А.Ә. Ниязғалиева, Г. Г. Тҧрғаналиева


-Дай,  -дей,  -тай,  -тей



Pdf көрінісі
бет112/200
Дата06.01.2022
өлшемі1,37 Mb.
#14641
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   200
Байланысты:
Ниязгалиева А., Турганалиева Г. Қазақ диалектологиясы

-Дай,  -дей,  -тай,  -тей.  Сӛздей.  Ауызша.  Жазып  алмасам, 
сӛздей айтқанымды ұмытып қалам (Гур., Маң.). 
Сәлдей.  Сҽл.  Саған  қарағанда  Нұркеннің  бойы  сәлдей  тік 
(Гур.,Маң.). 
-Дай,  -дей  жұрнағы  қосылған  кейбір  сҿздер  үлкен,  зор 
мағынасында жұмсалады. 
Мауыздай. Ірі, еңгезердей. 
Зыңғыттай.  Ірі,  зор.  Мынау  зыңғыттай  келіншек  екен 
(Орал, Жҽн.). 
-Дай, 
-дей 
жалғанған 
бірқатар 
сҿздер 
кішкентай 
мағынасында жұмсалады. 
Тҧянадай
1. 
Кішкентай. 
2. 
Жинақы, 
мұқият. 
Арыстанғалидың келіні тұянадай екен (Орал, Чап.). 
-Соқ. Тентексоқ. Тентек. Тентексоқ кісі екен ҿзі (Гур.,Маң.). 
Еркесоқ. Ерке. Еркесоқ бала ғой мынауың! (Гур., Маң.). 
 
 


117 
 
Етістік тудыратын жҧрнақтар. 
 –лау,-леу, -дау, -деу, -тау, -теу жұрнағын кҿрсетуге болады. 
Бұл жұрнақ – говорларда жиі кездесетін, туынды диалектілік сҿз 
жасауға кҿп қатысатын жұрнақ. Мысалы: 
Шайлау.  Шайға  отыру.  Тҿрге  шығып  шайлаңыз,  ақсақал 
(Орал, Жымп.). 
Жарлау. Хабарлау. Жиналыс болатынын жарладың ба? (Гур., 
Маң.).  Ҽдеби  тілдегі  жар  салу,  жарлық  дегендегі  жар-мен 
салыстырыңыз. 
Ҧяттау. Ұялту. Ҿзін ҽбден ҧятта (Гур.,Маң.). 
Жҧмыстау.  Жұмыс  істеу.  Бҽріміз  де  жҧмыстап  жатырмыз 
(Гур., Маң.). 
Сайқалдау.  Босқа  жүру,  қыдыру.  Ол  жігіт  жұмыссыз 
сайқалдап жүр (Моңғол қаз.). 
Тожарлау. Жұмарлау. 
Кӛпенелеу//кҥпәнәлеу.  Шҿмеле  үю.  Шабылған  шҿпті 
кӛпенелеп нормасын орындады (Кҿкш., Щуч.). 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   200




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет