18
позициясында
о фонемасы үнемі ашық еріндік дифтонг сапасында
келеді:
уот (от), уорақ (орақ), уон (он), уоқ (оқ). Сөздің анлаут
позициясында
оо-ның дифтонг сапасында келуі қазақ, ноғай
тілдерінде де бар» /5,34-35/. Бұндай пікірді А. Мусинов
17
та
қолдайды.
Қазіргі қазақ тілінде
о дыбысы сөздің алғашқы буынында ғана
қолданылатын дыбыс болып табылады, бірақ тілге кірме сөздердің
көптеп енуіне байланысты (әңгіме орыс тілінен енген сөздер
туралы болмақ)
о дыбысының колданылу позициясының
кеңейгендігін, яғни кейінгі буында да қолданылуын байқауға
болады. Мысалы,
кино, диплом, радио, радиатор т.б.
В.В. Радлов қазақ тіліндегі
о дыбысын үндестік заңымен
байланыстыра отырып, сөз ішінде өзінен кейін өзін талап ете
алмайтын дыбысқа жатқызады.
О дыбысының бұл қасиеті бүгінгі
тілде де сақталған. Жалпы
о дыбысының бұл қолданысы жайлы
«Көне түркі жазба ескерткіштерінің» авторлары да: «көне түркі
тілінде тек басқы буында ғана қолданылған» /16,197/ - деген пікірді
ұстанады.
3)
u (
у*) (* Жақшаға алынған орыс әліпбиінің таңбасы ғалым
мәтіндерінде қолданылған.). [Брюке мен Лепсиуста
u , Сиеверсте
u
Достарыңызбен бөлісу: