Н. С. Ахтаева А. И. Абдигапбарова
жүктеу/скачать 1,92 Mb. Pdf көрінісі
|
Басқару психологиясы оқу құралы by Ахтаева Н.С. (z-lib.org)
| тұтынушылықтың болуы. Дербес шешім жетекшісінің іс-әре-
кетті жүзеге асырудағы өз рөлін субъективтік бағалауын арт- тырады, сондықтан ол іс-әрекетті ұйымдастырудың тәуекелі төмен және нормативтік-нұсқаулық басқа құралдары пайдалану мүмкіндігі кезінде соған басымдық бере алады. 2. Қол астындағылар алдында өзінің біліктілік шамасын арт- тыруға ұмтылысы. 3. Жетекші шешімін қол астындағыларға жүктейтін жағдай- лардың туындауын жасай алады. Ол мұндай жағдайларды соларды тиімді жеңу мүмкіндіктерін азайту үшін көбінесе әдейі күрделендіреді. Мұнда да жетекшінің топтағы өз мәртебесін арттыруға ұмтылысы байқалады. 4. «Қауырт іс-әрекеттің ерекше құбылысының» жеке сәттері- нің бірі ретіндегі «белсенділік елесін» туғызу. Мұндай квази- белсенділік, әдетте, іс-әрекет пен басқарудың нақты мақсатта- рына жетуге кедергі келтіреді. Бұл фактілердің барлығы теріс (негативті) болып табылады, өйткені тұтастай алғанда, іс-әрекетті ұйымдастыру мен оның міндеттерінің қисынын көрсетпейді. Іс-әрекеттегі шешім қа- былдау процестерінің рөлін күшейтудің оң (позитивті) себептері де бар. Жетекші орташа норматив «шегінен шығып кеткен» кезде инновациялық реттегі шешімдер қажеттігі пайда болады. Бұл – іс-әрекеттің орташаланған нормативтік тәсілін жетіл- діретін және дамытатын нормативүстілік шешімдер. Олар 157
басқарудың инновациялық стиліне, жетекшілік функцияларын іске асыруына стандарт емес тәсілге тән. «Басқалар үшін» мә- селе қою басқару іс-әрекетінің негізі болып табылғандықтан, жетекшінің аса маңызды міндеті – тек проблема шешу ғана емес, оны тұжырымдай білу. Бұл құбылыстардың барлығын максимизацияланған мі-
шешім қабылдаудың қосымша жағдайларын қосуға алып келеді.
Басқару іс-әрекетінде оның нақты түріне, мазмұнына және иерархиялық деңгейіне қарамастан, іс-әрекеттік құралдардың тұрақты жинағы – шешімдерді дайындауға, қабылдау мен іске асыруға арналған операциялар қатысады. Осы операциялардың негізгілерін қарастырайық. Белгісіздік жағдайларын тану операциялары. Олар жетекші- ге қажет проблеманы көре білу шеберлігі сияқты сапа мәнін құрайды. Олардың дифференциациясы – оның кәсіби біліктілігі- нің аса маңызды бөлігі. Селекция, таңдау операциялары жетекшінің тікелей қаты- суын талап ететін және талап етпейтін жағдайларды бөлу үшін негіз болып табылады.
дау процесін ұйымдастырудың қандай да бір жалпы формала- рын таңдауында тұр.
дың белгілі бір бөлімшелерін қосып беруге тиімді адамдар құрамы мен санын анықтауға арналған. Таңдау жағдайларын объективтендіруоперациялары жетек- шінің мәселені оған қатысушылар дұрыс түсінетіндей етіп тұ- жырымдауға, қоя білуге тиіс өзіне тән басымдығы болып та- былады. Шешімдердің іске асуы тұжырымдалатын мәселенің оны шешуге тартылатын топ ерекшелігіне сәйкес бейімделуі кезінде ғана қамтамасыз етілуі мүмкін.
|