧлағына сол бір жексҧрын ҥн майдай жаға ма... қойқаң-қойқаң етіп

Қызыл іңір. Қызғылт қыр.
Қыжым аспан. Қызыл жел.
Қызыл көйлек, қыз бала
Қызыл бауыр бҧлттарға
Қыр басынан қызығып
Қолын бҧлғап қарап тҧр (Ҧ. Е.).
Қаңқу емес, расы сол: ҧалаға қатер төндіріп тҧрған селдің жолын
біржола жабу ҥшін екі жақтан қаусырмаланып келген екі тауды қысаң
жерде тас-талқан етіп қопарып, бөгеп тастау керек (С. Ш.).
Кӛркем
мәтінде
іргелес
орналасқан
сӛздердегі
дыбыстық
қайталамалардың эстетикалық әсері алшақ қолданыстан гӛрі жоғары болады.
Ҧйқас пен ырғақ. Ҧйқас ӛлең жолдарының мағыналық бірлігін қҧрап,
қарымды кӛркемдегіш қҧрал қызметін де атқарады. Ҧйқас - бір немесе
бірнеше буынның ҥндес ҥйлесімі. Ішкі ҧйқас - ӛлең жолындағы (бас
жағындағы) бір кейде не екі сӛздің сол жолдың соңындағы ҧйқаспен ҥндес
болуы:
Біз қазақ деген мал баққан елміз, бірақ ешкімге соқтықпай жай
жатқан елміз. Елімізден қҧт-береке қашпасын деп, жеріміздің шетін жау
баспасын деп, найзаға ҥкі таққан елміз, ешкім басынбаған елміз,
басымыздан сөз асырмаған елміз. ...
Дыбысқа еліктеушілік – ономатопея, жан-жануардың, адамның, заттың
дыбысын қайталап беру:
Қимылдаса болды – аяғындағы қҧрым етігі
сықырлап қоя береді. Сықыр-сықыр, сықыр-сықыр. Қойбағардың
қҧлағына сол бір жексҧрын ҥн майдай жаға ма... қойқаң-қойқаң етіп,
байыз тауып отыра алмағаны. Сықыр-сықыр... Қойбағар ырғала басып
сыртқа шықты. Сықыр-сықыр... Қойбағар хан ордадан ҧзап барады.
Сықыр-сықыр.
Қаламгер ӛз кейіпкерінің аласапыран кӛңілін, қазақ даласының мазасыз
саяси ахуалын, жазушының ӛзі кӛмескі санаған жайттарды беруді кӛздеген.
Паронимиялық аттракция (парономазия) – дыбысталуы жағынан жақын
сӛздердің бір тілдік тізбекте стильдік мақсатта қолданылуы:
Сақтай гӛр, Тәңірім,
Достардың сайтандарынан,
Сақтай гӛр, Тәңірім,
Кӛршілердің сайқалдарынан.
Сақтай гӛр, Тәңірім,
Қасқырдан бетер қанқҧмар
Жендеттей жебір
Кӛршінің сойқандарынан (Ә.Т.).
Ре
по
зи
то
ри
й
Ка
рГ
У

68
Дәл осы шумақта семантикалық жағынан бір-біріне жақын, мағыналас
сӛзге айналып кеткен.
Дыбыстық қайталама қазір функционалды стильдердің шығармашылық
тҥрлерінде белсенді қолданылады, тіпті мәтін атауларының ӛзін де дыбыстық
қайталамаға қҧру жиі кездеседі: «Ақан серідегі» тараулар –

жүктеу/скачать 2,15 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 38 39 40 41 42 43 44 45 ... 56