Сборник тезисов региональной научно-практической конференции «Я исследователь»
жүктеу/скачать 2,51 Mb. Pdf көрінісі
|
29. РАЗРАБОТКА ПРОГРАММ ДЛЯ ПРОХОЖДЕНИЯ РОБОТОМ РАЗЛИЧНЫХ ТРАЕКТОРИЙ
Баринков О., Арапова А.А. Назарбаев Интеллектуальная школа химико-биологического направления г.Усть-Каменогорска E-mail:
ligan_97@mail.ru , arapova9@list.ru
Робот – автоматическое устройство, предназначенное для осуществления производственных и других операций, обычно выполняемых человеком. Использование роботов позволяет облегчить или вовсе заменить человеческий труд на производстве, в строительстве, при рутинной работе, при работе с тяжѐлыми грузами, вредными материалами, а также в других тяжѐлых или небезопасных для человека условиях [1]. Передо мной была поставлена цель – собрать и запрограммировать робота, способного проходить любые заданные ему траектории. Для реализации данной цели были поставлены следующие задачи: 1)
изучить классификацию роботов; 2)
собрать робота, предназначенного для прохождения различных траекторий; 3)
подготовить поля (окружность, квадрат, восьмерка, эллипс и сложная траектория) для тестирования программ; 4)
эллипса и сложной траектории; 5)
протестировать и отладить программу. Для
программирования робота
была использована визуальная среда
программирования Lego Mindstorms NXT 2.0. Было выявлено, что для прохождения роботом определенных траекторий, можно использовать три способа написания программ: с помощью блоков Move, блока Record/Play и в совокупности блоков Motor, Loop, Switch (для распознания цвета линии), Move. В результате была написана универсальная программа, подходящая для прохождения роботом любой траектории (квадрат, окружность, эллипс, восьмерка, любая кривая).
43 Данная модель робота может служить для помощи людям с ограниченными возможностями, для перевозки опасных веществ, а также для патрулирования особо охраняемых территорий.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 1.
http://ru.wikipedia.org/wiki/
30. РАЗРАБОТКА ПРОГРАММЫ ДЛЯ ПРОХОЖДЕНИЯ РОБОТОМ ЛАБИРИНТОВ
Мукажанов Д., Арапова А.А. Назарбаев Интеллектуальная школа химико-биологического направления г.Усть-Каменогорска E-mail:
dul.muk@mail.ru , arapova9@list.ru Наша страна богата полезными ископаемыми. Острая нехватка рабочих на подземных работах ведет к высокому травматизму и смертности людей в шахтах. Решением данной проблемы мы видим в создании работающих без выходных, не требующих наград, нуждающихся лишь в ремонте роботов. Такие роботы также могут использоваться в исследованиях недоступных или опасных для человека мест, поиска и спасения людей. Для создания робота, проходящего лабиринты, был использован набор Lego Mindstorms NXT 2.0. Основные элементы, которые были использованы для сборки робота – это микроконтроллер, интерактивные сервомоторы, ультразвуковой датчик, датчик касания и датчик света. Микроконтроллер – мозг робота, управляемый компьютером NXT-блок, обеспечивающий программируемое, разумное, основанное на принятии решений поведение робота. Интерактивные сервомоторы дают роботу возможность двигаться. Все сервомоторы имеют встроенные датчики вращения, информация с которых поступает в NXT и позволяет контролировать движение с высокой точностью. Этот датчик измеряет поворот оси мотора либо в градусах (с точностью ± 1°) или в полных оборотах. Датчики используются для подачи роботу команд. Ультразвуковой датчик (ultrasound sensor) позволяет роботу видеть и распознавать объекты, избегать препятствия, измерять расстояния и обнаруживать движение. В работе датчик использует те же физические принципы, что и летучие мыши: он определяет расстояние, измеряя время, за которое ультразвуковой импульс доходит до препятствия, отражается и возвращается назад подобно эху. Диапазон измерений составляет 0-2.5 м с точностью в ±3 см [1]. Датчик касания (touch sensor) позволяет роботу чувствовать и реагировать на внешние раздражители. Датчик касания может определить момент нажатия (pressed) на него чего- либо и момент освобождения (released). Программно датчик распознает еще одно состояние - касание (bumped) [2]. Датчик света заменяет роботу зрение. Он совмещает три функции: может различать 6 цветов, отличать свет от темноты и использоваться в качестве цветной подсветки.
44 Для програмирования робота была использована визуальная среда програмирования Lego Mindstorms NXT 2.0. Основные блоки, которые были применены в программе – это блоки программирования Move, Sound, Touch Sensor, Logic, Loop, Display, Ultrasonic Sensor, Switch, Motor, Compare. Собранный с помощью конструктора Lego Mindstorms NXT 2.0 робот является прототипом того робота, который заменит людей на подземных работах, будет исследовать недоступные для человека места (пещеры, шахты), искать и спасать людей, обнаруживать утечки газа в газопроводе, проверять целостность различных труб. Использование данной модели робота будет способствовать снижению смертности и травматизма людей, сэкономит время и деньги.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 1.
http://www.andyworld.info/legolab/NXT/Hardware/ultrasonic_sensor.htm 2.
http://www.andyworld.info/legolab/NXT/Hardware/touch_sensor.htm
31. ШӘКӘРІМНІҢ ДІНИ-ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ДҤНИЕТАНЫМЫ
Асылханова Г., Зейнолдина Г.Т. Ӛскемен қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі E-mail:
gulzhan_zeinoldina@mail.ru, Gul`Dano4ka@bk.ru Зерттеу мақсаты: Шәкәрімнің философиялық ойын сараптау. Философтың дүниетанымын, ой жүйесінің философиялық терең бағыт-бағдарын байқау. Аннотация Бұл зерттеу жұмысы қазақтың рухани мәдениетіне зор үлес қосқан ойшылдардың бірі - Шәкәрім Құдайбердіұлының діни-философиялық дүниетанымына арналған. Шәкәрімнің философиялық ӛлеңдеріндегі ең басты ӛзекті мәселе - дін туралы кӛзқарас болып табылмақ. Дін - бірлік, береке, татулық үлгісі ретінде ұсынылып, ақынның лирикалық ӛлеңдерінің мазмұндық сипатын тереңдетіп, кӛркемдік ерекшеліктерін ажарландыра түскен. Қазіргі таңда ел ішінде іріткі салып, халықтың патриоттық сезімін құртып, мәңгүрт етуге тырысып жатқан дәстүрлі емес діни ұйымдар кездеседі, сондықтан Шәкәрімнің діни философиялық кӛзқарасын зерттеп білгенін жӛн кӛрдім. Шәкәрімнің философиялық кӛзқарасы - ұлттық философияның қалыптасуына зор ықпалын тигізген құбылыс. Қорытынды: қазіргі әлеуметтік дамыған заманда жас ұрпақтың дүниетанымдық кӛзқарасының қалыптасуына ұлы ойшылдың философиялық сезімдерінің пайдасы зор.Шәкәрім кӛбінесе рационализмге, деизмге бейім болды. Бұл философиялық бағыт бойынша дүниені жаратушы бір күш бар дегенді мойындау, оның дәлелі табиғаттың жарасымдылығы, қозғалысы, ӛмірде ақиқат, шындық, білім – ғылым, ақыл мен сезім дамуы арқылы іске асатынын, адамның болмысты танып білуі адам ӛзін - ӛзі жетілдіру арқылы жүзеге асатынын түсінуге болды.
Шәкәрімге арнап әдеби кештер ӛткізу;
Түрлі газет-журналдарға Шәкәрімнің діни-философиялық дүниетанымына арналған мақалалар жазу;
таныстыру;
Мектепте оқушылардың Шәкәрімнің шығармашылығына деген тақырыпқа қызығушылығын оятуға арналған шаралар ұйымдастыру.
45 ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1. Әбдіғазиев Б. Шәкәрім шығармаларының дәстүрлік және кӛркемдік негіздері. – Алматы: «Санат», 2001. – 338 б. 2. Құдайбердиев Ш. Ӛлеңдер мен поэмалары. – Алматы: «Жалын», 1988. – 207 б. 3. Тілеуханова А. Шәкәрім шығармаларындағы шеберлік пен таным бірлігі. – Алматы: «Сана», 1995. – 175 б. 4. Ізтілеуова С. Шәкәрім поэзиясындағы тұлға мәселесі. – Алматы: «Сана», 2000. – 131 б.
32. ҚАЗАҚ ХАЛЫҚ ЕРТЕГІЛЕРІНІҢ ТӘРБИЕЛІК МӘНІ
Қадылбекова А., Зейнолдина Г.Т. Ӛскемен қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі E-mail: gulzhan_zeinoldina@mail.ru
тұрғыда зерттеп, практикалық зерттеу жүргізе отырып, қазіргі заман мультфильмдерінің кӛбі бала дамуына кері әсер ететінін түсіндіріп, салыстыру
Ғылыми жобада қазақ халық ертегілерінің тәрбиелік мәні зерттеліп, сарапталған. Ертегінің негізгі қасиеті тәрбиелік маңызында екендігі дәлелденді. Бұл жұмыста қазақ халық ертегілеріне жалпы сипаттама, олардың құрылымы мен түрлері, пайда болу тарихы туралы мәліметтер қарастырылған. Қазақ халық ертегілері мен қазіргі заман мультфильмдерінің бала тәрбиесіндегі ролі мен пайдалы және пайдасыз әсері салыстырмалы түрде кӛрсетілген. Жас зерттеуші облыстық ПМПК-ға барып, психолог мамандарымен кездесіп, мектепке дейінгі кезеңде кездесетін түрлі психикалық бұзылыстар жайлы сұхбаттасқан. Олардың себеп салдары анықталды. Соңғы 3 жылдағы мәліметтер бойынша 3 жасқа дейінгі балаларда тіл дамуының тежелуі 2 есе кӛбейген, қазіргі таңда ата-аналар тілі шықпаған баласына ұзақ уақыт шетел мультфильмдерін кӛрсетеді, яғни тілі дұрыс шыға қоймаған бала, ӛзге тілді қайдан ұғады. Соңғы кездері балалар арасында әлеуметтік аутизм етек алуда. Қорқынышты мультфильмдерден кейін кейбір балаларда кекештеніп сӛйлеу, қорқу, үрейлену пайда болған. Мектеп жасындағы балалардың мінез–құлқының ӛзгеруі, яғни, ызақорлану, сотқарлылық сияқты белгілер байқалған. Осының бәрін түзетуге қазақ халық ертегілерінің маңызы, ертекшінің жеке басының бала тәрбиесіне қосатын үлесінің зор екендігі де кӛрсетілді. Қорытынды:Ертегінің бала дамуына ықпалы кӛп. Мұндағы ұрпақ тәрбиесінің негізгі түйіні – имандылық, адамгершілік, отбасы тәрбиесіне байланысты. Оқушылардың ертегіні сүйіп, оны қызыға білуі олардың ӛмірді ерте тануына кӛмектеседі. Ертегілерде суреттелген туған жер байлығы, табиғат сұлулығы, ертедегі батырлардың оған деген кӛзқарасы, олардың халық бақыты үшін күресі, киген киімі, пайдаланған қару-жарағы, сауыт-сайманы, мінген аты балалардың ата-баба ӛмірін танып- білуінің құралы болып табылады.
Ата-аналарға арнап қазақ ертегілерінің бала дамуында тәрбиелік маңызы жайлы түрлі газет-журналдарға мақалалар жазу;
Болашақ аналар мектебінде балаға ертегі айтудың бала дамуына әсері мол екенін түсіндіру;
46
Теледидардан қазақ ертегісінің қойылымдарын арнайы тараптан кӛрсету;
Мектепте оқушылардың қазақ ертегілеріне деген қызығушылығын оятуға арналған шаралар ұйымдастыру.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1.
Алдардың шайтандармен жолдас болуы: қазақ халық ертегілері. - Алматы : Аруна, 2005. - 13 б. 2.
Мульсериалдар мен ертегі кейіпкерлері арқылы бастауыш сынып оқушыларын тәрбиелеу/ Г. Т. Әбітаева // Бастауыш мектеп. - 2010. - N 12. - Б. 5-6. 3.
ПРОГРАММНЫЙ МОДУЛЬ ДЛЯ РАСЧЕТА ЭНЕРГИИ ГИББСА РАЗЛИЧНЫХ МАТЕРИАЛОВ
Кайсабеков А., Викс В.Ю., Денисова Н.Ф., Капасова Р.К. Назарбааев Интеллектуальная школа химико-биологического направления г.Усть-Каменогорска E-mail:
viks_vera@mail.ru , Ayanprog@gmail.com
Силикаты – самый распространенный класс минералов. Для определения эффективности извлечения ценных компонентов из силикатов необходимо знание значений энергии Гиббса. Но для большинства силикатов отсутствуют справочные данные основных термодинамических функций и в том числе энергии Гиббса. Расчет энергии Гиббса достаточно трудоемкий и требует больших временных затрат в силу того, что большинство силикатов имеют очень громоздкие формулы. В процессе работы над данной проблемой изучены правила расчета термодинамической характеристики для минералов - энергии Гиббса, по результатам изучения предметной области выделены задачи, подлежащие автоматизации, разработана обобщенная и структурная модель модуля для автоматизации расчета энергии Гиббса различных минералов.
Разработанный в объектно-ориентированной среде программирования Delphiпрограммный модуль позволяет:
47
считывать справочные данные из файла.
формировать формулу минерала из составляющих ее молекул.
автоматизировать расчет энергии Гиббса различных минералов и формировать новый справочник с сохранением данных в файл.
анализа энергетических характеристик минералов.
осуществлять сортировку данных справочников и быстрый поиск необходимой информации. Использование программного модуля может повысить качество проведения аналитической работы химика, так как рутинные и вычислительные операции будут выполняться на компьютере.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 1.
Баженова И.Ю. Delphi 6. Самоучитель программиста. – М.: КУДИЦ-ОБРАЗ, 2002 2.
Архангельский А.Ф. Программирование в Delphi 7.- М.:Бином, 2004 3.
Козленко Л. Проектирование Информационных систем. – Компьютер Пресс, 2001
4.
Киреев В.А. Методы практических расчетов в термодинамике химических реакций. М.: Химия, 1975.
34. ИССЛЕДОВАНИЕ И ПРОЕКТИРОВАНИЕ ПРОГРАММИРУЕМОГО РОБОТА МАНИПУЛЯТОРА ДЛЯ ПРОВЕДЕНИЯ МЕРОПРИЯТИЙ ПО ОЧИСТКЕ ВНУТРЕННЕЙ ПОВЕРХНОСТИ ДЕЙСТВУЮЩИХ НЕФТЕПРОВОДОВ РК
Кенесбеков Г., Капасова Р.К, Нечунаев А.Ф. Назарбаев Интеллектуальная школа химико-биологического направления г.Усть-Каменогорска E-mail:
Kenesbekov.gаlymzhаn@mаil.ru ,
kapasova_07@mail.ru
Цель проекта: Исследовать состояние внутренней поверхности нефтепроводов, типы отложений и предложить роботизированный комплекс-устройство для очистки от асфальтопарафинистых отложений (АСПО).
нефтепровода, что повысит эффективность работы промышленного объекта. Из литературных источников известно, что казахстанская нефть высокопарафинистая, в частности, нефть Кумкольского месторождения. Показано, что содержание парафина в ней колеблется в пределах 12,7 –16,52%. Трудности, связанные с транспортировкой и переработкой такой нефти, уже давно перестали быть предметом интересов одних только нефтяников. Ввиду особой актуальности этого вопроса для нашей страны на его решение направлены также усилия химиков, физиков, которыми разработаны химические и физические методы борьбы с АСПО. Проанализировав их особенности и механизм действия, недостатки и преимущества, предлагаем использовать для очистки внутренней поверхности нефтепроводов программируемый робот-манипулятор. «Умный» робот – манипулятор снабжен револьверным барабаном со сменными инструментами-насадками, дефектоскопом высокого разрешения, видеокамерой и системой телеметрии.
48
Фрагмент программы, позволяющий проектировать функции модели робота. Затраты традиционного метода очистки составляет 3 625 000 тенге на 5 км нефтепровода Затраты на создание «умного» робота-манипулятора 2 928 000 тенге Экономический эффект предлагаемого способа очистки в первый год эксплуатации составит 697 000 тенге, в последующие годы - больше. Задача – разработать современный способ очистки внутренней поверхности действующих нефтепроводов. Объект исследования – внутренняя поверхность действующих нефтепроводов. Методы исследования – теоретический обзор с использованием специальной литературы, ее анализ и выбор методов удаления АСПО; - экспериментальный (химические и механические методы борьбы с АСПО)
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 1.
Тугунов П.И.и др. Типовые расчеты при проектировании и эксплуатации нефтебаз и нефтепроводов. –Уфа: Полиграф Сервис, 2002. 2.
Бобровский, С.Н. Навигация мобильных роботов / С.Н. Гончаров// Журн. PC Week. - 2004. - №9. - 3.
нефти месторождения Кумколь//Трубопроводный транспорт нефти. 2005г 4.
Глебовская Е.А. Применение инфракрасной спектрометрии в нефтяной геохимии. - Л.: Недра, 1971.- 141с. 5.
АН КазССР. – 1989. - №1.
35. СТОУНХЕНДЖ БЕН АҚБАУЫРДЫҢ ҒАСЫРЛАР ТОҒЫСЫНДАҒЫ ҤЙЛЕСІМІ
Болатбекұлы Б., Ерғалиева Ә.Е.,Саукатова Ш.К. Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі, E-mail:
ergalieva-asel@mail.ru
Зерттеу жұмысының мақсаты: Стоундхэндж бен Ақбауырдағы обсерваториялық құрылыстарды салыстыру арқылы ұқсастықтарын анықтау. Стоунхендж - Англияда Лондоннан 130 шақырым жердегі мекенде орналасқан ең ірі обсерватория болып табылады. Стоунхендж 5000 жыл бұрын қаланған ғұлама ескерткіш. Бұл ескерткіш не үшін салынғаны ешкіме беймәлім. Жаңа адамдар келіп ескерткіштің тастарын ауыстырып отырған. Стоунхендж күнтізбе болуы мүмкін деген болжамдар келтіріледі. Жазда күн күнтшығыстан шығып, күн сәулесі домалана қаланған тастардың ортасына түседі. Осы ретте кӛне адамдар қай мезгілде жаз, күз, кӛктем, қыс мезгілдері келетінін біліп отырған. Сонымен қатар, олар ең ұзақ және ең қысқа күндерді білуге мүмкіншіліктері болған.
49 Ақбауыр – Шығыс Қазақстан обылысы, Ӛскемен қаласы, Ұлан ауданы, Бестерек ауылынан 30 шақырым жердегі мекенде орналасқан обсерватория болып табылады. Ақбауыр 7000 жыл бұрын салынған кӛне ескерткіш. Зерттеудің барысында, ақын-жазушы, зерттеуші Курдаков Евгений Васильевич жүргізген зерттеу жұмыстарын тану негізінде, сонымен қатар, кӛптеген ақпараттарды оқу барысында Ақбауыр кӛне күнтізбе екенін анықтадым. Ескерткіш тастарынан әр түрлі жазуларды кӛруге болады. Бұл жазулар байырғы замандағы адамдардың таңбалап жазған хаттары деп те айтуға болады. Олар жануарлардың қанымен жазылған. Аталған құбылыс Шығыс Қазақстан ӛңірінен басқа еш жерден табылмайды. Осыған қоса, ғасырлар бойы уақыттың ағымын бақылап, басын биік кӛтеріп тұрған Сфинксті кӛруге болады. Аталған мүсін кӛне обсерваторияға нәрлілік беріп тұрған іспетті. Қорыта келгенде, Стоунхендж бен Ақбауырдың ғасырлар тоғысындағы үйлескен кӛне ескерткіштер. Зерттеу жұмысымның соңында осы екі обсерваторияның жеті ұқсастығын ажыраттым: 1) екеуінің орналасқан қашықтығында 30 деген сан бар; 2) екеуі де кӛне күнтізбе; 3) екеуі де тастан жасалынған; 4) екеуінде де күннің белгісі бар нысандар бар; 5) екеуі де ең ұзақ және ең қысқа күнді анықтаған; 6) күн, ай, жылды есептеу барысында күн сәулесі қолданылған; 7) екеуінің орналасқан аумағы, территориясы тең.
36. ADVANTAGES AND DISADVANTAGES OF ELECTRONIC TRANSLATORS Ергалиева А, Гаркуша А.А. Nazarbayev Intellectual School of Chemistry-Biology in Ust-Kamenogorsk E-mail:
1.helper@mail.ru We decided to work on this project because as it’s known using electronic translators we have a lot of advantages and disadvantages in it. Translator is an integral part of language studying process for every person, it helps to translate words and realize their meanings. But we can meet a lot of disadvantages using them. Therefore it is obvious to find a solution to this problem. We searched a lot of information and ready to suggest you some approaches how to avoid faced problems. The aim of the research: 1.
translate a whole sentence and get the right meaning of it because you can get a lot of mistakes 2.
To find the most appropriate translators for sentences or texts translation Goals:
1.
To illustrate the system of translators work 2.
To highlight advantages and disadvantages of using electronic translators 3.
To make a survey of disadvantages in using electronic translators and identify reasons of sentences’ and texts’ incorrect translation 4.
To get the ideas of usage electronic translators students and teachers and native speakers 5.
To find the most appropriate translators for usage So that to justify information about the facts of advantages and disadvantages of machine translation it’s necessary to present evidence to ensure people in the necessity of project research. While doing our research we noticed that mostly learners get incorrect translation because of misprints, spelling mistakes and absence of punctuation. Firstly we would like to say the reasons of people usage electronic translator: teachers use it to translate only separate words and get more synonyms, native speakers use it so that to communicate with others and they get wrong translation that is sometimes funny, students use it to translate sentences and texts and also they get incorrect
50 translation which teacher can notice at once. Secondly learners use inappropriate translators due to this fact we identified the best three translators: ―Google‖, ―ImTranslator‖ and ―Promt‖. Third we think that the most essential way how to solve problem of wrong translation is to correct given mistakes by printing right words or replacing the words. But this should be done only if the person is sure that he is right in giving new variant of translation. After some time, managers will check your suggestion and they can justify it. Further next person who will try to translate sentences or texts gets more correct translation. We aimed to make researches and find out the most appropriate translators to use. Also the aim was to persuade students that electronic translators are not so good to translate the whole sentences because you will not get the right meaning of it. Moreover using electronic translators will not give you a chance to remember new words well.
LIST OF LITERATURE 1.
http://blog.imtranslator.com/category/machine-translation/ 2.
http://lingualeo.ru/jungle/43119 3.
www.google.ru 4.
www.yandex.ru 5.
www.rambler.ru 37. ОСОБЕННОСТИ ВЫРАЖЕНИЯ СЛОВ БЛАГОДАРНОСТИ В ИНОСТРАННОМ ЯЗЫКЕ (НА ПРИМЕРЕ АНГЛИЙСКОГО ЯЗЫКА) Тиясова А., Айтпаева К., Иващенко С.А Назарбаев Интеллектуальная школа химико-биологического направления г.Усть-Каменогорска E-mail:
aziza_aza@mail.ru , mika_03_99@mail.ru
устойчивых выражений, играющих огромную роль в осуществлении речевого общения на английском языке, для изучающих английский язык. Правильность, естественность всякой речи во многом зависит не только от того, использует ли говорящий устойчивые единицы, хранящиеся в его языковой памяти, но и от того, насколько удачно, к месту он это делает.
время она очень актуальна, так как эту тему впервые исследовали. Цель работы: определение характеристик клише, выяснение места клише в языке, выявление основных типов языкового клише со значением благодарности на материале английского языка. Цель определяет следующие задачи:
определить дифференциальные признаки исследуемых единиц;
выделить основные типы языкового клише со значением благодарности и классифицировать их;
изучить, как интонация влияет на выражение благодарности;
выявить роль клише как источника пополнения фразеологического фонда. Основной идеей нашего практического исследования:
Возможностью включения материалов работы в предмет английского языка при изложении проблем разговорной речи и выражения благодарности.
51
Полученные данные могут быть использованы в практике изучения английского языка, а также могут быть полезными при составлении словарей речевых клише, при описании вопросов, связанных со спецификой английского языка.
Мы дали толкование и классифицировали такое устойчивое выражение как языковое клише.
которых: нейтральные, эмоционально-экспрессивные, официальные, форма долженствования, ответные реплики, распространѐнные и усиленные формы благодарности. Все данные типы имеют свои характерные черты и особенности.
Определили, что интонация оказывает непосредственное влияние на выражение благодарности.
благодарности в иностранном языке и есть необходимость пополнять словарный запас по данной теме и чаще выражать благодарность.
научила строить логические связи между разными значениями одного и того же слова, познакомила с большим количеством интересных английских языковых структур, расширила кругозор.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ 1.
Германова Н.Н. Национальный менталитет в призме речевого этикета //Россия и Запад: диалог культур. 2.
Городецкая Л.А. Стратегии вежливости в английском языке в сопоставлении с русским //Россия и Запад: диалог культур.
ШУДЫҢ АДАМ ДЕНСАУЛЫҒЫНА ӘСЕРІ Бақыт Ж., Сейтахметова Ж.М., Баймолданова Л.С., Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі E-mail:
zhanat.seitahmetova@mail.ru
Ерте заманнан шудың адам ағзасына зиянды әсері бары белгілі болса да, зерттелмей келген. Қазіргі уақытта бүкіл дүние жүзінің ғалымдары шудың зиянын анықтауға бағытталған зерттеулер жүргізіп жатыр. Соларға сүйенсек, саңырау болып қалу, шала есту аурулары соңғы жылдары артып отыр екен. Деректер бойынша, қарқынды шуға душар болған адам әдеттегіден 10-20%артық физикалық және жүйке-психикалық күш жұмсайды екен. Оған қоса қалалардың іріленуі, кӛлік санының артуы, ӛнеркәсіптердің тұрғылықты мекендерге жақын салынуы ӛз ықпалын тигізуде. Яғни, шу- қоршаған ортану ластаудың, денсаулықты бұзудың маңызды факторына айналып отыр. Тұрмыстық жағдайда шудың денсаулыққа әсерін зерттеп, тиісті шаралар қолдану қажеттігі – ӛзекті мәселелердің бірі деуге болады .
практикалық зерттеу Зерттеу міндеттері:
шу ұғымын, шу кӛздерін, шудың ӛлшем бірлігін анықтау;
шу ӛлшейтін құралдарды сипаттау;
шудың денсаулыққа зиянын деректерге сүйене отырып талдау;
52
мектептегі шу деңгейін, шудың оқушының ойлау қабілетіне әсерін экспериментальды жолмен тексеру Аталған мақсат-міндеттерді шешу үшін теориялық ақпараттарға талдау жасалды. Шу деп адамның денсаулығына зиянды әсер ететін, еңбек істеуіне, демалуына кедергі жасайтын дыбыстар жиынтығын атаймыз. Адамның айналасындағы шу көздері толып жатыр және олар алуан түрлі. Олардың ең бастылары :
Кӛліктер (машина, ұшақ, поезд дыбыстары)
Ӛнеркәсіп және тұрмыс кәсіпорындарының техникалық жабдықтары,
Қатты музыка Шудың ӛлшем бірлігі – децибел Оны атақты ғалым Белл ойлап тапқан.Децибелдер әртүрлі мағына білдіреді. Мысалы жапырақтың сыбдыры 10дб болса, шаңсорғыш дыбысы – 70дб, дискотекадағы музыка 110-120дб құрайды екен. Шу ӛлшейтін құралдар-шумомер деп аталады. Оның кӛптеген түрлері бар. Барлық шумомерлер электронды түрде жұмыс істейді, кейбіреулері компьютерге қосылады.Олар шудың әртүрлі қасиетін анықтайды. Шудың әсері ежелден белгілі. Ол ӛсімдікке де, жануарға да, адамға да әсер етеді. Мысалы жағымды музыка қойып ӛсірген гүл жақсы ӛсіп, қатты музыка қойған гүл солып қалған, арнайы аппаратпн сауылған сиырлардың сүті азайып, суалып кеткен, ұшақтың дыбысынан аралар қырылып қалған. Ал адамға да шу зиянды әсер етеді. 50-60дб асқан шу:
жүйке жүйесіне әсер етеді
жүрек пен қан тамырлары қызметтерін бұзады
адамның есту қабілетін әлсіретеді
кемітеді.
шу адамның ойлау қабілетін нашарлатады, қан қысымын жоғарылатады, айналадағы ӛзгерістер қабылдау қабілетін әлсіретеді. Қазақстанда шу деңгейіне қойылатын талаптар бар екен. Олар:
ауруханада 35 дб
тұрғын үйлер сынып бӛлмелері үшін 40 дб,
стадиондар мен вокзалдар үшін – 60 дб
Кӛшедегі кӛлік шуы -82-85 дб Осы нормалардың орындалу деңгейін анықтау үшін шағын зерттеу жұмысы жүргізілді. Ол үшін ШҚМУуниверситетінің физика кафедрасымен бірлесе жұмыс жасалды. Шумомер аппаратымен мектеп сынып бӛлмелері, ауладағы Комсомол кӛшесінің сабақ уақытындағы шу деңгейлері тексерілді. Тексеру қорытындысы тӛмендегідей болды: Мектептің сынып бӛлмелеріндегі, кітапханадағы, акт залындағы, мектептің 1-ші қабатындағы шу деңгейі талапқа сай деуге болады. Ал, спортзалдағы шу деңгейі 11-14 дб, асханадағы шу деңгейі 13дб, Атриумде (қоңырау кезінде)-27дб артық екені байқалды. Шудың оқушылардың ойлау қабілетіне әсерін анықтау үшін тағы бір зерттеу жұмысы жүргізілді. Ол үшін 4а сыныбынан екі жағдайда бақылау жұмысы алынды. 1 жағдай: тып-тыныш жағдайы, оқушыларға кедергі жасайтын ешқандай шу жоқ. 2-жағдай: тура сол сияқты бақылау жұмысы алынды, бірақ шансорғыш қосылып тұрды.
Тыныштық жағдайында: 19 оқушының 12бала - «5», 7бала - «4» алды, жазулары таза, жұмысты 25 минутта аяқтады, ал шу жағдайында 7бала -«5», 8 бала -«4», 4бала-«3» болды, жазулары нашарлаған, жұмыс 40 минутта жазылды, оқушылар шаршап, мазалары
53 кетіп калды. Бұдан шығатын қорытынды: шу адамның ойлау қабілетін тӛмендетіп, шаршатып, жазуын нашарлатады. Жоба тӛңірегінде зерттеу жұмыстары әлі де жалғасын табады. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1.
С.Аманкелдітегі Тербеліс және тәнсаулық //Денсаулық №10, 1999ж28-29б. 2.
Сұрақ және Жауап Энциклопедия. – Алматы, Алматыкітап ЖШС, 2007ж. – 256б.
3.
Р.Уинстон Менің денем неден құрылған? Алматыкітап, 2006ж, 96б. 4.
Моя самая первая энциклопедия Москва, Рорсмэн, 2005ж 5.
Г.С.Оспанов, Г.Т.Бозшатаева «Экология»- Алматы, Экономика, 2002 жыл. 6.
Карпов Ю.В., Дворянцева Л.А. Защита от шума и вибрации на предприятиях химической промышленности. М: Химия, 1991, - 120 с.
39. ҚЫТАЙ ТІЛІН ОҚЫТУДА LEGO MINDSTORMS NXT РОБОТТАРЫН ҚОЛДАНУ МҤМКІНДІКТЕРІ Нұрмұхамет Д., Қайратова Н.Қ., Арапова А.А Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі E-mail:
Dan-Nur@imbox.ru
Қытай тілі сабағында жаңа технологиялардың түрлі амалдарын қолдана отырып оқыту сабақты қызықты жолмен ӛткізуге кӛмектеседі. Соның ішінде роботтар оқушылардың және студенттердің бар ойын ӛзіне бағыттайды, оқу процессінде сӛздік диктант жүргізу, иероглифтерді жазу, сандарды ажырату, түстерді ажырату сияқты тапсырмаларды орындай алады. Нәтижесінде, оқушы ақпаратты оңай әрі тез қабылдайды және оқушының ынтасы мен қызығушылығы жоғарылайды. XXI ғасыр қоғамдық ақпараттандыру ғасыры [1]. Дүниежүзілік қоғамдастықта қоғамдық ӛмірдің барлық саласын глобальді ақпараттандыру процессі дамытылуда, сондықтан қазіргі таңда қытай тілін оқытуда Lego Mindstorms NXT роботтарының мүмкіндіктеріне байланысты сабақта жаңа бір техниканың түрі ретінде қолдану өзекті болып табылады. Lego Mindstorms NXT роботын қытай тілі пәнінде қолдану бұрын соңды тәжірибеде кездеспеген зерттеу болып табылады. Жұмыстың ғылыми жаңашылдығы Lego Mindstorms NXT конструкторлық роботтарын қытай тілі сабағында қосымша техника ретінде қолдану. Lego Mindstorms NXT конструкторынан қытай тілінде сӛйлейтін роботтарды құрастыру және оқушылардың қытай тіліне қызығушылығын арттыру осы жұмыстың негізгі мақсаты болып табылады. Аталмыш мақсатқа жету үшін Lego Mindstorms NXT роботтарын қытай тілі сабағында сынақтан ӛткізе отырып, ғылыми жұмыс тӛмендегідей нақты міндеттерді шешуді кӛздейді: -
жаңа әлемдегі Қытай Халық Республикасына сипаттама беру; -
қытай тілін үйренудің себептерін анықтау; -
Линь Хуа роботтарын құрастыру және программалау; -
қытай тілі сабағында қолдану. Қытай тілін үйрену тауға шыққанға ұқсайды. Бір таудың шыңына шыққанда, әлі де тау етегінде тұрғандай сезінесіз.
Қазіргі уақытта әлемнің 100 мемлекетіндегі 2500 оқу ошақтарына «қытай тілі» пән ретінде еңгізіліп, ғаламның 83 елінде 331 бірлік Конфуций институттары мен арнайы сыныптар ашылса, әлемдегі 10 институтқа Ұлы Конфуций есімі берілген [2]. Бұл қытай тілін оқушылардың саны ӛсіп келе жатқандығын білдіреді.
54 Жобаны орындау барысында Lego Mindstorms NXT Линь Хуа роботын қосымша техника ретінде қолдана отырып, Назарбаев Зияткерлік мектебінің алтыншы сынып оқушыларына және ШҚМУ-нің «Халықаралық қатынастар факультетінің» 1 курс студенттеріне зерттеу жүргіздік. Зерттеу барысында келесі тұжырымдарға кӛз жеткіздік:
Қытай тілі – шет тілдерінің ішіндегі ең қажет тіл болып табылады;
Lego Mindstorms NXT роботтарын құрастырып, программалап, қытай тіліндегі сӛздерді жүктеп, қытай тілі сабағында қолдануға болады;
Сыныптастарым мен студенттердің белсенділігі оянады; Мен, программалар еңгізілген Lego Mindstorms NXT роботтары қытай тілін жеңіл әрі тез меңгеруге мүмкіндік береді деп ойлаймын. Сонымен қатар адамның есту қабілетін ӛзара диалогтар арқылы дамыта алады. Болашаққа қойған мақсат: дайын еңгізілген программалары бар Lego Mindstorms NXT роботтарын қолданысқа еңгізу. ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1.
Әлеуметтік-экономикалық жаңғырту. Қазақстан дамуының басты бағыты. 2.
http://www.akorda.kz/kz/speeches/addresses_of_the_president_of_kazakhstan/posla nie_prezidenta_respubliki_kazahstan_na_nazarbaev 3.
4.
Агентство Синьхуа// http://russian.people.com.cn/31857/94147/95070/index.html 40. БИОЛОГИЯДАҒЫ МАТЕМАТИКАЛЫҚ МОДЕЛЬДЕР Бидахметова В., Акиева А.Б. Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі Е-mail:
aij_akieva@mail.ru
Соңғы онжылдықтарда математикалық модельдеу аясы ғылымның барлық саласында кеңінен қолданылады. Қоғамда және табиғатта болатын күрделі жағдайларды болжау үшін осы құбылыстарды математикалық модельдеу тиімді. Математикалық модель ұқсас қасиеттерге ие құбылыстар мен процестер класын толық сипаттайды. Ең алғаш биологиялық процестерді математикалық модельдеуге кӛбею динамикасы алынды. Математикалық биологияның бұл облысы кейіннен биологияның барлық саласында математикалық модельдер жасау үшін математикалық полигон ретінде қызмет атқарды. Алғашқы белгілі модель – бұл биологиялық түрде құрылған атақты Фибоначи қатары. Бұл – егер қояндар екінші айдан бастап кӛбейсе және әрбір айда қояндар жұбы туатын болса, осы әрбір айда туатын қояндар жұбының сандарын сипаттайтын сан қатары болып табылады: 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, 55, 89, ... Келесі белгілі модель – түрлердің кӛбею жылдамдығы олардың санына пропорционалдығын сипаттайтын Мальтус моделі. Дискретті түрде бұл заң геометриялық прогрессияны кӛрсетеді: N i+1
=qN i немесе N i+1 =q n N 0.
Биологиялық процестерді модельдеу дифференциалдық теңдеулер құрып, оны шешуге әкеледі. Мысалы, микроорганизмдердің ӛсуі моделін құрайық. ∆t уақытта ӛсу саны ∆x=R – S, Мұндағы R – туылғандар саны және S – ӛлгендер саны.
55 Дискретті түрде: ∆x=[R(x) – S(x)]∆t. ∆t-ға бӛліп және t→0 шекке кӛшіп, дифференциалдық теңдеу аламыз: ???????????? ???????????? = ?????? ?????? − ??????(??????). Осы дифференциалдық теңдеудің шешімі x=x 0 e rt , x
0 =x (t=0), яғни ӛсу динамикасының экспоненциалды түрін аламыз.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 1.
Бондаренко Н.Ф. Моделирование продуктивности агроэкосистем.-Л., 1982 2.
Горстко А.Б., Домбровский Ю.А. Модели управления экологическими системами. – М., 1984 3.
Ризниченко Г.Ю. Математические модели биологических процессов. – М, 1999
56 ҚОСЫМШАЛАР Қосымша 1. Сценарий открытия школьной научно - практической конференции «Я- исследователь» Автор сценария: Протопопова О.И. Перевод на каз.язык: Мусатаева Зергуль Ведущие: Кайчубекова Анар, Тҧрғанбаев Қанат Место проведения: Актовый зал Время проведения: 14.00 Фанфары. На сцене «поляна», под мелодию песни «Вперѐд – удача ждѐт» выходят дети начального класса и старшеклассники, идут друг за другом, поют на казахском и русском языках, выстраиваются полукругом, затевают разговор.
Біз мұнда не үшін келдік?
Исследовать что будем?
Пәнді зерттеу деген не?
Мы же не ученые, как мы проведем эксперимент?
Біздің жетекшілеріміз қайда екен? Старшеклассники
How impatient you are!
Anara Kairatovna, Kanat Edelovich could you join us please? Выходят учителя Анара Кайратовна, Канат Еделович Анара Кайратовна
Has everyone gathered? Дети хором
Иә! Yes! Да! (говорят перебивая друг друга)
Біз сізден білейік деп едік...
Расскажите нам, пожалуйста, как стать исследователем? Анара Кайратовна
Старичок был дотошный, подошел и спросил: Канат Еделович
Что такое картошка? Анара Кайратовна
Небольшой апельсин. Дети
Нақтырақ айтсақ? Анара Кайратовна
Точнее, загорелый арбуз, Закопавшийся в землю, Потому что жара…
Нақтырақ айтсақ?
To be exact?
А точнее? Учитель
Точнее, танцевать вам пора!...
57 Дети танцуют современный ритмический танец, в конце танца выстраиваются в линию Дети
В каждой шутке есть доля правды…
В каждом танце, песне и стихах – заложен смысл… 1ая гр. детей
Барлығын рет-ретімен орналастыру керек пе? 2ая гр.детей
Yes, you have to put everything in order . 3я гр.детей
Нужно только разложить все по полочкам! Обращаются к учителю и в зал.
Қымбатты ұстаз!
Если хочешь научить меня чему – то,
Let me do it step by step…
Әр нәрсені бақылауға, зерделеуге, пайымдауға...
Потрогать и подержать в руках…
To smell it…
Немес дәмін татып кӛрсе...
О, сколько я смогу найти самостоятельно! 1ая гр. детей
Күш – білімде ме? (спрашивая) 2ая гр.детей
3я гр.детей
Знание – это сила! (утверждая)
Білімімізді пайдаға жаратсақ!
Бүгін біздің мектепте мереке – ғылыми-тәжірибелік конференция!
Жаңа ізденістер кӛп болсын!
Мы желаем всем новых открытий.
We wish everyone new discoveries! Под музыку «Вперед – удача ждет» уходят со сцены! На сцене остаѐтся учителя и ребѐнок. Ребѐнок
Научной работой руководить нелегко и очень ответственно. Но у нас есть такой руководитель! Ведущий Сонымен, «Мен-зерттеуші» оқушылардың ғылыми-практикалық конференциясын ашық деп жариялаймыз.
Сӛз кезегі мектебіміздің директоры Раисова Кульфарида Бабакумаровнаға беріледі! Ведущая
С программой конференции ваш ознакомит заместитель директора Сейтахметова Жанат Маратовна Ведущая:
Дорогие ребята, уважаемые гости. В состав жюри сегодняшней конференции вошли уважаемые и известные ученые нашей обасти. Ведущий: Сол қҧрметті қонақтарды таныстыруға рҧқсат етіңіздер.
58 Ведущий
Слово для доклада предоставляется кандидату физико-математических наук, декану факультета информационных технологий ВКГТУ им. Серикбаева – Турганбаеву Еpкiну Муксуновичу. Тема доклада «Современные тенденции развития науки и наукоѐмких технологий» Ведущая
Слово для доклада предоставляется ученице 9 «С» класса Палкиной Юлии по теме «Изучение возможностей введения плазмидной ДНК в бактериальные клетки». Ведущий
Келесі сӛз кезегі 6 сынып оқушысы Нұрмұхамет Даниярға беріледі. Зерттеу тақырыбы «Қытай тілінде оқытуда Lego Mindstorms NXT роботтарын қолдану мүмкіндіктері» Ведущая
Следующее слово предоставляется ученику 11 класса Кенесбекову Галымжану по теме «Исследования состояния внутренней поверхности действующих в РК нефтепроводов» Ведущий
Құрметті оқушылар, қонақтар. Конференцияның пленарлық бӛлімінде ой бӛліскен Еркін Муксуновичке және жас ғалымдарға алғысымызды білдіре отырып, жұмысымыздың келесі кезеңіне кӛшуге рұқсат етіңіздер.
Для приветствия и награждения учащихся, занявших призовые места по конкурсам проектов за 4 учебную четверть – приглашается Шаихова Бақыт Қалиасқаровна кандидат химических наук, заведующий кафедрой химии ВКГУ им С Аманжолова
Уважаемые участники конференции, пленарная часть научно- практической конференции окончена. Ведущии: Құрметті Әділ қазы мүшелері, конференцияға қатысушылар. Конференцияның пленарлық бӛлімі жабық деп жарияланады. Қазір жұмыстар 15 секцияда жалғасын табады. Сонымен қатар, 5-6сыныптарға арналған кураторлық сағаттар ӛтсе, осы акт залында биология ғылымы бойынша «Ақылды бейсенбі» сағаты ұйымдастырылады. Секция аталғанда оның жетекшісі, қатысатын оқушылар және әділ-казы мүшесі ортаға келуін сұраймыз Ведущая: Просим пройти на середину зала участников следующих секции:
Секция №1 Физика и техника – ответственная Арапова Альфия ведущие читают по списку, участники расходятся по секциям.
59 Секционные заседания 15.00-16.30 № секция
Кол-во докладов кабинеты Ответств за секцию Жюри
1 Физика Техника 6+5
308 Арапова Альфия Ерболатулы Д Раздыкова А.Д. Жуков В.В. 2
12 307
Викс В.Ю. Жантасова Ж.З. Сулейменов О.Ш. Сапуанов Б 3
прикладная математика 7 205 Сакигожина А.Н.
Мадияров М.Н. Уркимбаева Г.А. Калиева А.Б. 4
краеведение 8+4
204 Манатбеков Ж Бияров Б.Н. Солтабаева Р.Б. Сейлгазинова А.М Григорян М.М. 5
9 202 Зейнолдина ГТ Джаксылыков А.Ф. Мукатаева Г.К. Мерғазина Д 6
10 301
Вильданова С.А. Дюсупова Қ.С. Мырзагалиева К.М. Макышева А.Д. 7
14 306
Шаматова Г Шаихова Бақыт Қалиаскаровна Сагиева Н.Н. Митина Т Гаджиева Г. 8
12
305 Имашпаева Г.А.
Сапаков Д.Н. Мукашева К.К. 9
12
304 Жайырбаева Р.С.
Игисинова Ж.Т Джежеря Т.В. 10
10
302 Нужная Е.Н. Идришева Ж.К Сейлжанова Ж. Сейлгазинова А.М. 11
Языкознание 9 303 Байсалбаева М.К.
Нагымжанова К.М. Ботабаева С.Ш. Биярова С.Б. 12
Языкознание 9 214 Баженова Д.Г. Бекбосынова Е.М. Юндина М.М. Жаксыбаева .Ж 13
3 316 Айдосова Т.К. Литовченко Л.П. Абкенова А. 14
Экология 8 Синх зал Дузбаева М Ерменова Б Бейсембинова С.К Камбарова Ж.Д. Болуспаева Л.С 15
Секция начальной школы 34
Б блок Карменова Р.А. Саданова Ж.К Троеглазова Е.В. Ожанова З.О. Калимова Е.Б.
60 Пленарное заседание Актовый зал
жүктеу/скачать 2,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|