«Болса болар, бәлкім, менің паңдығым »
Алаш туын көкте шалқытқан батырлар аз
жүктеу/скачать 2,61 Mb. Pdf көрінісі
|
Алаш туын көкте шалқытқан батырлар аз болмағаны хақ. Солардың бірі – Байқазақ батыр. Оның жаужүректігі, қаһармандығы туралы соңғы кездері баспасөз беттерінде көптеген мақалалар, естеліктер, әпсаналар жарық көрді. Сөйтіп, батырдың ұрпақтары өз бабаларының кісілік тұлғасы, азаматтық болмысы, ержүректігі хақында көптеген мағлұматтарға ие болды. Оңтүстік Қазақстан облысында әлеуметтік-экономикалық бағыттарда көптеген игі істер атқарылуда. Шағын және орта кәсіпкерлікті қолдау, жаңа кәсіпорындар ашу мәселесінде де оң өзгерістер жасалып жатыр. Мұның барлығы мемлекетіміздің әлеуметтік-экономикалық бағыттағы саясатын жүзеге асыруды көздейді. Елбасының «Қазақстан – 2050» Стратегиясында, сондай-ақ «100 нақты қадам» Ұлт Жоспарында атап көрсетілген міндеттерді орындауда облыс әкімдігі бірқатар маңызды жұмыстарды атқаруда. Соның бір айшықты көрінісіне облыс әкімінің аймақтың ауылдары мен аудандардағы кәсіпорын жетекшілерімен кездесуінде көз жеткіздік. Алматыдағы «Тоғанай Т» баспасынан бүкіл өмірін медицинаға арнаған қоғам қайраткері, медицина ғылымының кандидаты Сүлеймен Бердәулетовтің «Елім деп елжіредім» атты кітабы жарық көрді. ҚҰРМЕТ
С е к с е н н і ң с е ң г і р і н е ш ы қ қ а н ұстаз 1953 жылы Зайсан қаласындағы М.Әуезов атындағы орта мектепті үздік тәмамдап, сол жылы Н.Крупская а т ы н д а ғ ы С е м е й п е д а г о г и к а л ы қ инс титутының физикаматематика факультетінің студенті атанады. 1957 жылы математика пәнінің мұғалімі бо лып туған жеріне оралған. Жас маманнан білікті педагог болып қалыптасқан 52 жылдық мұғалімдік еңбек жолының соңғы 25 жылында аудандағы мектеп директоры қызметін атқарған. Советбек Айтқазыұлы Сарытерек ауылындағы Прежевальский орта мектебінде директор болған жылда ры мектеп ұжымына беделді, сыйлы болды. Білім ошағының материалдық техникалық базасының қалыптасуына, оқулықтармен толық қамтамасыз етілуіне, жаңа бағдарламалардың жүзеге асырылу барысына, білікті жас мамандармен толықтыруға, тұрмыстық жағдайына ерекше мән берді. Ұзақ жылдар бойы бір салада абы рой лы еңбек етіп, зейнеткерлікке шық қан нан кейін де ұжымнан қол үзбей, қоянқолтық араласып еңбек етті. Совет бек Айтқазыұлының жемісті еңбегі мақтау қағаздарымен бірнеше рет атап өтілді. Бүгінде осындай қуанышты да мерейлі күні – ақ пен қараны ажыра тып, оң мен солыңды танытып, жақсы мен жаманды айыра білуді үйреткен, шәкірттерінің иман жүзді, адамгершілігі ҰЛАҒАТТЫ ҰСТАЗ мол азамат болып өсу үшін, белгілі ма ман иесі болып шығуы үшін білімбілігін аямаған ұстазымызды мақтан етеміз. Мектепте физика пәнінен білім берген Советбек Айтқазыұлы талантты оқушыларымен де мақтана алады. Олар қоғамның әр саласында жемісті қызмет етуде. Ұлағатты ұстаздың отбасының үлгі өнегесі де жұртшылыққа айта жүрер ша рапатты жақсылықтарға толы. Зайыбы Бәтима Мұсанова да ұстаз. Ол өмірлік серігінің абыройлы қызмет атқаруына қамқорлық жасап, отбасының ырыс берекесін кіргізіп отырған ана. Бес ұл қыз тәрбиелеп өсірген. Бәрі де жекеже ке отау құрып, өздері көтерген шаңырақ шаттығын шалқытып, әкешешелеріне немере сүйгізіп, өркендері өсіп, жапырағын жайқалтып жайып отырған берекелі отбасылары. Ұстаздық етуден жалықпай үзіліссіз еңбек ай дынын да құлашын кеңге сермеп, өзіндік өне гесімен көпке үлгі болып келе жатқан Советбек Айтқазыұлын, яғни ардақты әкелерін балалары да мақтан етеді. Біздер, яғни 1979 жылы Прежеваль ский орта мектебінің түлектері ұлағатты ұстазымыздан алған біліміміздің арқа сында өмірде өз жолымызды таптық. Мерейтой иесін қуанышты күнімен құттықтап, деніне саулық, отбасына амандық тілейміз. Шәкірттері атынан құттықтаушылар: Гүлмира АМАНГЕЛДІҚЫЗЫ, Ажар КӘКІМҚЫЗЫ Оқушыларының жанына ақыл, білім дәнін сеуіп, аялап өсірген ұстаздардың бірі де бірегейі – Советбек Нәсіпбаев. Ол 1935 жылы қазанның 11-інде Шығыс Қазақстан облысы Зайсан ауданының Қызылталап ауылында дүниеге келген. Ұстаздың ағарту саласындағы еңбегі ерен. Шығыс Қазақстан облысы, Зайсан ауданының Құрметті азаматы. Ұлттық ойын ұлықталды САЙЫС №1 оқушылар үйінде өткен тур нирге қазақ тың ұлттық ойынын жете меңгер ген өрендер қатысты. Сайысқа қаты сушылар арасынан суырылып шыққан үздіктер бағалы сыйлықтармен және арнайы дип лом дармен марапатталды. Ұл ба лалар тобынан Асылхан Жұмабек, Ернұр Жәкен және Нығметолла Идеятолла алғашқы орындарды иеленсе, қыздар тобы арасынан Әйгерім Әлімжан, Айнұр Кербесбай мен Жансая Атабаевалар үздіктер қатары нан табылды.
Алматы қаласы бойынша тоғыз құма лақтан аға төреші Әлімжан Қыдырбаевтың басшылығымен 8 9 №41 (1299) 15 – 21 қазан 2015 жыл
№41 (1299) 15 – 21 қазан 2015 жыл
ШАРА
ҚАЛАМГЕР КЕЛДІ АУЫЛЫНА АҚИҚАТ
Бұлардың бәрінің де революцияға дейінгі жолы қарамақайшылықта, күрделі болды. Қателіктері, көзқарас қайшылығы, ізденістері мен қоғамдық белсенді жұмыстары оларды социализм идеяла рына, Кеңес өкіметі үшін шығармашылыққа алып келді. Бұл жергілікті қызметкерлер Кеңес өкіметіне коммунист болып келген жоқ, олардың саяси да, революциялық та тәжірибесі жоқ еді. Бөкей бөлімшесінің меңгерушісі Мұстафа Көкебаев 1888 жылы Бөкей ордасы Бірінші При мор округының Мыңтөбе мекенінде, балықшының отбасында туған. 1907 жылы Ханставкасындағы қалалық төрткластық училищені, ал 1910 жылы Омбы малдәрігерлік училищесін бітірген. Омбыдағы оқуы кезінде М.Көкебаев либерал дық студенттік оппозициядан социалистік әдебиетті зерттейтін үйірмелердегі жүйелі сабақтарға ауыса ды, Татария социалдемократтарының органы «Орал» газетінің тұрақты оқушысы болады. 19071917 жылдары М.Көкебаев Астраханьда мал дәрігері болып істеген және осы жылдарда қазақ демократы Мұхамеджан Сералин шығарған «Айқап» журналына мақала жазып тұрған. М . К ө к е б а е в Қ а з а қ д а л а с ы н а н с ы р т та жүрсе де, Қазақстандағы 1916 жылғы ұлт азаттық қозғалысты шын жүрегімен жоқтаған және қолдаған интеллигенттердің бірі болды. Ол Бірінші Приморье округінде Исатай Таймановтың немересі бастаған қарулы көтерілісті де қызу қолдады. Көтерілісшілер округке келген жазалау шы отрядпен қақтығыста жеңіліп қалды. Көтерілістің жетекшісі Өтепқали Исатаев және оның қосшылары М.Мәутенов, И.Төленбаев, Н.Кентаев, Б.Жанбаев және басқалар тұтқындалып, Астрахань түрмесіне қамалды. Олармен бірге көтерілісшілерге идеялық демберушілер ретінде Бөкей ордасының белгілі қоғам қайраткерлері Сейітқали Меңдешов пен Нұғман Залиевті де қамады. Патшалық биліктің үкімімен олар негізінде аштан өлуі керек еді. Сол айларда М.Көкебаев өз басына төнген қауіпке қарамастан, түрмеге азық түлік жеткізіп, басқа көмектер де көрсетті. Бұл жөнінде кейін С.Меңдешов үлкен алғыспен еске алды.
О к т я б р ь р е в о л ю ц и я с ы н М . К ө к е б а е в қуанышпен қарсы алды. Астрахань қаласының бірінші Кеңесінің жұмысына қатысты. Осы кезеңде 19171921 ж.ж. атқарған барлық жұмыстарында ол іскер, нағыз қайраткер екенін көрсете білді. 1921 1926 жылдары М.Көкебаев Саратов университеті заң факультетінің студенті, оны бітірген соң Орал губерниялық жобалау, Алматы округтік жобалау, Әлемге әйгілі аэронавтика және ғарыш кеңістігін зерттеу ұлттық басқармасы – NASA ғалымдары Марстың бетінде кезінде мыңдаған жылдар бойы теңіз дер болған деген қорытын- дыға келді. Ғарыш саласының қыз меткерлері әлдебір уақыттарда Гейл кратерін су басып жатқан дығын хабарлады. Оның диа метрі 154 шақырым құраған. Мұндай тоқтамға ғалымдар «Curiosity» құлтемірінің көмегімен жиналған мәліметтер негізінде келіп отыр. Зерттеушілер қызыл ғаламшардағы теңіздер тіршіліктің пайда болуына жеткілікті уақыт болған деген болжам айтуда. «Curiosity» жобасы жетекшілерінің бірі, Калифорния технологиялық институтының ғалымы Джон Гротзингердің айтуынша, кратерде жауыншашын қалдықтары мыңдаған жылдар бойы сақталып келген, мұның өзі теңіз болды деген болжамды растай түседі.
Айрықша құралды Тайбэй технологиялық университетінің инженерлері ойлап тапқан. Аталған принтер өнімнің бір қабатын бар болғаны 3 минутта дайындап шығарады. Ал қалыңдығы 1 сантиметрлік затты дайындауға небәрі 10 минут қана жұмсалады. Үлгі ретінде әзірленген динозавр 800 қабаттан тұрған. Жоба авторлары бұл технологияны жетілдіруге 17 жыл кеткенін айтады. Бұл әдісті болашақта жасанды тіс салу ісінде кеңінен қолдануға болады. Гватемалада лай көшкінінен қайтыс болғандардың саны 215 адамға жетті. Шамамен 300-дей адам із-түссіз жоғалғандардың қатарында болып отыр. Билік өкілдері болса лай астында қалған соңғы адам ды таппайынша құтқару жұмыстары тоқтатылмайтынын мәлімдеді. Оқиға орнында жұмыс істеп жатқан 500 құтқарушы 46 мың текше метр лайды тазалаған. Есте ріңіз ге салайық, Камбрай елді мекенінде лай көшкіні жүрген болатын. Гватемаланың кедейлер мекендеген осы нау таулы аймағы ең қауіпті орындардың бірі. Жыл сайын табиғи апаттардан мұнда кісі өлімі оқиғасы тіркеліп отырады. Дүниежүзіндегі ең бай ел- дердің бірі – Норвегия валютасы өз құнын жоғалту үстінде. Елдің ұлт тық ақшасы крона жылдам құл дырап келеді. Осыған бай ла- нысты ел билігі қатты алаң даушы- лық танытып, дабыл қаға бастады. Крона жыл ішінде долларға қатысты көп арзандап кетті. Ол тартымдылығынан айырылуда. Осыған орай елдің Премьер министрі Эрна Сольберг арнайы мәлімдеме жасау қажет деп шешті. Э.