З. Е. Колумбаева

8 
5. Жазбаша деректер: а) Антик ғалымдарының жазбалары: (Геродот, 
Страбон, Птолемей).
ә) Ежелгі қытай деректері (Сыма Цян)
. 
б
) Е
желгі түрік деректері
 
(Күлтегін, Білге қаған жырлары
). 
в) Еуропалық жазба деректері (Плано Карпини, Гильом де Рубрук, Марко 
Поло).
 
г) Мұсылман елдерінің деректері (Әл Ыдырыси, Әл Масуди т.б.). 
д) Ежелгі орыс деректері (Игор жорығы туралы жыр). 
е) Дала тарихнамасы: (Мұхаммед Хайдар Дулати «Тарихи Рашиди», Мұхамед 
Қашқари «Диуани лұғат ат-түрік», Қадырғали Жалаири «Жылнамалар 
жинағы» т.б.).
 
3.
 
Қазақстан тарихының тарихнамасы 
Тарихнама дегеніміз- тарих ғылымының зерттелу тарихы. Қазақстанның 
ежелден бергі жҥйелі тарихын жазу тҽжірбиесін алғаш бастаған А.И. Левшин 
болды. Оның «Қырғыз-қайсақ немесе қырғыз-қазақ ордалары туралы жазбалар» 
еңбегі сол кездегі тарихи этнографиялық ҽдебиеттің басталуы болды. Қазақстан 
тарихы бойынша жалпылама еңбектер, бағдарламалар, оқулықтар жасау Кеңес 
дҽуірінде басталды. Бҧл ғылымның қалыптасуы кезеңіндегі қиындықтарға 
қарамастан 1920 жылы А.П. Чулошниковтың «Қырғыз-қазақ халқының тарихы 
туралы очерктері», 1925 жылы М.Тынышпаевтың «Қазақ халқының тарихы» 
еңбегі, 1935 жылы С.Д. Асфендияровтың «Ежелгі заманнан бергі Қазақстан 
тарихы» еңбегі жарық кҿрді. Онда автор революцияға дейінгі Қазақстан 
тарихның кезеңдерін ашып кҿрсетеді. Қазақстанның Ресейге ҿз еркімен 
қосылғаны жҽне оның прогрессивті процесс екендігін теріске шығарады. 
Қазақстанның кҿне замандағы 19 ғасырда 70 жылдарына дейінгі тарихын 1941 
жылы жарық кҿрген М.В. Вяткиннің Қазақ ССР тарихының очерктері қамтиды. 
1943 жылы кҿне заманнан бҥгінгі кҥнге дейінгі ҚазақКСР тарихының бірінші 
басылымы шығарылды, бірақ кезінде бҧл еңбек ҥлкен сынға ҧшырады. 1947 
жылы шыққан жаңа басылымы да сынға ҧшырап, оның авторларының бірі 
Е.Бекмаханов репрессияға ҧшырады. 1977-80 жылдары Қазақ КСР тарихының 5 
томдығы жарық кҿрді. 1990 жылдардан бастап кҿптеген жаңа оқулықтар 
жазыла басталды. 

жүктеу/скачать 1,01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: