Оқулық. Алматы: жшс рпбк
Əртүрлі жануарлар сүтінің химиялық құрамы,%
жүктеу/скачать 5 Mb. Pdf көрінісі
|
| 40. Əртүрлі жануарлар сүтінің химиялық құрамы,%
Жануарлар Құрғақ зат
Май Белок Казеин Сүт
канты Күл
Тығыздық 20 Қышқыл- дық, *Т Сиыр
Ешкі Саулық
Буйвол Аруана
Інген Зебу
Қодас Бие
Мəші Мегежін
Қаншық ит Қоян
Бұғы Дельфин
Кит 13,0
13,4 18,5
17,5 13,0
15,0 15,9
17,8 10,7
9,9 17,4
21,1 30,5
33,8 51,2
54,3 3,7
4,3 7,2
7,7 4,5
5,4 7,0
6,8 1,8
1,4 5,9
8,6 10,5
18,7 43,7
40,0 3,3
3,6 5,7
4,2 3,6
3,8 4,5
5,0 2,1
1,9 6,2
7,1 15,5
10,0 5,6
12,0 2,8
3,0 4,5
3,5 2,7
2,8 3,7
2,9 1,2
1,0 - 4,0 - 8,7
– – 4,8 4,5 4,6
4,7 4,9
5,0 3,5
5,0 6,4
6,2 6,0
4,1 2,0
3,6 1.4
1,1 0,7
0,85 0,9
0,8 0,7
0,7 1,5
0,9 0,35
0,5 1,1
1,3 1,0
1,4 0,9
1,2 1,029
1,030 1,034
1,029 1,030
1.32 - - 1,032 1,011
1,21 1,021
1,19 1.4
0,9 1,2
17,0 17,0
25,0 17,0
16,5 17,5
- - 6,5 6,0 9,3
6,9 8,7
12,0 12,0
- Сүт əртүрлі дəрмендəрілерге де өте бай. Оның құрамында көп мөлшерде рибофлавин, биотин, холин жəне В тобындағы
441 дəрмендəрілер кездеседі. Сүттегі А, Е, Д дəрмендəрілерінің мөлшері азық құрамындағы каротин, токоферол, эргостерин деңгейіне қарай өзгеріп отырады, ал В тобындағы дəрмендəрілер мөлшері күйісті мал мес қарын микроорганизмдерінің тіршілік əрекетімен байланысты. Сүттің химиялық құрамына генетикалық факторлар, түлік түрі, малды азықтандыру деңгейі, сүттену кезеңінің сатысы, т.б. əсер етеді (40-кесте). Уыздың құрамы мен қасиеттері. Желінде туар алдында пай да болып, мал төлдегеннен соң алғашқы 5-7 күн бойына бө- лінетін сұйықты уыз деп атайды. Уыздың құрамында каротин көп болғандықтан ол сарғыш-қоңыр немесе бозғылт ақ сары түсті келеді. Уыз қоймалжың, кермек дəмді, құрамында құрғақ зат көп (25%) сұйық. Оның құрамында сүтпен салыстырғанда белоктар, каротин, натрий, хлоридтер, темір, А, Е дəрмендəрілері, рибофи- лавин, никотин көбірек те, лактоза мен калий - азырақ (41-кесте). Минералды заттардың, əсіресе магний тұздарының, көп болуы- мен байланысты уызға іш жүргізетін қасиет тəн, сондықтан ол ішекті тоңғақтан тазарады. Уыз құрамында лейкоциттер (“уыз түйіршіктері”) мен иммундық денелер көп. Уыз нейтрофилдері фагоцитоздық қабілетінің арқасында əртүрлі бөгде заттар- ды, сонымен қатар микробтарды жұтады, залалазсыздандыра- ды, жояды. Нейтрофилдер 6,6 сағат тіршілік етеді. Олардың құрамында қышқылдық жəне сілтілік фосфатаза, рибонуклеаза, протеаза, антибактериялық заттар - фагоцитин, лизоцим болады. Сондықтан бұл торшалар жаңа туған төлге иммунитет береді. Макрофагалар өлі торшаларды жояды, ал эозинофилдер - ги- стамин мен кининдерді бейтараптайды. Базофилдер фагоцитоз жүргізеді жəне түйіршіктерінде гепарин мен гистаминнің болуы- на байланысты қан тамырларын кеңейтеді. Белоктық құрамы жағынан уыз қанға жақын, онда альбуминдер мен глобулиндер көп мөлшерде болады. Уызда лизоцим, трипсин басытқысы сияқ- ты заттар да кездеседі. Соңғы аталған зат уыз антиденелерін ас қорыту жолының белоктарды ыдырататын ферменттерінің əсерінен қорғайды. Уыздағы антиденелер ас қорыту жолынан еш өзгеріссіз соры- лады. Мысалы, төл организміне алғашқы емген уыз құрамындағы антиденелердің 50%, жиырма сағаттан соң - 15%, ал 1,5 тəуліктен соң аз ғана мөлшері сіңеді. Əрбір келесі сауында антиденелер мөлшері азая түседі, сондықтан төлдің алғашқы уызды тоя емгені дұрыс.
|