Сольберг ұлттық валютаның құлдырауы Батыс Еуропадағы ең ірі мұнай өндіруші елдің әлеуметтік мәселесін уақытша жұмсарта түскендей көрінгендігін атап өтті. Алайда ұзақ мерзімдік болашақта кронаның тартымдылығынан айырылуы және валюта нарығында оның бағамының құбылмалылық сипатқа ие болуы бизнес үшін үлкен қатер төндіретіндігі анық. Өйткені мұндай жағдайда инвестицияларды жоспарлаудың өзі көп қиындыққа түспек. ЗАМАНДАС
Әзірлеген Нұрлан ҚҰМАР Ж аһанның жүрек лүпілі Ж аһанның жүрек лүпілі ҒАРЫШ ШЫҢ ЕЛІ
АВСТРАЛИЯ ОҚЫС ОҚИҒА ЕУРОПА
«Қарттарым – асыл қазынам» Мерейтой иесіне арналды
Білікті заңгер еді Еліне еңбегі сіңген тарихы», т.б. еңбектерi – ұзақ жылдарға созылған iзденiстер нәтижесi. Ж е т п i с i н ш i ж ы л д а р д а н б а с т а п ұстазымыз айта бастаған талай ойлар «Керi заманның керағар ойлары», «Санадағы жаралар», т.б. еңбектерде, елiмiз егемендiк алғаннан кейiн жарық көрдi. Профессор Т.Кәкiшұлы шығар ма шы лы ғының үлкен арнасы – С. Сей фуллин. Көрнектi ғалымдар Е.Ыс майылов пен С.Қирабаевтар зерт те ген бұл тақырыпқа бүйiрден қосылу ғалымға оңай болған жоқ. Мақсатыңның өзге екенін дәлелдеу үшін тарихиәдеби деректерден өзге де жүректілік, батылдық та қажет еді. XX ғасыр басындағы әдебиеттегі идеялық, эстетикалық, көркемдiк iзденiстер тарихында С.Сейфуллиннiң орны мүлде бөлек екені Тұрсағаңа дейін де біраз ай тылған, жазылған тақырып еді. Осы тарты сты тұстағы iрi топтардың бiрi С.Сейфуллин маңына топтасты деген ойларды тарихи ДҮНИЕ – КЕРУЕН ӨҢІР ТЫНЫСЫ қ а л ы п т а с у ы н а , бүгінгі заман тала бына сай мамандар даярлауға бар күш жігерін жұмсады. Нағыз кәсіп қой, саясаткер, ға лым және педагог, жар қын жүзді адамның к е ң п е й і л д і л і к , а д а м д а р ғ а д е г е н ы с т ы қ ы қ ы л а с , өмірге құштарлық қа сиеттері көп адам ға үлгі еді. Еліміздің саяси өміріне белсене қа тысты. «Құ қық тық Қа зақстан үшін» қоғам дық қозғалысын құрды, «Әділет» рес пуб ликалық демо кра тиялық партиясы ның тең төрағасы болды. Е л г е с і ң і р г е н е ң б е г і ү ш і н II дә режелі «Барыс», «Парасат» о р д е н д е р і м е н м а р а п а т т а л д ы . «Қазақстанның еңбек сіңір ген қай раткері» атағына ие болды. Қазақстанда құ қықтық мемлекет қа лыптастыру мен дамыту ісіне зор үлес қосқан ардақ ты аза мат тың есімі еш қа шанда ұмытыл майды.
д а р ы Қ а з а қ с т а н Рес пуб ли касының Премьерминистрі қыз метін атқарды. К е й і н г і у а қ ы т т а «ҚазМұнайГаз» са лынып жатқан кәсіп орын дардың әкім шілігі» ЖШС Бас директоры болды. М е м л е к е т т і к басқару және эконо мика саласында аян бай қызмет жа саған қайраткер азамат бар білімі мен тә жі рибесін елдің өсіпөркендеуіне арнады. Н.Балғымбаев еліміздің мұнай және газ өнеркәсібін заман талабы на сай дамытып, қазба байлықтарды тиімділікпен игеріп, халық игілігіне жарату жөніндегі ірі жобалар ды жасау ісіне тікелей араласып, ұйытқы болған тұлға. Үкімет бас шысы ретінде әлеуметтік саладағы реформаторлығымен, отандық та уар өндірушілерге қолдау көрсету бағытын ұстанумен ерекшеленді. Елге танымал ардақты тұлғаның есімі халық жүрегінде сақталады. «Қазақ газеттері» ЖШС және Серіктестікке қарасты басылымдардың еңбек ұжымдары «Қазақ газеттері» ЖШС және Серіктестікке қарасты басылым дар дың еңбек ұжымдары тарих ғылымының докторы, профессор, Қа зақстан тарихы кафедрасының меңгерушісі Талас Омарбековке әпкесі
қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл айтады. «Қазақ газеттері» ЖШС және Серіктестікке қарасты басылым дар дың еңбек ұжымдары «ОлЖас» баспасының директоры Қанат Қайымға әкесі, ғалымбиолог, қаламгер
қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл айтады. «Қазақ газеттері» ЖШС және Серіктестікке қарасты басы лым дардың еңбек ұжымдары «АтырауАқпарат» ЖШС дирек торының орынбасары Өтеген Нәукиевке қарындасы
қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл айтады. дүниеге келген Айман «Миколай заманның» қандай болғанын қайдан білсін? Бірақ сол заман да өмір сүріп, білім алып, екі қоғамды салыстыра алатын, артықкемін таразылай алатын әкесі немесе нағашыларының ештеңе айта алмағанын есейген кезде білгеніне өкінеді. Отызға жетер жетпесте анасының шашы ағарып кеткен себебін де кейін түсінді. Бір көйлегі бір үйдің құнына тұратын байлық болатынын да бертінде пайым дады. Дегенмен, шын мәніндегі рухани байлық, ұлттық құндылық, патриоттық деген ұғымдарды күнделікті тіршілігімен түсіндіре білген ата анасына риза. Жасауын тоғыз түйеге теңдеп ұзатылған анасының үлкен сандығындағы небір асыл дүниелерді көргені есінде. Соның ішінде анасының өз қолымен кестелеген, тіккен, тоқыған бұйымдары да болушы еді. Шынымен ақсүйек, тәрбиелік тағдырында кездескен небір қиындықты шыдамдылықпен көтере білген, балаларына әке сыйлауды, ағайынды құрметтеуді үйретіп кеткен анасының адамдық болмысына қазірге дейін таңғалады. Бірбірін айтқызбай түсінеді, ішкі ойын көзбен ұғысады дейтіндер осы өзінің ата анасы сияқты адамдар екенін мақтана еске ала ды. Өзі қатал, мінезі ауыр деп түсінетін әкесінің ұстанымына берік, отбасы мен ағайынға адал, қызметіне арожданымен жауапты болғанын да енді түсінеді. Иә, әкесі шынымен Азамат еді. Небір лауазымды, беделді қызметтер атқарғанына қарамастан, М.Көкебаев 1937 жылы Шымкентке көшіп, қарапайым мектеп мұғалімдігіне ауысты. Алғашқы кезде ауылауылды жаяу аралап жүріп қызмет еткен М.Көкебаев, кейінірек Шымкенттегі педагогикалық институтта мұғалім болады. Көп жыл бойы осындағы психология және педагогика кафедрасына жетекшілік етті. Әкесінің: «Адал адамның ұйқысы тыныш, өмірі жеңіл болады» деген тәрбиесін Айман ылғи есіне алып отырады. Студенттердің әдістәсілі әр заманда да ұқсас болса керек. Бір жолы сырттай оқитын студенттердің бірі емтиханда көмек бола ма деп, мұғалімнің үйіне қой алып келген ғой. Бұл кісі қойды сүйреп апарып ректордың кабинетіне кіргізіп жіберіпті. Содан кейін білетіндердің ара сында: «Көкебаевқа қой керек емес екен, бізге ке рек болып қалуы мүмкін» деген әзіл тарап кетіпті. Тағы бірде сол сырттай оқитын студенттерден емтихан алып шаршаған мұғалім, төмен қарап тыңдап отырады ғой. Кенет ашуланып: «Мына шұлық пен бәтеңке енді менің алдыма келмесін» деп бүкіл курс үшін емтихан тапсыруға бел буған мүттәйімді қуып шығыпты. Мұндай әңгімелерді әкесін сағынған Айман қайталап айтып отырады. Қарапайым адал азамат, өз халқының игілігі үшін еңбек етуді мақсат еткен, балашағасын адал еңбегімен асырағысы келген, ағайынтуғанға бауырмалдығын, досқа адалдығын көрсеткісі кел ген М.Көкебаевты тағдыр небір сынақтан өткізді. Бай емес, би емес, көптің бірі еді. Өзі айтқандай: «Онда болмаған, бұған қатыспаған...». Біз осы кезге дейін мұрағат құжаттарынан әртүрлі «ақтаңдақтардың» орнын толтыру үшін жеке адамдардың, әртүрлі ұйымдардың, әр кездегі оқиғалардың тарихын іздеп, тапқанымызша жарыққа шығарудамыз. Бұл өзіміз үшін, еліміз үшін, кейінгі ұрпағымыз үшін, өзіміздің адамдық қасиеттерімізді сақтау үшін қажет. Ал ешқандай мұрағатта тіркелмеген, көзге көрінетін ерлігімен ерекшеленбеген, соған қарамастан әлдебір дүдәмал тексерулерден өтіп тұрған, тек қана біреулермен жолдас болғаны үшін, бірге оқығаны үшін, үйленгені үшін, тіпті кездейсоқ көрші болғаны үшін «жазықсыз жазықты» болған, балашағасымен ашылып сырласа алмаған мыңдаған мұңлықтардың өмірбаяны ше? Біздің кейіпкеріміз өз заманының небір қиынқыстау жолдарында абыройын жоғалтпай, азаматтығын жоғары ұстап өткен, қандай жағдайда да білімі мен санасын орынды пайдалана білген, балашағасын адал еңбегімен асыраған, артында жақсы аты мен жүздеген шәкірт қалдырған мыңдардың бірі ғана. Елдің елдігін сақтайтын, халықтық қасиетті кейінгі ұрпаққа жеткізетін, ұлтжандылық дегенді күнделікті тіршілігімен дәлелдейтін осындай еңбекқор, ыстықсуыққа бірдей төзімді, барға аспай, жоққа саспай, қуатты қара жерден ала тын сондай қайсар жандардың бірі – Мұстафа Көкебаев. Туған жерін соншама сүйген азамат, елдің игілігі үшін бар қажырын жұмсады. Қай жерде, қандай жұмыста болса соны жіті меңгеруге, өмірбойы жиған тәжірибесін жетілдіруге ты рысты. Ақыры әлемдегі ең абзал мамандық – ұстаздықпен өмірінің соңына дейін айналысты. Сондықтан елі үшін еткен еңбегі зая кеткен жоқ. Мұстафа Көкебаев кім деген сұраққа Бөкей орда сы тарихи музейінде тұрған өмірбаяндық деректер толық жауап береді. Елі үшін еңбектенген ұлына елдің тарихын мәңгі сақтайтын музейден орын берілді. Ұрпаққа тағзым. Ұрпақтан тағзым. Халық жадының тағзымы. Мұстафа Көкебаев 1888 жылы дүниеге келіп, өзі жүктеу/скачать 2,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|