З. Е. Колумбаева
жүктеу/скачать 1,01 Mb. Pdf көрінісі
|
Kolumbaeva
| 3.2 Ҥйсін мемлекеті
Б.з.б. IIғ. Жетісу Орта Азиядан келген ҥйсіндер мекендеді. Негізгі мекені - Іле алқабы. Батыста – Шу, Талас (қаңлылармен шектесті). Шығыста – ғҧндармен шектесті. Оңтҥстікте – Ферғанамен шектесті. Астанасы - Қызыл Аңғар (Ыстықкҿл). Басшысы – Гуньмо. Сыртқы саясаты: қытаймен дипломатиялық, туыстық қарым-қатынас. (Ҥйсін Гуньмосы Қытай ҥйсін ханшасына ҥйленген). Шаруашылығы: - отырықшы, кҿшпелі. Баспанасы: - Отырықшы ҥйсін - қам кірпіш, кҿшпелі ҥйсін - киіз ҥй. Қорғандардың үш тобы: -Ҥлкен-диам. 8м, биікт. 15м. (алтын қару, қыш ыдыс). Орта қорған- диам. 15м, биікт. 4м. (ағаш ыдыс, темір қару). Кіші қорған –диам. 10м, биікт. 1м.(темір пышақ, қыш ыдыс). 3.3 Қаңлы (Кангюй) мемлекеті Қаңлы қытайша (Канцзюй) жазба деректерінде б.з.д. 2ғ. айтылды. Сыртқы саясаты: Жібек жолының Сырдария бойымен жоғарыда Солтҥстік Батысқа қарай – Кавказ бен Қаратеңіз, тҥскейге – Иран мен Таяу Шығыс, Ҥндістанға белсенді билік жҥргендерін қазба кезінде табылған олжалар дҽлелдейді. Этникалық сипаты жӛнінде : А.М. Бернштам : қаңлылар тҥркі тілді халық, Б.А. Литвинский: Қаңлылар иран тілді сақтар ҧрпағы (себ:былғары киімді сауытты адамдар), басқа зерттеушілер : Солтҥстік мал ҿсіруші тайпалары қатарына жатқызады Қару – жарақтары: Ҧшы ҥшкелденіп келетін ҧзын найзалар қынабы белдікке қос таспамен бекітілген екі жҥзді ҧзын семсерлер, жебесі ҥш қырлы оқтары бар қҧрама садақтар. Археологиялық ескерткіштері: Кең бҿлігі садақтың ҿзіне, екі бҿлігі оқтарға арналған ҥш бҿлімді қорамсақ. Қорымдар: - Қауыншы жҽне (Ташкент аймағы).Отырар - Қаратау мҽдениеті. (Сырдария орта ағысы мен Қаратау, Таласқа дейін). Мекен жайлары: оба қорымдарымен қоршалған (Жаушықҧм, Жаманторғай, Тҿребай-Тҧмсық). Шаруашылығы : темірді балқытып, тҧрмыс заттарын жасаған. Сҥйектен бойтҧмарлар жасаған. Керамика негізгі материал болған. Алтын мен қоладан (бҧйымдар, ҽшекейлер). Мал ҿсіру (жылқы, қой, ешкі), аң аулау (елік, таутеке, арқар, ақбҿкен). Сыртқы саясаты: Қытай, Парфия, Рим, Кушан елдерімен саяси, экономикалық, мҽдени қарым- қатынаста болған. Шаруашылығы: темірді балқытып, тҧрмыс затын жасаған. Сҥйектен бойтҧмарлар жасаған. Керамика негізгі материал болған. Алтын мен қоладан (бҧйымда, ҽшекейлер). Мал ҿсіру (жылқы, қой, ешкі), аң аулау (елік, таутеке, арқар, ақбҿкен) |