Қазақстан республикасы білім жəне ғылым министрлігі
Ауылшаруашылық экологиялық проблемалары
жүктеу/скачать 11,28 Mb. Pdf көрінісі
|
ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОЛОГИЯ-ЖӘНЕ-ТҰРАҚТЫ-ДАМУ-1
|
Ауылшаруашылық экологиялық проблемалары XX ғасырдың екінші жартысында ауыл шаруашылығында пайдаланатын жерлер үздіксіз айналымға түскендіктен сапасы төмендей бастады.Әсіресе химияландыру науқаны күшейіп оның зардабы адамдар арқылы біліне бастады. Бұл экологиялық жағдайлар дүние жүзінің көптеген мемлекетінде жаппай сипат алады.Статистика мәліметтері бойынша жыл сайын дүниеге келген сәбилердің 11,2 % физикалық жағынан нашар және ақыл есі кем туатыны анықталған. Дүниеге келген 100 мың баланың әрбір 11 – 12 мыңы онкологиялық ауруларға ұшыраған. Ауыл шаруашылығында химияны қолдау 1960 – 1990 жылдары өзінің биігіне шықты. Егерде 1960 жылдары адам басына шаққанда 5 кг химиялық өнім келсе, ал 1990 жылдары ол 35 кг жеткен. Бұл химиялық заттарды қолданудың еселеп өскенін көрсетеді. Яғни, ауру қарқыны 1960 жылдары 0,74 % - тен 1990 жылы 30% - ке дейін өскен.1990 – 1999 жылдары ауыл шаруашылығындағы химияны қолдану біздің республикамызда бәсеңдей бастады.Оның көптеген факторлары бар. Бұл жағдай біршама экологиялық таза өнім алуға жол берген,екінші жағынан барлық дақылдардың түрінен алынатын өнім азая бастады.Мәселен, Қазақстанда 1990 ж.67,2122 мың т минералды тыңайтқыштар,оның ішінде 42,3% азот, 55,4% фосфор және 2,3 % кальцийдің үлесіне тиген. Органикалық тыңайтқыштар 22 445,3 мың т жеткен. Ал,1999 жылдары бұл көрсеткіштер 4 – 5 есеге кеміген. Пестицидтерді қолдану 1990 жылдары еліміздің жерінің 20,9 млн гектарын қамтып, 1999 жылдары оның көлемі 8,0 млн.гектарға кеміген.Бұл факторлар ауыл шаруашылығына,халықтың әлеуметтік – экономиканың жағдайына түрліше әсер етті. Пестицидтер – зиянкес тірі организмдерге қарсы қолданылатын химиялық препараттар. Химиялық препараттарды құрамы мен құрылымына қарай 47 органикалық, фосфорорганикалық, сынап органикалық, мырыш органикалық, өнімдері, ционисті қосылыстар, карбоминді, мыс препараты,фенол өнімдері,күкірт оның қосылыстары деп жіктейді. Ал,осы химиялық препараттарды қолдану сипатына қарай: акарицидтер (кенеге қарсы), альгицидтер (су балдырына), антисептиктер (микроорганизмдерге), бактерицидтер бактерия қоздырғыштарына), зооцидтер (кеміргіштерге қарсы), инсектицидтер (насекомдарға), нематоцидтер (құрттарға қарсы), гербицидтер (арам шөптерге қарсы) деп жіктейді. Жоғарыда аталған пестицидтер мен гербицидтердің әсер ету нысанына қарай жаппай әсер ететін және белгілі бір зиянкесті немесе арамшөпті ғана жоятын түрлер бар. Сол сияқты кейбір химиялық препараттар насекомдарды, кеміргіштерді немесе қансорғыш жәндіктерді өлтірмей үркітіп жіберетін түрлері бар.Оларды – жүктеу/скачать 11,28 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|