1-лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде жоспары
Д.Хелдтiң теориялық моделi
жүктеу/скачать 1,06 Mb. Pdf көрінісі
|
саясаттану лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- «Мемлекеттiң жойылуы»
| Д.Хелдтiң теориялық моделi
бойынша қарап кӛрелiк. 1) “Протективтi” (қорғаушы) демократия бойынша (Т.Гоббс, Дж.Локк, Ш.Монтескье, Дж.Мэдисон, И.Бентам, Дж.Милль). Бҧл моделдi жақтаушылар демократия- азаматтарды билiктiң шырмауынан, жеке адамдардың заңсыз әрекетiнен сақтауға, жалпы мҥдделер негiзiнде басқаруға кӛмектеседi деп санады. Егемендiк халықта, ол ӛз ӛкiлдерiн сайлау арқылы белгiлеп, соларға сенiм артады. Бҧл модельдi негiзгi айырмашылығы- мемлекет пен азаматтық қоғамның аражiгiн ажыратып, билiктегiлердiң қоғамдық ӛмiрге кӛп араласпауын қалайды, әсiресе экономикаға. Протективтi демократияның басты қағидасы- ӛндiрiс қҧралдарына жеке меншiк пен нарықтық экономика. Сондай-ақ саяси топтардың бәсекелесуi қҧпталады. 2) «Дамушы» демократия (Ж.Ж.Руссо). ҧлы француз ағартушысының пайымдауынша, демократия тек мемлекеттiк механизм ғана емес, сонымен қатар адамдарды жетiлдiрушi қызметтi атқаруы қажет. Яғни ол әрбiр адамның саяси шешiмдерге қатысуын армандады. Сонымен бiрге ол билiктiң заң шығарушы және атқарушыға бӛлiнуiн қалады. Ж.Ж.Руссо пiкiрi бойынша алдыңғы саяси тәртiптердiң негiзгi кемшiлiктерi- билiктiң моралдық аспектiлерiне және оны пайдалануға назар аудармаулары. Ж.Ж.Руссо ҧсақ меншiктi жақтаушы, ол барлығы азаматтарға тең бӛлiнуi керек деп есептедi және фабрикалық ӛндiрiске қарсы болды. Кӛп жағдайда оның кӛзқарасы утопиялық 42 болды, сондықтан дамушы демократия еш уақытта iске аспады. Бiрақ жетiлген саяси тәртiптi iздеушiлерге теориялық кӛмектер бердi. 3) «Мемлекеттiң жойылуы» моделi (К.Маркс). Маркс еркiндiктi экономикалық езгi жойылуымен байланыстырды, әр оның негiзгi агентi мемлекет болып табылады деп есептедi. Сондықтан мемлекеттiк емес жолмен дамуды марксизм шынайы демократия жолы деп атады. Яғни халықтың жиналыстары ӛз мәселелерiн шешушi органдарға айналуы тиiс едi. Бҧл қҧрылыс коммунистiк революция жолымен орнатылады, онда белгiлi бiр кезеңге дейiн «пролетариат диктатурасы» сақталынады, негiзгi мiндеттi- ӛзiн-ӛзi басқаруға жағдай жасау. «Франциядағы азамат соғысы» атты еңбегiнде К.Маркс «жойылушы» мемлекеттiң институттық ӛзгешiлiгiн жазады. Бҧл- негiзiне халық жиналысы жататын сайланбалы органдардың пирамидасы, яғни тiкелей демократия. Барлық қызмет орны- тек сайланбалы ғана емес, сондай- ақ шақырылып алына алады да. Билiктiң бӛлiнуi, кәсiби бюрократия, әскер және полиция жоқ. Мемлекеттiң жойылуы ӛзiрге утопиялық идея. 4) жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|