46
ISSN 2616-8901. Математика және жаратылыстану-техникалық сериясы № 4/ 2018
Сурет 2. Өнеркәсіптік роботтардың әлемдік саудасының негізгі көрсеткіштері.
Роботтық техниканың инновациялық жүйесі. Роботтық техниканың дамуына қарай осы
саладағы инновациялық жүйе де дамыды. Роботтық техникалық инновациялар негізінен
мемлекеттік және жеке ғылыми-зерттеу ұйымдарын біріктіретін бірнеше елдерде және
кластерлерде құрылады. Олармен өзара қарым-қатынас жасай отырып, компаниялар әзірлемелерді
коммерцияландыру үшін мүмкіндіктер алады. Робот жасаудағы инновациялар технологиялық
облыстардың және экономика секторларымен одан да күрделі құрылғылар тарту талап етеді.
Бүгінгі күні құқық тетіктері зияткерлік меншік және басқа да тәсілдері инновациялық қызмет
нәтижелерін беру тек бастапқы жағдайда тұр, соңына дейін анық емес, олар әлі де болса құрылуда.
Сол себепті өнімнің кең алуан түрлілігі мен оны қолдану салалары роботтық техникалық сала
реттелмей әмбебап стратегиясы зияткерлік меншік бола алмайды. Құбылыстар мен үрдістер
роботтық техниканың бір сегментінде міндетті түрде таратылады [2].
Роботтық техникалық платформалар: зияткерлік меншік пен ашық бағдарламалық
кодтың қатар болуы роботтық техникалық инновацияны құруда университеттер мен жеке
компаниялар қолданатын платформалардың мәні артады. Бұл платформалар, мысалы, Robot
Operation System, көбінесе ашық бастапқы коды бар бағдарламалық жасақтамаға негізделген (open
source). Үшінші тараптар open source-ты пайдалана алады және зияткерлік меншік құқығын тіркеу
немесе ресми рұқсат алмай, оның мазмұнын жетілдіре алады. Мұндай әзірлемелер Creative
Commons немесе GNU General Public License стандартты қоғамдық лицензиялары бойынша тегін
таратылады, бұл прототиптеуді ынталандырады және белсенді эксперимент жасауға мүмкіндік
береді. Мұндай тәсіл негізінде жатқан идея жеткілікті түрде түсінікті болады. Бастапқы кезеңдерде
инновациялық процесс негізінен ашық сипатқа ие және робототехникалық бағдарламалық
қамтамасыз ету платформалар мен әзірлемелерді бірлесіп жобалаудан тұрады. Алынған нәтижелер,
шын мәнінде, бәсекеге дейінгі сипатта болады, өйткені оларды қолдану салалары базалық болып
табылады және тауашалық өнімдер үшін мүмкіндіктерді ашпайды. Open source-ты пайдалана
отырып роботтық техникалық платформаларды бірлесіп әзірлеу, ойыншыларға бастапқы
ауыртпалықты инвестициялар түрінде қаржылық жүктемені бөлуге, әдістемені жетілдіруге және
жұмыстарды қайталаудан аулақ болуға мүмкіндік береді. Келесі кезеңдерде, әзірлемелерді
коммерцияландыру туралы сөз келгенде, инновациялық фирмалар тауашалық өнімдерді жасау
үшін өзінің ИиР-ге инвестициялауды қалайды және өздерінің өнертабыстарын әлдеқайда белсенді
қорғайды. Ынтымақтастық және бәсекелестік стратегияларын бір мезгілде пайдалану зияткерлік
меншікті пайдалануға себепші болады. Зерттеу, білім беру және жобалау мақсаттарында open
source әзірлеу, тарату және пайдалануды әртүрлі коммерциялық емес ұйымдар қолдайды. Мысалы,
көптеген зертханалар ЕО қолдауымен құрылған icub гуманоидты робототехникада ашық
когнитивті платформасын пайдаланады. INRIA Bordeaux компаниясы 3D-басып шығару әдісімен
жасалған интерактивті роботтарды жасау, енгізу және бірлесіп пайдалану мақсатында Poppy ашық
платформасын әзірледі. Осындай үрдістің арқасында соңғы пайдаланушылар мен кәсіби емес
әзірлеушілердің робототехникалық қосымшаларды жаңғыртуға қатысуы айтарлықтай жандана
алады. Үй жағдайында немесе оқу орындарында қолданылатын көптеген арзан пайдаланушы