Ғылым министрлігі
нар тұлғалы, қара нардай, бурадай
жүктеу/скачать 2,15 Mb. Pdf көрінісі
|
Адилова Қабылдау стилистикасы
- Бұл бет үшін навигация:
- Бел-белестерге бірге шығатын Ерболдай
| нар тұлғалы, қара нардай, бурадай
сияқты эпитет, теңеулер мен түйе балуан, наркескен, түйедей, түйеден түскендей, түйе бойына сеніп, жылдан құр қалыпты тәрізді қолданыстар кездеседі және соңғы тілдік бірліктердің арасында семантикасы жағымдысы да, жағымсызы да бары байқалып тҧр. Ақын метафорасы «Абай жолы» романындағы Абай мен білімсіз орыс чиновнигінің диалогін еске тҥсіреді. Қаламгер жадында Абайдың ӛзін бағалауда тҥйе сӛзінің жағымды коннотациясына сҥйенгені қалған, соның нәтижесінде осындай тосын метафора пайда болған деген ойдамыз. Кейбір кӛркем мәтіндердегі метафоралардың уәжділігі тек претекстерге байланысты болады, яғни қаламгердің тілдік, мәтіндік қҧзіреті ӛз еркінен тыс Ре по зи то ри й Ка рГ У 80 соны, тіпті окказионалды қолданыс тудыруы да мҥмкін. Шығарманы оқып отырғанда мҧндай метафоралар орынсыз кӛрініп, тҥсініксіз болып қалады, яғни олардың уәжділігі жетіспей, кҥмән тудырып жатады. Тек тереңірек ойланып, басқа мәтіндермен байланысын тапқанда ғана, ондай қолданыстардың қаламгердің еркінен тыс, тілдік қҧзіреті шегінде дербес пайда болғаны байқалады. Ғ. Жайлыбайдың Абайға және М. Әуезовке арналған ӛлеңдерінің вербалды қабатында роман-эпопеяны еске тҥсіретін лексикалық маркерлер бар: Алмайды жырдың жүлдесін ақын, Сүлдесі солғын ғасырда. Бел-белестерге бірге шығатын Ерболдай дос жоқ қасымда. Ай көріп, Шығатұғын күнге асықтың, Ғұмырын кештің жырға шын ғашықтың. Абайдың бел-белесін, өр, қиясын Көп кезіп, сосын өзің шыңға шықтың. Бҧл ӛлеңдерде роман-эпопеяның жекелеген тарауларының аттары концептуалды-мазмҧндық ақпаратты ашуға мҥмкіндік беріп, оқырман интерпретациясына кӛмек береді. Осы шумақтағы теңеу де прецедентті мәтінге негізделген, себебі Мҧхтар қаламынан туған Ербол мен ӛмірдегі Ербол бір тҧлға емес. Кӛркем мәтіндегі Ербол адал, білімді, жанашыр, жүктеу/скачать 2,15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|