24
тілінде жазылған бҧл еңбектің маңызы зор.
Даналық дастанында адамға
білімнің тірліктегі мҽні адам іс-ҽрекетінің оңы мен терісі тҥрік тілінен келетін
пайда мен зиян ел билеуші ҽкімдерге қажетті жақсы қасиеттер ҽр текті
жҧртшылық ҿкілдерінің тілін таба білу туралы ой –толғамдар, отбасы жҽне
неке, ҧл мен қыздың тҽрбиелі ҿнегесі, бала мен ата – ананың қарым-
қатынасына байланысты мҽселелер жан – жақты сҿз болады.
Ахмет- Иассауи (1093–1126жж.)
де ҿз шығармаларын тҥркі тілінде
жазғанымен араб алфавитін қолданған. Ол ақын, философ,
дін уағыздаушы
Тҥркістанда ҿзінің шығармашылық, діни қызметін бастаған. Суфизмнің негізін
салушы. Оның «Қҧран» кітабына жасалған талдаулары «Даналық кітабы»
арқылы халық арасына кеңінен таралды. Оның ілімі мен ҽулиелілік қасиеті
Тҥркістанды да ҽйгілі етті. Оның діни рухани ҧстазы ҽулие Арыстан баб болған.
Бҧл еңбектің бізге жеткені XV–XVI ғасырлардағы кҿшірмелер, тҥпнҧсқасы
сақталмаған. Бҧл еңбекте адамды даналыққа адалдыққа кішіпейілдікке
шақырады. Аллаға адал болуға баулиды дін жолында таза болуға ҥгіттейді.
Ақын ҿз заманының ҽділетсіз билік иелерін қатты сынға алады. Ол 63 жасқа
келгеннен кейін «Енді былайғы ҿмірін кҥпірлік пайғамбар 10
жылын жер
астында жасалған мінҽжатханада (қылует) ҿткізеді.
Сүлеймен Бақырғани (ХІІғ. ӛмір сүрген)
артына ҿнеге, насихатқа толы
ҿлеңдер қалдырған. «Ақырзаман», «Бақырған» деген ҿлең кітаптары кейін
жарық кҿрген. Ҿмірдің ҿткені екенін сҿз етіп, діни жолымен тағдырға мойын
ҧсынуды уағыздаған. Бҧл ойшыл халық арасында
Хакім ата деген атпен
танылған.
Ахмет Игунеки (ХІІғ. ӛмір сүрген)
де Тҥркістанда туған. Араб, парсы
тілдерін меңгерген ойшыл, ақын. Бізге жеткен «Хақихаттар хадисі» деген
шығармасы.
Дастанда адамгершілік, ҽділеттік, білімділік, ақыл-парасаттылық
сияқты ҿнегелі тҽлімдер дҽріптеліп адамшылыққа жат іс-ҽрекет, мінез-
қҧлықтар сыналады. Білім жҿнінде,
тіл туралы, сақтылық ҽдептілік,
дҥниеқорлық т.б. мҽселелер туралы пікір қозғалады.
Достарыңызбен бөлісу: