Байланысты: Ниязгалиева А., Турганалиева Г. Қазақ диалектологиясы
4 – жаттығу. Берілген сӛйлемдерді дәптерге кӛшіріп жазыңыздар. Сӛйлемдегі диалект сӛздердің мағынасын еске сақтаңыздар. 1. Ертеңгі шайға бҽріміз бір қора болып, жозыны айнала
келіп отырмыз. (Б.Соқпақбаев «Біз де бала болғанбыз») Жозы –
аласа дҿңгелек стол.
2. Жастар жҿні тегіс атқа мінген. (Ҽ.Нұрпейісов «Қан мен
тер» ) Жӛні – жағы.
3. Сҿзінің беті түзеліп, бар аңғары танылған соң, дҽл желке
тұсынан жӛткіріп қап, түрегеле қойдым. (М.Ҽуезов «Абай
жолы») Жӛткіру – жҿтелу, тамағын қыру.
4. Сүйірлер суды кезекпен ішетін құйақтан айрылды да,
қауыны алма, егіні жҧлма болды. (Қ.Ҽбдіқадыров «Тҽтті қауын»)
Жҧлма – сирек, селдір шыққан егін.
5. Бұл сүйікті ҿсімдіктер тонның етегіне ұстаған жҧрын сияқты жағалықты кҿмкеріп қойғандай кҿрінеді. (Х.Есенжанов
«Ақжайық») Жҧрын – тонның етегіне, жеңіне немесе бҿріктің
айналасына теріден салған жиек.
6. – Кемпес, ҽ, кемпес! – деп Зағипа жеңгейге қарады.
(Ғ.Сыланов «Домбыра күйі – ақиық») Кемпес – кемпір.
7. Енді екеуің ақырын ілбіп отырып, анау сағы жұлдызды
беттріңе ал! – деп, батыс жақтағы бір жұлдызды қамшысының
ұшымен екі жігітке ұзақ кҿрсетіп, кӛзестіріп тұр. (М.Ҽуезов
«Абай жолы») Кӛзестіру – кҿз жіберу, бақылау.
8. Оны олар ҿздері де білген жоқ, үлкен бір қызғын уақиғаны
бастарынан кешіріп жатты. (Ҽ.Нұрпейісов «Курляндия») Қызғын –
қызық.
9. Анадай жерде иіріліп тұрған балықшыларға жетіп кеп,
Мҿңкеден басқасының барлығын сыпырып алып, лабазға апарып
тҿге салды. (Ҽ.Нұрпейісов «Қан мен тер») Лабаз – балық
қабылдайтын, ҽрі тұздайтын орын.
35
10. Осы қып–қысқа ағыс қараста оның назарын аударған
жҽне бір нҽрсе немістің М.Г.А. пулеметі болды. (Ҽ.Нұрпейісов
«Курляндия») Ағыс – оқыс.