Түркі халықтарының рухани қҰндылықтары және маңҒыстау жыраулық ДӘСТҮРІ

274 

 

табылады. Ұлттық сана, тәрбие, имандылық, тектілік – жеке адамды қоғаммен, бүтін бір ұрпақты 

ұлттық негізімен біріктіреді. Бұлардан қол үзген адам рухани жаңғырудың биігіне жете алмайды. 

Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  айтқандай,  «Жаңа  тұрпатты  жаңғырудың  ең  басты  шарты  –  сол  ұлттық 

кодыңды  сақтай  білу...  Жаңғыру  атаулы  бұрынғыдай  тарихи  тәжірибе  мен  ұлттық  дәстүрлерге 

шекеден  қарамауы  тиіс.  Керісінше,  заман  сынынан  сүрінбей  өткен  озық  дәстүрлерді  табысты 

жаңғырудың маңызды алғышарттарына айналдыра білу қажет. Егер, жаңғыру елдің ұлттық-рухани 

тамырынан нәр ала алмаса, ол адасуға бастайды. Сонымен бірге, рухани жаңғыру ұлттық сананың 

түрлі жақсы жақтарын қиыннан қиыстырып, жарастыра алатын құдіретімен маңызды» [1].  

Рухани  жаңғыру  идеясы  атамекен  мен  ұлттың  бір  болуын,  үнемі  ұрпақ  пен  туған  жердің 

байланысуын,  адам  мен  табиғаттың  тұтастығын  негіздейді.  Рухани  жаңғыру  ұлттық  болмыстың 

негізінде  мемлекет  өмірінде  қалыптасатын  интеллектуалдық  өріс.  Ол  жеке  адамды,  ұрпақты, 

ұлтты,  халықты  табиғаттан,  өзінің  төл  болмысынан  ажыратып  алып  кетпейді,  керісінше  өз 

болмысының әлеуметтік рухани негіздерін сақтай отырып оны нығайтуға, қорғауға, сақтап қалуға 

ықпал  ететін  ұғым,  ұлттық  деңгей,  бір  ұрпақтың  мемлекеттің  тарихы  мен  болашағы  алдында 

жасайтын,  қол  жеткізетін  жетістігі.  “Бұл  дәуірде  өз  тілін,  әдебиетін білмеген,  қадірлемеген  адам 

толық мәнді интеллигент емес деуге де болады. Себебі, ол қандайлық мамандық білімі болса да, 

рухани  ой  тәрбиесінде  сыңар  жақ  азамат  болады”,-  деп  Мұхтар  Әуезов,  айтқандай  өз  ұтының 

рухани байлықтарын түсініп, білу адам үшін өте маңызды. Б.Момышұлы “Халық тәжірибесі  тек 

бізге  ғана  емес,  біздің  келер  ұрпақтарымыз  үшін  де  қымбат  қасиет”,-  деп  атап  көрсеткен, 

сондықтан  мемлекетінің  тарихын  білу  арқылы  ғана,  өзінің,  өз  елінің  толыққанды  болашағын 

құруға болады. Қоғамда интеллектуалдық ой өріс болу үшін ұрпақ болмысы мінсіз болуы қажет. 

Ал екінші орында бала-бақша мен мектеп тәрбиесі өте маңызды рөл атқарады. Менің ойымша, сан 

ғасырларды  қамтыған  тарихтың,  ежелден  келе  жатқан  мәдени  даму  жолының  балаларға 

таныстырылуы  шетел  тілін,  орыс  тілін  үйретуде  де  өз  жалғасын  табуы  керек.  Елдің  тұрмыс 

тіршілігімен тыныс алып, өмірімен етене байланысып өскен ұрпақ өмірге ширығып өседі. Өмірге 

ширыққан адам елге жаны ашитын, бойында бар қабілетті, қолы жеткен бар игілігін елге арнайды. 

Елге  жаны  ашитын  зиялы  адам  өз  заманының  жетістігін  білімге,  өнерге,  ғылымға  жастарды 

бағыттау оның жетістігіне елдің қолын жеткізу деп түсінеді. [2] 

Балабақшада  тәрбие  үрдісін  ұйымшылдықпен  жүргізуде-тәрбиеші  басты  тұлға  болып 

табылатыны сөзсіз. Осындай талапқа сай қызмет істеу үшін алдымен оқытушы өзінің теориялық 

және әдістемелік білімін ұдайы толықтырып, үздіксіз ізденуі, өз мамандығын барынша жетілдіру 

және  қызметі  саласындағы  жаңалықтар  мен  өз  тәжірибесін  үнемі  пайдалануы  тиіс.  Сонда  ғана 

оқытушы  қызметі  бүгінгі  күннің  талабына  сай  болады.  Үздіксіз  іздену  -  бүгінде  мұғалімге 

қойылып отырған басты талаптардың бірі. Мұғалімнің шеберлігінің негізгі көрсеткіштерінің бірі – 

әдістеме  саласындағы  ғылыми  жаңалықтар  мен  озық  тәжірибені  жетік  игеру.  Оларды  өзінің 

күнделікті  қызметінде  пайдалана  білу,  осы  орайдағы  мұғалімнің  шығармашылық  еңбегі,  ең 

алдымен,  сабақпен  байланысты.  Демек  сапалы,  тиімді  әрі  нәтижелі  жүргізген  әрбір  сабақ  – 

ұстаздың тынымсыз еңбегінің айғағы. 

Менің  ойымша,  сан  ғасырларды  қамтыған  тарихтың,  ежелден  келе  жатқан  мәдени  даму 

жолының балаларға таныстырылуы шетел тілін, орыс тілін үйретуде де өз жалғасын табуы керек. 

“Нағыз  патриот  -  өз  елін  мақтайтын  емес,  нағыз  патриот  кемшіліктерді  байқап,  оларды  түзеуге 

ықпалдасатындар”, - деген Н.Ә. Назарбаев сөздеріндегідей, біздің, жастардың, Рухани жаңғыруды 

іске  асыруға  ықпал  етуіміз  өте  маңызды.  «Қандай  жағдайда  мемлекттік  жаңғыру  толығымен 

жүзеге  асады?»  -  деген  сұраққа:  «Тек  қана  сол  мемлекттегі  әрбір  азамат  Рухани  жаңғырудан 

өткерген  кезде  жүзеге  асады»,-  деп  жауа  берер  едім.  Өз  тарапымыздан,  тіл  маманы  ретінде, 

қазақтың,  орыстың  ұлы  тұлғаларының  әдеби  шығармаларын  оқудың  мәнін  түсіне  отырып,  оны 

насихыттауымыз  маңызды.  Шетелдік  мамандар  да  осы  ұстанымды  қолдайды.  Байранның 

айтуынша, шетел тілін оқыту төрт негізгі құрамдас бөлікті қамтуы тиіс, атап айтсақ:  тіл үйрену, 

тілдік түсінік, мәдениет аясындағы білім және жаңа мәдениетті тану. Осы орайда ана тілі екі тіл 

мен  мәдениетті  байланыстырушы  құрал  ретінде  қызмет  атқарады.  Тіл  -  бұл  тіл  мен  мәдениеттің 

үйлесімі. 

Қазіргі  кездегі  ғылым  мен  техниканың  даму  деңгейі  әрбір  білімгердің  сапалы  және  терең 

білім  мен  іскерліктің  болуын,  олардың  шығармашылықпен  жұмыс  істеуін,  ойлауға  қабілетті 

275 

 

болуын талап етеді.  Оқыту технологиясы оқыту үрдісіне қажетті  әдіс, тәсіл, амал, дидактикалық 

талап  секілді  психологиялық  іс-әрекеттердің  жүйелі  кешені  ретінде  пайдаланылады.  Қазіргі 

кездегі  білім  беру  сапасы  білімгердің  әртүрлі  әрекет  саласында  өз  бетінше  шешім  қабылдауға 

мүмкіндікті  қамтамасыз  ететін  қалыптасқан  негізгі  құзіреттілік  түріндегі  білім  нәтижелерімен 

түсіндіріледі. 

Еліміз  жүйелі  эволюциялық  даму  барысында  мемлекет  басшысының  «Болашаққа  бағдар: 

рухани  жаңғыру»  мақаласы  еліміздің  мәдени-рухани  өмірінде  және  қоғамдағы  рухани 

құндылықтарды нығайтуда елеулі орын алатын аса маңызды бағдарламалық құжат. [3] 

Сондықтан,  бүгінгі  таңда  ұстаздардың  алдында  тұрған  міндет:  табысты  және  тиімді 

әрекетке дайын, өзінің пікірін білдіруге және өзінің іс-әрекеті мен өмір сүріп отырған қоғам үшін 

жауапкершілігін түсінуге қабілетті, отбасындағы, қоғамдағы, еңбек ұжымындағы әлеуметтік рөлін 

сезінетін  құзырлы  тұлғаны  қалыптастыру.  Жалпы  құзіреттіліктің  сипаты  қандай  екендігіне 

тоқталып  өтсек,  кейбір  сөздіктерде  құзіреттілікке  белгілі  бір  зат,  құбылыс  жөнінде  пайымдауға, 

салмақты  да  беделді  пікір  айтуға  мүмкіндік  беретін  білімді  игеру  ретінде  түсіндірме  берілген. 

Тұлға  құзыреттілігін  дамыту  үшін  ұстаздың  құзыреттілікті  тәсілдерді  меңгеруі,  білім  беру 

мазмұнын жетілдіруі қажет және жаңа инновациялық әдіс – тәсілдердің ең тиімдісін пайдалануда 

жоғары нәтиже береді деген сенімдеміз. 

Қорыта  айтатын  болсақ,  Елбасымыз  «Болашаққа  бағдар:  рухани  жаңғыру»  атты 

мақаласында  көрсетіп  кет  кендей:  “  Жаңа  жаһандық  үрдістер  ешкімнен  сұрамай,  есік  қақпастан 

бірден  төрге  озды. Сондықтан,  заманға  сәйкес  жаңғыру  міндеті  барлық  мемлекеттердің  алдында 

тұр...  Мен  барша  қазақстандықтар,  әсіресе,  жас  ұрпақ  жаңғыру  жөніндегі  осынау  ұсыныстардың 

маңызын  терең  түсінеді  деп  сенемін.  Жаңа  жағдайда  жаңғыруға  деген  ішкі  ұмтылыс  –  біздің 

дамуымыздың ең басты қағидасы. Өмір сүру үшін өзгере білу керек. Оған көнбегендер тарихтың 

шаңына  көміліп  қала  береді”,  әрбір  қазақстандық  азамат  рухани  жаңғырудың  мәнін  түсінуі  өте 

маңызды. Елбасымыз бағдарлаған жол бойынша жүру, әрбіріміз үшін дұрыс шешім екеніне кәміл 

сенемін.  Бір  орында  тұрмайтын,  осынау  заманда,  жаһандану  үдерісінің  шаңында  қалмайтындай, 

көзі ашық ұрпақ болу, біздің, яғни жастардың өз қолында. Әрқайсымыздың жаңғыруға деген ішкі 

ұмтылысымыз дамуымызға апарар жалғыз, әрі ең жемісті жол.  

 

ӘДЕБИЕТТЕР 

 

1. Назарбаев Н.Ә. Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру / Егемен Қазақстан 26.04.2017 ж.  

2..Үмбетхан  Қуандықұлы,  «Рухани  жаңғыру  идеясы  және  ұлттық  рух»  мақаласы, 

www.abai.kz

 

3.  Х.  Досмұхемедов  атындағы  Атырау  Мемлекеттік  университетінің  басылымы,  «Ұлттық 

сана-рухани жаңғыру» мақаласы, Университет газеті, 1б., 21 Сәуір, 2017 

 

жүктеу/скачать 3,59 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: