A smaller version of Grand Canyon  –  Charin Canyon

 

 

16 

 

example, there’re nowhere to stay, no medical center, café and kiosks. The canyon is very large and 

it’s impossible to look round the entire canyon, therefore it must be a small camp site in order to 

tourists  can  spend  the  night.  Also,  it’s  difficult  to  find  an  appropriate  map  of  Charin  Canyon  for 

tourists in order to not to be lost.  Because of mentioned reasons I’d made a decision to consider the 

ways of improving the situation.  For this  purpose  I created my  site  in  order to  share impressions, 

upload photos and videos and get more information about this canyon. Due to my site some people 

have already visited Charin. This site has initiated beginning of developing tourism there.    

I designed the tourist map, informative booklet;  I made the list of advice about developing 

tourism in Charin Canyon. I suggested several solutions like building campsite, observation decks 

and footsteps, placing the indicators and dustbins, to be stricter in keeping safety rules. I worked out 

the budget of implementation for all my suggestions.  

I hope that my researching project will be interesting for tourism department of our country, 

not only because of Charin Canyon, but it might be applicable for any other tourist place. 

 

LIST OF LITERATURE 

1.

 

Гранд-Каньон Колорадо.  Удивительное  творение  природы//«Золотой  Глобус», 

2010, №70 

2.

 

Холщевникова 

Е. 

Блеск 

и 

нищета 

Чарынского 

каньона 

http://www.univer.kz/content/view/53/14/ 

3.

 

Юдина Н.100 великих заповедников и национальных парков.- М: Вече 2009 

 

 

5.  РАЗВИТИЕ ХИМИИ ФТОРА В  РК 

      

 Калиуллаев Б., Капасова Р.К 

Назарбаев Интеллектуальная школа 

 химико-биологического направления  

г.Усть-Каменогорска 

E-mail: 

berik_9494@mail.ru

, 

kapasova_07@mail.ru

  

 

Цель  проекта:  Обосновать  перспективы  развития  химии  фтора  в  РК  путѐм 

усовершенствования существующей технологии получения плавиковой кислоты. 

Задачи:  анализ  литературы,  оценка  текущей  ситуации  производства  плавиковой 

кислоты в Казахстане, перспективы развития химической промышленности фтора.  

Гипотеза  –  Казахстан  имеет  необходимое  сырьѐ  для  производства  безводного 

фтористого  водорода,  однако  для  этого  необходимо  модернизировать  действующую 

технологию  получения  плавиковой  кислоты  путѐм  ректификационной  очистки 

фтористоводородного газа. 

Новизна исследования: анализ существующих способов очистки плавиковой кислоты, 

методов еѐ концентрирования показал, что в настоящее время на УМЗ необходимо получать 

безводный  фтористый  водород,  и,    разбавляя  его    водой,  получать  кислоту  нужной 

концентрации. Кроме того, из безводного фтористого водорода  можно получать элементный 

фтор, который увеличит диапазон фтористой продукции.  

Методика эксперимента: Анализ содержания оксида кремния в плавиковошпатовом 

концентрате  методом  ядерного  магнитного  резонанса,  теоретический  анализ  бинарных 

систем  «серная  кислота-вода»,  «фтористый  водород-вода»,  «серная  кислота  -  фтористый 

водород», «четырѐхфтористый кремний-фтористый водород», «фтористый водород-диоксид 

серы» для обоснования способа разделения многокомпонентной жидкой системы.        

Выводы:       

1.

 

Имеется всѐ необходимое сырьѐ для развития химии фтора в Казахстане. 

2.

 

Принят план модернизации существующего производства плавиковой кислоты. 

 

 

17 

 

 Области  практического  применения  результатов:  По  проблеме  опубликованы 

научные статьи: «О влиянии содержания оксида кремния на получение фтористоводородной 

кислоты», «О создании замкнутого ядерного топливного цикла в Республике Казахстан», «О 

развитии  химии  фтора  в  Республике  Казахстан».  Результаты  исследований    доложены  на 

международных конференциях в городах Усть-Каменогорск (2010 год), Павлодар и Алматы 

(2011 год). 

 

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 

1.

 

И.  Г.  Рысс.  «Химия  фтора  и  его  неорганических  соединений»,  Москва: 

«Госхимиздат», 1956 г.  

2.

 

АО  Казахстанский  холдинг  по  управлению  государственными  активами 

SAMRUK,  группа  по  АО  «KEGOC»  «Мастер-план  развития  электроэнергетической 

отрасли Республики Казахстан».  

3.

 

Б.  В.  Громов,  В.  А.  Зайцев  и  др.  «Исследование  физико-химических  свойств 

серной  кислоты,  фторсульфоновой  кислоты  и  их  смесей  как  абсорбентов  фтористого 

водорода». Москва: журнал «Химическая промышленность», 1967 г., № 4, с. 286-288.  

4.

 

С.  В.  Островский,  С.  А.  Амиров  и  др.  «Равновесие  жидкость-пар  в  системе 

«фтористый  водород  –  серная  кислота  –  вода»  при  температуре  22ºС»,  Ленинград: 

«Журнал прикладной химии», 1975 г., т. XVIII, вып. 2.         

5.

 

Н. Исикава. «Новое в технологии соединений фтора», Москва: «Мир», 1984 г., 

591 с.     

 

 

6.

 

WASTE WATER PURIFICATION FROM PHENOL BY NANOSTRUCTURAL 

BENTONITIC CLAY 

 

Kamataeva A., Shamatova G. Z., Idrisheva Z.K 

         Nazarbayev Intellectual School of Chemistry-Biology  

in Ust-Kamenogorsk, 

D. Serikbayev EKSTU 

E-mail: 

zhanat.idr@mail.ru

 

 

The  problem  of  purification  of  industrial  waters  from  dissolved  in  water  organic  matters, 

particularly  phenols,  is  one  of  the  most  important  and  at  the  same  time  most  difficult  to  solve. 

Despite  great  number  of  designs  of  our  country  and  foreign  designs  this  problem  should  not  be 

considered  as  a  solved  one.  That  is  why  search  for  new  effective  methods  of  sewage  treatment  is 

urgent. 

The  aim  of  the  study:  waste  water  purification  and  research  of  sorptographic  ability  of 

bentonitic clays to organic compound. 

Objectives  of  the  work:  to  observe  structural  peculiarities  and  surface  behavior  of  natural 

and labilized aluminum silicates and ways of activation of natural aluminum silicates and to choose 

optimal  conditions  (sorbate  mass,  contacting  time  and  initial  concentration  of  phenol  in  waste 

water). 

As  laboratory  research  showed  betonitic  clay  of  the  11

th

  and  14

th

  horizon  of  Taganski 

deposit  which  is  self-activized  can  be  used  for  waste  water  purification  from  phenol.  Sorbate 

consumption  depends  on  initial  concentration  of  contaminants.  Average  sorbate    consumption  is 

0.2-1  g  per  100  ml  of  impure  water.  Purification  degree  is  estimated  by  treatment  time,  sorbate 

consumption and initial concentration of contaminant. Optimal time of sorbate contact with water is 

0.5 h. When contact time increases we can notice desorption of organic compounds and purification 

degree decreases. Waste water purification degree from phenol is 98.0-99.6%. 

 

 

 

18 

 

7.

 

ТЕҢДЕУЛЕРДІ САНДЫҚ ТӘСІЛМЕН ШЕШУ 

 

    Мүткәрім Ә., Базарбаева Г.Н. 

Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы  

Назарбаев Зияткерлік  мектебі 

E-mail: 

gulnar.bazarbaeva@mail.ru

 

 

Қазіргі  ғылым  мен  білім  дамыған  кезде,  бірінші  үлкен  мәселе    ядролық  энергияны 

меңгеру- физика мен механиканың қиын есептерін шешуді талап етеді.Барлық осы есептерді 

математикалық суреттеу және  ЭЕМ кӛмегімен сандық есептеулерді қолдану арқылы шешу 

керек. 

Екінші үлкен мәселе –космосты меңгеру  -ұшу аппараттарының жасалуы мен олардың  

аэродинамикадағы  және  баллистикадағы  кӛптеген  мәселелердің  шешілуімен  байланысты. 

Бұл  жерде  сандық  әдістермен  шешілетін  физика,  механика  және  техниканың  күрделі 

есептерінің бірігуі де жатыр.Қазіргі уақытта күрделі процестердің математикалық суреттеуді 

ӛткізетін,  яғни  сандық  есептеу  математикасымен,  ғылыми  жаратылыстану  мәселелерінің 

теориялық зерттеуінің жаңа әдісі пайда болды деп айтуға болады. 

Математикалық білімі жоғары мамандарды талап етіп отырған кезде,  математикалық 

есептерді  шешудің  әртүрлі  тәсілдерін  қолдана  отырып,  жаңа  тәсілдермен  танысу  арқылы 

білімді  тереңдету  бірінші  орында  тұр.Олай  болса  есептерді  шешуді    тек  мектептегі  алған 

біліммен  ғана  шектеп  қоймай,білімді  тереңдете  отырып,  басқа  тәсілдермен  таныса  және 

қолдана отырып шеше білу бүгінгі күн талабы. Менің тақырыбымның ӛзектілігі осында.  

Жұмыстың мақсаты: Жоғары дәрежелі теңдеулерді шешуге сандық әдістерді қолдана 

отырып, жуық түбірлерін табу, компьютерді пайдалану арқылы шешуге алгоритм құрастыру. 

Инженерлік математикада кездесетін теңдеулер   - алгебралық  жане трансценденттік. 

Алгебралық теңдеу – х-айнымалысының бүтін дарежелі қосылғыштарынан тұратын теңдеу, 

жалпы  түрі:

 

а

n

х

n

+  а

n-1

х

n-1

+…+a

1

x+a

0

  =0  және  трансцендеттік  теңдеу  дегеніміз  құрамында 

тригонометриялық немесе арнайы функцияларды қамтитын теңдеулер.Мысалы: x=lgx;  

3

x

-9ctgx=0. Осындай теңдеулерді сандық әдістер арқылы шығаруға болады. 

Француз  математигі  Галуа  бесінші  дәрежелі  теңдеуден  бастап  f(x)=0    алгебралық 

теңдеулерді    дәл  шешу  мүмкін  еместігін  дәлелдеген.  Мұндай  сызықтық  емес  теңдеулердің 

түбірлерін жуықтап табу  мынадай сатылардан тұрады: 1) түбірлерді жекешелеу;  

2)  түбірлерді  дәлдеу.  Осындай  теңдеулердің  түбірлерін  табу  үшін  жоғарғы 

математикада мынадай әдістер қолданылады: Ньютон әдісі, дихотомия әдісі, хордалар әдісі, 

қарапайым итерация әдісі.  

Қорытындылай  келе,  үшінші  немесе  одан  да  жоғарғы  дәрежелі  теңдеулерді  шешуде  

кӛптеген  түрлендірулер  жүргізілетіндіктен    қателіктер  кӛп  болады.  Бұл  жағдайда  соңғы  

нәтижеге жетудің мүмкіндігі азайуы сӛзсіз, тіптен есептің жауабы шықпауы да әбден мүмкін. 

Егер  теңдеулерді  шешудің  басқа  ұтымды  тәсілдерін  қолдансақ,  бұл  теңдеулерді  шешудің 

негізгі тәсілдерінен әлдеқайда жеңіл әрі икемді тәсілі болмақ.Сонымен қатар  теңдеудің бүтін 

мәнді  шешімдері  болмаған  жағдайда,  түбірлердің  жуық  мәнін  табу  қажеттігі  туады.  Бұл 

әсіресе  жаратылыстану  ғылымдарының  есептерін  шешкенде  кӛптеп  кездеседі.Ол  үшін 

әртүрлі  бағдарламалар  арқылы  сандық  шешу  әдістерін  қолдана  отырып,  оңай  шешуге 

болатындығына  кӛзім  жетті.  Сандық  әдістердің  әртүрлі  жағдайларын  тексере  келіп, 

қойылған  мақсатты,  міндеттерді  орындай  келе,  келесі  нәтижелерге  қол  жеткіздім: 

теңдеулерді сандық әдістерді қолдана отырып шешудің қызықты екеніне кӛзім жетті. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

Ә.С. Омарбекова «Сандық талдау әдістері»,2002, 35-36 бет  

2.

 

Самарский  А.А.  «Введение  в  численные  методы».  Учебное  пособие.  М. 

Наука,1982, 57-68 бет 

 

 

19 

 

3.

 

Мухамедиева  С.М.  Сайларбек  С,  «Сандық  әдістер».  Электрондық  юнита, 

Ӛскемен, ШҚМУ, 2007, http.//192.168.65.17  

 

 

8.

 

ТЕҢСІЗДІКТЕРДІ ҚОЛДАНА ОТЫРЫП, ОЛИМПИАДАЛЫҚ ЕСЕПТЕРДІ 

ШЕШУ 

 

Мырзабекова М., Базарбаева Г.Н. 

Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы  

Назарбаев Зияткерлік  мектебі  

E-mail: 

gulnar.bazarbaeva@mail.ru

  

 

Теңсіздіктер теориясы логикалық  ойлау қабілетті  дамыта алатын, ӛз алдына ғылыми 

маңызы  бар  математиканың  бір  бӛлімі  болып  табылады.  Ол  айқын  дұрыс  ойлауға, 

шамаларды  салыстыра  білуге  дағдыландырады.  Тек  математикада  ғана  емес,  әр  түрлі 

жаратылыстану  ғылымдарында  зерттелетін  табиғаттың  үздіксіз  процестері,  әсіресе 

экологиялық,  экономикалық  және  т.б.  халық  шаруашылығындағы  байланыстар 

теңсіздіктердің  кӛмегімен  шешіледі.  Кӛптеген  олимпиадалық  есептер  классикалық 

теңсіздіктерді қолданып дәлелденеді. Теңсіздіктер теориясын толық білмеген соң, ол есептер 

шығаруға  қиын  болып  кӛрінеді.  Ондай  күрделі,  логикалық  ойлауды  қажет  ететін 

теңсіздіктерді  дәлелдеуге  берілген  есептерді  шығару  үшін  қосымша  классикалық 

теңсіздіктерді  білудің  маңызы  зор.  Жоба  тақырыбының  ӛзектілігі  осында.  Мақсаты  – 

классикалық теңсіздіктермен таныстыра отырып, жиі кездесетін классикалық теңсіздіктерді 

қолдану  арқылы  қиын  және  олимпиадалық  есептерді  шығару  және  олимпиадалық  есептер 

қорын кеңейту мақсатында жаңа олимпиадалық деңгейдегі есептерді ойлап табу.  

 Есеп 1: 

)

(

2

2

2

2

ac

bc

ab

c

b

a

bc

ac

ab

















теңсіздігін дәлелдейік.                                  

1-ші бӛлігін алып қарастырамыз: 

 

 

0

)

2

(

)

2

(

)

2

(

2

2

2

2

2

2



















c

bc

b

c

ac

a

b

ab

a

0

)

(

)

(

)

(

2

2

2













c

b

c

a

b

a

  Д.К.О.  

2. a,b,c- үшбұрыштың қабырғалары болса, онда 

c

b

a





 























b

c

a

c

b

a

a

c

b

Дәлелденетін 

теңсіздіктің 

екінші 

бӛлігін 

қарастырамыз.            

)

(

2

2

2

2

ac

bc

ab

c

b

a











; 

2

2

2

2

2

2

c

ac

bc

b

ab

a











; 

2

2

2

2

)

(

c

ac

bc

b

a









.  Сол 

жақ  бӛлігін  үлкейтеміз,  b+c>a;  c  >  a  –  в;  екі  бӛлігін  квадраттаймыз. 

2

2

)

(

c

b

a





 және 

2

2

2

2

)

(

c

ac

bc

b

a









;

2

2

2

2

c

ac

bc

с







; 

ac

bc

c

2

2

2

2





 с-  үшбұрыштың  қабырғасы  оң 

сан  болғандықтан,екі  жағын  да  2с-қа  бӛлеміз.  c<  b+a  –үшбұрыштың  екі  қабырғасының 

қосындысы үшіншісінен үлкен болатындықтан, теңсіздігіміздің екінші бӛлігі де дәлелденді.                         

Қорытындылай  келе,  математикада  теңсіздіктерді  дәлелдеу  оқушылардың  логикалық 

ойлауын, танымдық қабілетін дамыта отырып, теориялық материалды терең меңгеруін және 

берік практикалық дағдысын қалыптастырады. Классикалық теңсіздіктермен таныса отырып, 

теңсіздіктер  туралы  білімнің  кеңеюі,  кӛптеген  олимпиадалық  есептерді  шығаруды 

жеңілдетеді. Арифметикалық және геометриялық орталардың байланысын кӛрсететін Коши 

теңсіздігі,  Буняковский  Коши  –  Шварц,  Бернулли  теңсіздіктермен  танысу,  теңсіздіктерді 

шешудің  жеңіл  жолдарын  кӛрсету,  математикаға  қызығушылықты  арттырады,  әр  түрлі 

зияткерлік    олимпиадаларға  белсене  қатысуға  жол  ашады.  Ғылыми  жобаның  зерттеулері 

2

2

2

c

b

a

bc

ac

ab











2

2

2

2

2

2

2

2

2

c

b

a

bc

ac

ab











0

2

2

2

2

2

2

2

2

2













ac

bc

ab

c

b

a

 

 

20 

 

нӛтижесінде классикалық теңсіздіктер қарастырылып,  жаңадан классикалық теңсіздіктердің 

кӛмегімен дәлелденетін олимпиадалық есептер табылды.                 

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

Б.Баймұханов.  «Математика  есептерін    шығаруға  үйрету»  Алматы  «Рауан», 

1980, 34-39 бет 

2.

 

Б.Жанмолдаев,  Қ.Рахметова.  «Математикадан  конкурстық  есептер  жинағы» 

Алматы «Ғылым», 1990 жыл, 72-76 бет.  

3.

 

М.И.Сканави «Сборник задач по математике» Москва «ОНИКС 21 век» «Мир 

и Образование», 2004 , 254-270 бет 

 

 

9.

 

НАНОТЕХНОЛОГИЯНЫҢ КОМПЬЮТЕРДІҢ ДАМУЫНА ӘСЕРІ 

Түсіпханова Айдана , Сүлейменов Ӛ.Ш. 

Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы  

Назарбаев Зияткерлік мектебі  

E-mail: 

omirbay_ssh@mail.ru

  

 

Мақсаты:  Нанотехнологияның  компьютерлік  техниканың  дамуына  әсерін  зерттеу, 

ғылыми талдау жасау арқылы болашақ нанокомпьютер моделін жасау.  

Міндеттері: 



 

Нанотехнология ұғымына талдау жасау. 



 

Наноэлектрониканың  компьютердің даму тарихымен  байланысын зерттеу. 



 

Зерттеулер нәтижесіне сүйеніп болашақтағы нанокомпьютер  моделін жасау. 

Зерттеу болжамы: 

Егер    адамның  сезім  мүшелерінің  қызметін  атқаратын  наноэлектрондық 

құрылғыларды  қолданып,  нанокомпьютер  құрастырса,  ол  адамның  ақпаратты  қабылдау 

қабілеттерін арттыратын кӛмекшісі  болады.  

Зерттеу жұмысының жаңалығы, өзіндік үлесі:  



 

Компьютердің дамыуна  нанотехнологияның әсері зерттелді; 



 

Адамның ақпаратты қабылдау мүшелері мен наноэлектрондық құрылғылардың 

ұқсастығы мен ерекшеліктері зерттелді;  



 

Болашақ нанокомпьютердің моделі жасалды. 

Зерттеу  барысында  алғашқы  компьютердің  ӛлшемінің  ӛте  үлкен  болғанын,    кейін 

бірте  –  бірте  кішірейіп,  ақпаратты  ӛңдеу  жылдамдығының  артуы  нанотехнологиямен 

байланысты екенін анықтадым. 

Нанотехнологияның  кӛмегімен  қазіргі  кезде  адамның  сезім  мүшелерінің  ролін 

атқаратын  құрылғылар  жасалған.  Олар:электрондық  есту  құралы,  электрондық  кӛру, 

электрондық иіс сезу, электрондық дәм сезу құралдары.  

Болашақтағы  нанокомпьютерлерде  осындай  сезім 

мүшелері болса ол адамға кез келген сәтте кӛмек бере алатын  

және  үнемі  ӛзімен  бірге  алып  жүруге  ыңғайлы,  адамның 

қауіпсіз  ӛмір  сүруіне  де  кӛмектесе  алатын  кӛмекші  құралға 

айналады деп ойлаймын. Ондай компьютер иісті, дәмді сезе 

алатын  және  түнде  кӛретін  құрылғылармен  жабдықталып, 

адамға  түнде  жүруге  кӛмектеседі,  мойынға  асып  жүргенде 

адамның дене қызуын да кӛрсете алатын болады. 

Болашақтағы нанокомпьютерді  алқа тәрізді мойынға асып жүруге болады. Себебі ол 

ӛте кішкентай наноқұрылғылардан құралады. 

Қорытынды 

 

 

21 

 

Зерттеу  жұмысы  барысында  нантотехнологияның  компьютердің  дамуына  әсері 

зерттелді,  нанотехнологияда  қолданатын  электрондық  құрылғыларға  талдау  жасалып, 

электрондық  сканерлеуші  микроскоп  арқылы  нанобӛлшектерді  бақылау  арқылы  терең 

түсінік  қалыптасты.  Ақпараттар  жинау,  салыстыру  нәтижесінде  компьютерлік  техниканың 

дамуына  нанотехнологияның  әсері,  алғашқы  компьютерлер  мен  қазіргі  компьютерлердің 

негізгі  элементтерін  салыстыра  отырып,  бірте  –  бірте  компьютердің  кішірейуіне  әкелгені 

анықталды.  Информатика  пәні  бойынша  оқу  жылы    соңында  орындалатын  компьютер 

моделін жасау жобасына тыңғылықты дайындық жасалып, ғылыми зерттеу жүргізу арқылы 

болашақ нанокомпьютер моделі жасалды.  

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

М.М.Алфимова.  Занимательные  нанотехнологии.  М.:Бином.  Лаборатория 

знаний,  2011.  Е.Балафанов,  Б.Бӛрібаева,  С.Мұхамбетжанова,  Г.Кабулова,  Б.Айтбақина, 

Ғ.Мамырбек. Ақпараттық мәдениет негіздері.Алматы. Аруна, 2007 

 

 

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: