НАЗАРБАЕВ ЗИЯТКЕРЛІК МЕКТЕПТЕРІНІҢ ОҚУШЫЛАРДЫҢ

 

 

10 

 

негіздерімен  жас  ерекшелігіне  сай  таныстыра    отырып,  жоба  жазу,  қорғау  талаптарын 

практикалық  жолмен  меңгерту.  Аталмыш  курс  2-ші  сыныптан  бастап  жүргізіледі.  Курс 

негізіне  А.И.Савенковтың  «Бастауыш  сынып  оқушыларына  зерттеу  негіздерін  оқыту 

бағдарламасы»  алынғанмен,  апробация  барысында  түзетулер  енгізілді.  Аптасына  2  сағатқа 

арналған бұл курстың бір сабағы теорияны меңгеруге жұмсалса, екінші сабағында әр бала ӛзі 

таңдаған тақырыбы бойынша жұмыс жасайды. 

Ең  бастысы,  оқушыларда  білмегенді  білуге,  кӛрмегенді  кӛруге  деген  таным 

қызығушылықтары күшейіп, зерттеу жұмысын нәтижелі жүргізуге аса қажетті негізгі ойлау 

операциялары  (талдай  білу,  жинақтай  білу,  салыстыра  білу,  жалпылай  білу,  саралай  білу) 

қалыптасады. 

 

«Зерттеу  әрекетінің  негіздері»  курсы  мектеп  қызмет  еткелі  бері  1,5  жыл  кӛлемінде 

жүргізіліп  келеді.  Курс  соңында  (мамыр,  2012)  жүргізілген  зерттеу  оқушылардың  бойында 

қалыптасқан және дамытуды қажет ететін дағдыларды анықтауға мүмкіндік берді.   

Кесте 1 

№  Қалыптасқан 

зерттеушілік 

дағдылар 

/жас 

ерекшеліктеріне сай дәрежеде/ 

Дамытуды қажет етеді 

1 

Ойлау  оперциялары  (талдау,  жинақтау,  салыстыру, 

жалпылау, саралау, ұғымдарды анықтау және түсіндіру)  

 

дәлелдеу,  жоққа  шығару, 

қайшылықты кӛре білу 

2 

Ақпаратпен жұмыс істеу (кітап, вебресурс, сұхбат)  

 

Вересурста  ақпаратты  табу, 

талдау, салыстыру, ӛңдеу 

3 

Ауызша  және  жазбаша  тіл  мәдениеті,  сауаттылығы 

(ойды жазу және қорғау шеберлігі) 

Жазбаша  тілді  жетілдіру, 

қорғау ӛнері 

4 

Арнайы 

зерттеушілік 

дағдылар 

(тақырыпты 

таңдау,проблеманы  анықтау,    болжамды  белгілеу, 

зерттеу  әдістерін  таңдау,  баяндама  жасау,  жұмысты 

безендіру және қорғау) 

Тақырып-проблема-

болжам-негізгі 

мазмұн-

қорытынды 

арасындағы 

бірізділік, 

эксперимент 

бӛлімі 

Жоғарыда аталған әрбір кӛрсеткішті анықтап, диагностикалау жүргізілді. Бір ғана 4А 

сыныбының мысалында зерттеушілік дағдылардың қалыптасу (0-6) деңгейін кӛрсетіп ӛтейік. 

Бұл  суретте  барлық  кӛрсеткіш  бойынша  ӛсу  бары  байқалады,  әсіресе  арнайы  зерттеушілік 

дағдылардың артқаны айқын. Жыл соңындағы кӛрсеткіш жеткілікті деңгейді дәлелдеп тұр. 

Сурет  1  4А  сынып  оқушыларының  зерттеушілік  дағдыларының  қалыптасуының 

салыстырмалы деңгейі 

 

Осы курс тиімділігінің   дәлелі ретінде  оқушыларымыздың  облыстық, републикалық, 

халықаралық  жобалар  сайыстарына,  конференцияларға  қатысып  жүлделі  орындар  иеленуін 

келтіруге болады.  

Сонымен  қатар,  мектептің  материалдық  қорының    ақпараттық  технологиялармен, 

арнайы  танымдық  оқу  материалымен,  видеоқормен  қамтамасыз  етілгендіктен  оқушыларға 

мектеп  сыртына  шықпай-ақ  тақырып  тӛңірегінде  материал  тауып,  талдауға  мүмкіндіктері 

0

1

2

3

4

5

6

ойлау 

операциялары

ақпаратпен жұмыс

ауызша және 

жазбаша тіл 

мәдениеті

арнайы 

зерттеушілік 

дағдылар

дейін

кейін

 

 

11 

 

бар.  Әрбір  оқушының  интернет  желісіне  қосылған  жеке  ноутбугының  болуы  әлемдік 

кеңістікте болып жатқан үрдістерді бақылауға мүмкіндік береді.  

Бүгінгі  оқушы-ертеңгі  елімізді  әлемге  танытатын  жас  маман,  сондықтан  да  мектеп 

қабырғасынан  бастап  ғылыми  таным  негіздерін  меңгертіп,  ғылыми  ойлауы  жеткілікті 

дәрежеде қалыптастыру шарт деп ойлаймыз. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

Сыртқы  әлем:  күнделіктіні  академиялықта  қолдану  -Алматы:  Казахстанская 

ассоциация по чтению.-Верена, 2007.-308стр. 

2.

 

Савенков,  А.И.  Содержание  и  организация  исследовательского  обучения 

школьников[Текст] /А.И.Савенков. – М.: «Сентябрь», 2003. – С.204 

3.

 

Исследовательская деятельность как условие формирования личности ребенка 

гв  системе  развивающего  обучения  /Материалы  областной  научно-практической 

конференции/ Усть-Каменогрск, 2001.-181стр. 

4.

 

Якимов Н.А.  Исследовательская работа школьников. – 2003.- №1. – С. 48-51. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12 

 

ТЕЗИСТЕР 

 

1.

 

ӚНДІРІС РОБОТТАРЫНЫҢ ҤЛГІСІН БАҒДАРЛАМАЛАУ ЖӘНЕ 

ҚҦРАСТЫРУ 

                                                                                    

Зекенов Н.С., Арапова А.А., Қалижанова Ү.С. 

Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы  

Назарбаев Зияткерлік мектебі,  

С.Аманжолов атындағы ШҚМУ 

                                                 E-mail: 

kazakh.777.kz@inbox.ru

,  

a_alfya_a@mail.ru

, 

umit_sosial@mail.ru

 

 

Ӛскемен қаласы ауыр  ӛнеркәсіп орталығы болғандықтан, ӛндірістің бірнеше түрінде 

адам  шамасы  жетпей  жататын  жерлер  бар.  Сонымен  бірге  адам  ағзасы  үшін  зиянды,  бірақ 

сол  жерлерде  жұмыс  істеуге  тура  келетін  нысандар  мен  мекендер  бар.  Соған  орай 

заводтарда,  ӛнеркәсіпте  адамды  жібермей  ақ  күрделі  мәселені  шешу  үшін  болашақта 

роботпен неге алмастырмасқа деген ӛзекті мәселе тұр

. 

Зерттеу  жұмысымызда  ӛндіріс  роботтарының  Lego  Mindstorms  NXT  үлгісінің 

кӛмегімен робот түрлерін құрастырып, бағдарламасын жасап сынап, тексеру, бақылау және 

бағалау. Ғылыми жобадағы ӛндіріс роботтарының Lego Mindstorms NXT үлгісінің кӛмегімен 

робот түрлерін құрастырып сынап, басқарып кӛру еді. 

Зерттеу жұмысымыз үш кезеңде жүргізілді: 

-

 

бірінші кезеңде (дайындық кезеңі) 

-

 

екінші кезеңде (теориялық кезеңі) 

-

 

үшінші кезеңде (қорытынды кезең-үлгіні сынау)  

Жоба  тақырыбымызда  қарастырылған  мәселе  адам  проблемасы,  яғни  адам  жұмыс 

жасауға  болмайтын  зиянды  жерлерге  басқарылатын  ӛндірістік  роботтарды  жіберу  және 

басқару.  Мұндай  роботтардың  кӛмегі  біз  үшін  қазір  ӛте  қажет.  Компьютердің  кӛмегімен 

бағдарлама  құрып  алғасын  басқару  арқылы  робот  та  дербес  командамен  іске  кіріседі. 

Мұндайда  ӛндірістік  роботтарды  басқару  және  іске  қосудан  бұрын  құрастыру  да  ғылым 

дамуының сатысын кӛрсете алады. Техника дамуын ғылым жетелеп келеді. 

Ӛндіріс  роботтары  (ӚР)  –  бұл  роботтар  ауыр,  бірқалыпты  баяу,  зиянды,  физикалық 

жұмыста  денсаулыққа  зиянды,  ауыр  жұмыстарды  атқаруға  арналған  роботтар.  (жобалау, 

ақпаратпен  қамтамасыз  ету,  басқару  жұмыстарында  да  пайдаланылады  ).  Ӛндірістегі 

роботтар осы кездері ең кӛп дамыған, әрі ӛндірістің түрлі салаларында негізгі және қосымша 

операцияларды автоматтандыруға арналған. Машина жасау, құрал жасау мұнай және химия 

ӛндірісінде  тау  кен  қазбасында,  атом  және  электр  станцияларында  т.б.  орындарда 

қолданылады.[1] 

Ӛндірістік  роботтардың  ең  алғаш  құрылуы  ӛткен  ғасырдың  50-  және  60  жылдардың 

басында  америка  инженерлері  Д.  Девол  және  Д.  Энгельберг    Unimation  компаниясын 

құрыпты.  Ӛндіріске  роботтарды  сатудан  Жапония  алдыңғы  қатарда,  әлемдегі  40%    кӛбі 

жапонияда шыққан екен.[2]  

Бүгінгі  уақытта  ӛндіріс  мекемелерінің  роботтары  шеше  алатын  нақты  есептерін 

қарастырамыз. Оларды негізгі үш категорияға бӛлуге болады: 

- ӛнімдер мен дайын заттарды басқару  

- түрлі құралдардың кӛмегімен ӛңдеу  

- жинау.  

Жоғарыда  қарастырған  ӛндірістік  роботтар  үлгілері  адамға  кӛп  кӛмегі  бар 

(денсаулығына, уақытқа т.б бағалауға болады ). Болашақта ӛндіріс роботтары біздің елде де 

кӛптеп қолданысқа ие болар деген ойдамыз 

 

 

13 

 

Сӛз  соңында  қортындылай  келе  ӛндірісте  қолданатын  роботтарды  басқару  үшін 

бағдарламалар  жазылып,  компьютер  кӛмегімен  не  пультпен  басқару  адамға  денсаулық 

жағынан, физикалық жағынан, уақыт пен сапаға да кӛп кӛмектескен болады. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

В.И. Захаров, М.П. Васильев ―Промышленные роботы‖ 

2.

 

Б. И. Черпакова. "ГПС, ПР, РТК" книга 13 "ГПС для сборочных работ" 

 

 

2.

 

ҚАЗАҚ  ХАЛҚЫ МЕН  БРИТАН  ХАЛҚЫНЫҢ  НЕКЕ  ҚИЮ  САЛТ-

ДӘСТҤРЛЕРІНДЕГІ  ҦҚСАСТЫҚ  ПЕН АЙЫРМАШЫЛЫҚ 

  

Аймухамедова Г., Амиргазина Қ.Н. 

Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы  

Назарбаев Зияткерлік мектебі  

E-mail: 

gauka_97@mail.ru

, 

karlygash_14081960@mail.ru

 

 

Ғылыми    зерттеудің    ӛзектілігі  және  тақырыптың  жаңашылдығы  :  Неке  қиюға 

байланысты  қазақ    және  британ халықтары    салт-дәстүрлерінің    қазіргі    ӛмірде    қажеттілік  

туғызуы және ұмыт болған салт-дәстүрлерді еске түсіру, қайта жаңғырту. 

Мақсаты:  Неке    қиюға  байланысты  қазақ    және  британ  халықтарының    салт-

дәстүрлерін  зерттеу. 

Адам ӛміріндегі ең бір қызықты да, қуанышты да ұмытылмас белең – оның үйленіп, 

жеке  отау  тігуі.  Ұрпақтарының  үлгілі  отау  құруы  –  сол  жастардың  ата-аналары  мен  ауыл 

адамдарының ғана тілек-талабы емес, қоғамдық қажеттілік. Отбасы – мемлекеттің іргетасы. 

Қоғамдағы  әр  шаңырақтың  босағасы  берік,  мерейі  үстем  болмай,  мемлекеттің  де  мықты 

болуы мүмкін емес. Қазақ халқының ұлын үйлендіріп, қызын ұзатуда ғасырлар бойы желісін 

үзбей жалғасып келе жатқан ӛзіндік салт-дәстүрлері бар. 

Сондықтан  біз  тәрбиелік  мәні  зор  қазақ  халқының    салт-дәстүрлерін  ӛзгелерге 

таныстырып,  мақтан  ету  үшін    әлем  елдеріне  белгілі  британдықтардың  неке  қиюға 

байланысты  салт-дәстүрін  қатар  алдық.    Әлемдік    деңгейде  қазақ  халқын  таныстыру  үшін 

оның рухани мұрасын насихаттау  керек. 

Қазіргі  «Жаңа замандағы  – Жаңа Қазақстан»  ӛркениетті, бәсекеге тӛтеп бере алатын 

50 дүние жүзі елдерінің құрамына кіруге аяқ басып отырғанда, ӛз елінің асыл мұрасы – салт-

дәстүрді білу, оның күшімен жас ұрпақты елжандылыққа баулу – мәселенің маңыздылығын 

айтады.  Қазақ  халқының  асыл  мұрасы  –  салт-дәстүрін    зерттеп,  біліп,  оқып,  басқа  ұлт 

ӛкілдеріне  насихаттап  айтпақ  ойымыз  бар.  Сонымен  қатар,  әлемдік  кеңістікте  қатынас  тілі  

ағылшын тілі  болғандықтан, осы елдің  салт-дәстүрі қызығушылық  туғызды. Екі елдің  асыл 

мұрасы-дәстүрлері  арасындағы    ұқсастық  пен  айырмашылық    зерттеу  обьектісі    болып 

табылады.   

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

С.Бақтыгереев «Күйеу келтір, қыз ұзат»  Алматы «Ана тілі» 1992 

2.

 

Ыбырай Алтынсарин «Орынбор ведомствосы қазақтарының құда түсу, қыз 

ұзату және той жасау  дәстүрлерінің очеркі» 1870  

3.

 

Лев Феорович Баллюзек «Кіші Орда қазақтарында  заң  ретінде жүрген, тіпті 

қазір де кездесетін халықтық дәстүрлер»   

4.

 

Н.И. Гродеков «Әдеп-ғұрыптар» (аударған Ш.Керімов) 

5.

 

Сейіт Кенжеахметұлы «Қазақ халқының салт-дәстүрлері» Алматы,2010 

6.

 

Ғаламтор сайттары: 

http://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D3%99%D1%83%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0

 

 

14 

 

%B5  

7.

 

http://www.po4emu.ru/drugoe/history/index/odejda/stat_odejda/16.htm 

8.

 

http://www.luxemag.ru/fashionhistory/5386.html 

9.

 

http://yourdreamstyle.com/2010/05/istoriya-svadebnojj-faty/ 

10.

 

http://www.weddingpedia.ru/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%82%D0%B0 

 

 

3.

 

ШЫРША ЖӘНЕ ЦИТРУСТЫ ӚСІМДІКТЕРДЕГІ ЭФИР МАЙЫН ЗЕРТТЕУ 

 

Әліпбаева Ә.,  Имашпаева Г.А. 

Өскемен қаласы химия-биология бағытындағы  

Назарбаев Зияткерлік мектебі 

E-mail: 

assem_44@mail.ru

 

 

Зерттеу жұмысының өзектілігі:  бүгінгі күнде шет елдің әр түрлі хош иісті, бағасы 

жоғары  ӛнімдер  кең  тұрмыста  пайдаланылуда.  Ал  ӛлкемізде  әсем  де  бай  ӛсімдік 

жамылғысын толықтай игеріп отырған жоқпыз. Сондықтан, отандық ӛнімдерге ӛз ӛлкеміздің 

ӛсімдіктерінен алынатын эфир майлары сығындыларын пайдаланып, ӛз қажетімізге жарату.    

Зерттеу  жұмысының  жаңалығы:  соңғы  уақыттарда  әр  түрлі  хош  иісті  ұшқыш 

заттары бар қоспалар тұрмыста ӛте кең қолданылады. Олардан әр түрлі аллергиялық аурулар 

таралуда. Сондықтан, табиғи ӛнімді пайдалануды ұсыныс жасау және эфир майы алынатын 

ӛсімдіктердің  биологиялық,  анатомиялық,  морфологиялық  ерекшеліктерін  талдап,  шамадан 

тыс қолдануға тыйым салу.    

Зерттеу  жұмысының  мақсаты:  шырша  ӛсімдігінің  қылқанынан,  цитрусты 

жемістерден  эфир  майын  алып,  ароматерапияда  қолдану.  Шығыс  Қазақстан  облысындағы 

ӛсімдіктердің ішінен эфир майының мӛлшері жоғары ӛсімдікті анықтау. 

Зерттеу жұмысының міндеті:  

1.

 

Шығыс  Қазақстан  облысының    хош  иісті  ӛсімдіктері  кездесетін  аумағының 

физикалық-географиялық жағдайын, климатын сипаттау;  

2.

 

Шырша ӛсімдігі мен цитрусты ӛсімдіктер құрамындағы эфир майын зерттеу. 

Қазіргі  уақытта  эфир  майын  алу  үшін  әр  түрлі  әдісті  қолданады.  Лимон,  бергамот, 

апельсин және де басқа цитрусты жемістерден эфир майын қарапайым сығу әдісімен алады. 

Біз апельсин жемісінен эфир майын алу үшін  сығу әдісін қолдандық. Цитрусты жемістердің 

қабықтарының  үгіндісінде  эфир  майы  болғандықтан,  алдымен,  қабығынан  жұмсағын  кесіп 

алу  қажет.  Сабын  алуға  қажетті  сығындыны  дайындау  үшін  50  апельсин  цитрусы 

қолданылды.  Ол  үшін  сарымсақты  ұнтақтайтын  қысқыштың  (бұл  уақытқа  дейін 

қолданылмаған)  кӛмегімен  цедраны  сығып,  кішкене  мӛлшердегі  шырынмен  эфир  майын 

алдық. Пайда болған сұйықтықты біраз уақытқа қойып, эфир майы сұйықтық бетіне шыққан 

уақытта  бӛліп  алып,  сығу  әдісінің  нәтижесінде  алынған  апельсин  эфир  майын  алдын  ала 

ӛзіміз дайындаған сабынға қостық. Алынған сабыннан апельсиннің иісі байқалды.  

Қорытынды.  

1.

 

Эфир майын сығу әдісімен алдық. 

2.

 

Тәжірибе нәтижесінде мӛлшері 4 мл-ге ғана жететін эфир майы алынды.  

3.

 

Алынған эфир майын сабын жасауда қолдандық.  

Осы  жазда  эфир  майын  алу  үшін  анфлераж  әдісін  қолдану  жоспарымызда  бар.  Бұл 

әдістің кӛмегімен біз абсолют – жоғары құнды ӛнім аламыз деген ойымыз бар. Эфир майына 

бай ӛсімдіктер  – қарағайлар тұқымдасына жататындықтан,  шырша ӛсімдігінен эфир майын 

алып кӛрдік, бірақ шыршаның сығындысынан кӛктемнің бастапқы кезінде шырын алынбады, 

біз  бұл  ӛсімдіктен  эфир  майын  жаз  айларында  алуды  жоспарладық.  Ал  бұл  ӛсімдіктер 

Риддер таулы ӛлкесінен, Катон  –Қарағай, Марқакӛл  ӛлкелерінде кең кездесетіндіктен,  жаз 

 

 

15 

 

мезгілінде  ӛсы  ӛлкелерге  барып  берілген  аймақтағы  шыршаның  эфир  майын  салыстырып, 

құрамы мен ӛнімділігіне, талдама жасауды жоспарлаудамыз. 

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

1.

 

Буйко  Р.А,  Гращенков  А.Е,  Маковкина  А.И,  Соколов  В.С  «Библиография  по 

эфирномасличным растениям и эфирным маслам» 1968г, 275с;  

2.

 

Селлар В «Энциклопедия эфирных масел», 2004г ,  393 с. 

3.

 

 «Ресурсы 

лекарственных 

растений Восточного 

Казахстана » 

Алма-Ата: 

Наука,1984-160 с; 

4.

 

Ботаника.  Энциклопедия  «Все  растения  мира»:  Пер.  с  англ.  Botanica  ред.  Д. 

Григорьев и др. — М.: Könemann, 2006 (русское издание). — 1020 с. 

5.

 

Муравьева 

Д.А., 

Самылина 

И.А., 

Яковлев 

Г.П. 

Фармакогнозия. Издательство Москва. "Медицина" 2002г. - 656, с 

 

 

4.

 

OPPORTUNITIES FOR DEVELOPING TOURISM IN CHARYN CANYON 

 

Maksim Kagarmanov, Zhanar Umbetayeva 

                                                       Nazarbayev Intellectual School of Chemistry-Biology 

 in Ust-Kamenogorsk 

                                       E-mail: 

makska98@mail.ru, zhanar_u77@mail.ru  

 

Nowadays  people  tend  to  visit  picturesque  places  of  all  over  the  world.  Charin  Canyon  is 

considered as the second canyon in order of size and beauty.  In this case we have a question: Why 

there  are  differences  between  the  numbers  of  tourists  in  these  two  canyons  and  if  there  ways  to 

improve the situation in Charin Canyon. 

The theme of the project is ―Opportunities for developing tourism in Charin Canyon‖ 

 

The  aim  of  the  project:  to  identify  the  opportunities  for  developing  tourism  in  Charin 

canyon. 

The goals: 

1.

 

To research the canyons in general. 

2.

 

To find advantages and disadvantages of tourism in Charin Сanyon 

3.

 

To make advices and suggestions for improving state of tourism in the canyon. 

What  is  canyon?  The  word  canyon  descended  from  the  Spanish  word  cañón.  In 

translation  it  means  gorge  or  tube.  Now  we  call  a  deep  river  vale  with  very  steep  slopes 

and a narrow bottom a canyon.  

жүктеу/скачать 2,51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: