4.2. Жасушаның құрылымдық компоненттері
75
біртінделген ауыстырылуы және
көбеюі өтеді. Түрленуші нәруыздар
проксималды цис беткейдің ци-
стернасынан дисталды беттің ци-
стернасына ішінде тасымалданушы
нәруызы бар ұсак вакуольдердіи
бірінсн
біріне
сатылап
берілуі
(эстафета
жолымен)
аркылы
жеткізіледі.
Дисталды (
trans
) беткейдің цис-
терналарында акуыздардын сұрып-
талуы жүреді: цистерналардың мем-
браналарының ішкі беттерінде не
секреторлык акуыздарды, не лизо-
сомалардың
кұрамына
кіретін
акуыздарды (гидролазаларды) тани-
тын
рецепторлар
орналасады.
Осының нәтижесінде диктиосома-
лардың дисталды бетінің цистерна-
ларынан ұсак вакуольдердің екі түрі
бөлінеді: а) кұрамында гидролазала-
ры бар — лизосомалар (алғашқы);
б) секреторлык акуыздар.
Гольджи кешенінің секреторлык
кызметі рибосомаларда өндіріліп,
эндоплазмалык
тордың
ішінде
жинакталатын
акуыз
Гольджи
кешенінің вакуолдеріне тасымалда-
нады (4.12-сурет).
Одан кейін жинакталған нәруыз
секреторлык нәруызды өнім күрай конденсациялануы мүмкін (мысалы,
ұйкы, сүт бездерінде және баска бездерде болатындай). Гольджи кешенінің
цистерналарының ампулярлык кеңеймелерінен ішінде осы нәруыздар бар
көпіршіктер бөлініп шығады. Әрі карай олар бір-бірімен және эндосомалар-
мен косылуы жүріп,
секреторлык, туйіриііктерді
кұрай көлемдерінің үлкеюі
мүмкін. Осыдан кейін секреторлык түйіршіктер жасушаның үстіңгі бетіне
жылжи бастайды, плазмолеммамен жанасады, олардың меншікті мембрана-
лары плазмолеммамен бірігіп, түйіршіктің ішіндегі заттар жасушанын сырты-
на шығарылады. Бүл үдеріс морфологиялык тұрғыдан экструзия (лактырып
тастау, экзоцитоз) деп аталады және сатыларының реті кері жүрген пиноци-
тозды еске салады.
Өндірілген өнімдер, пайда болған кезден бастап жасушадан шығарылғанға
дейін, гиалоплазмадан мембранамен бөлінген. Сонымен, Гольджи кешенінің
мембраналары жасуша өнімдерінін түзелуі барысында сегрерирлеушілік
кызмет аткарады. Гольджи кешенінің вакуолдерінде ресинтезделген липид
Достарыңызбен бөлісу: 
