1-лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде жоспары
жүктеу/скачать 1,06 Mb. Pdf көрінісі
|
саясаттану лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- Коммулятивтi
| Сайлау классификациясы.
Сайлауды билiк тармақтары негiзiнде заңшығарушы, атқарушы және сот ұйымдарын сайлау деп классификациялауға болады. Заңшығарушы ҧйымдарды /парламент/ сайлау кӛп елдерге тән. Қазақстан Республикасында заңшығарушы ҧйым ретiнде парламенттiң екi палатасы да сайланбалы. Кӛптеген демократиялық елдерде атқарушы билiк жетекшiлерi – президент және жергiлiктi атқарушы билiк басшысы сайланады. Қазақстан Республикасында президент сайланады, ал жергiлiктi атқарушы билiк басшыларын (әкiмдер) президент тағайындайды. Кейбiр елдерде сот билiгi ӛкiлдерiн де сайлау кездеседi. 1 Территориялық ӛкiлдiлiкке сай билiктiң мемлекеттiк ұйымын (парламент, президент) және жергiлiктi ұйымын (әкiм) сайлау болып бӛлiнедi. 2 Дауыс беру тҥріне қарай сайлауды: балама (альтернативтi), коммулятивтi, лимиттiк деп бӛлемiз. Балама дауыс беруде белсендi сайлаушыда бiр дауыс болады, оны белгiлi бiр кандидат (жеке адам, партия, қозғалыс) ҥшiн бере алады. Коммулятивтi дауыс беруде сайлаушыдағы дауыс саны, тiркелген кандидаттар санынан кӛп. Сайлаушы барлық дауысты бiр кандидатқа беруге немесе ӛз еркiмен барлық кандидатқа әртҥрлi кӛрсеткiшпен бӛлiп беруге қҧқылы. Лимиттiк дауыс беруде сайлаушыдағы дауыс саны тiркелген кандидаттар санынан кем болады. Мҧнда коммулятивтiк дауыс берудегi сияқты сайлаушы дауыстың барлығын бiр кандидатқа немесе барлығына ӛзi қалаған тепе-теңдiкте бӛлiп бере алады. Лимиттiк дауыс беру 1993ж. Ресейде Федерация Кеңесiн сайлауда пайдаланылды, әрбiр сайлаушыда екi дауыстан бар, бiрақ бiр кандидатқа екеуiн де беруге болмайды. 3 Билiк органдарын сайлау жаппай және оқшау болады. Жаппай сайлау бҥкiл мемлекеттiк немесе ӛлке кӛлемiнде ӛткiзiледi. Оқшау сайлау белгiлi бiр себептерге байланысты (қызметке қабiлетсiздiк немесе қайтыс болуы, сайлау заңы бҧзылған жағдайда) белгiлi бiр участоктерде сайлау ӛткiзiлуi мҥмкiн. 4 Сайлау сонымен бiрге жүктеу/скачать 1,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|