Ббк 36. 82 я 73 а 89 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 9,2 Mb. Pdf көрінісі
|
Iztaev astyk keptiru
- Бұл бет үшін навигация:
- Дəн құрттары ( Bruchidae )
- Бұршақ қоңыз
| Қысқа мұртты ұн жегіш(Cryptolestes ferrugineus Steph)
еліміздің оңтүстік аудандарында тараған. Табиғат
қалдықтарында, қырман маңайында тіршілік етеді, егістегі, қырмандағы дəндерді зақымдайды. Астықта топ-топ болып жиналып, оның өздігінен қызуына себепкер болады.
көп тараған жəне бұршақ тұқымдастар дəндердің қауіпті зиянкестерінің бірі. Оған бұршақ, жасымық жəне фасоль қоңыздары жатады (111-сурет).
111-сурет. Дəн құрттары
аудандарына тараған. Ол монофаг қоңыздарға жатады, яғни бұршақ дақылдарында тіршілік етіп, сонымен қоректенеді, оны 451
егістікте тамырынан жейді. Бұршақ қоңыз құрамасы мен дəндерді зақымдау түрлері 112-суретте бейнеленген. Денесі сопақша, ұзындығы 5 мм-ге дейін жетеді, түсі қара қою сұр түгі, көлденең ақ жолақтары бар, үстіңгі қанаттары денесінен қысқа. Құрсағының төменгі жағын ашық түсті түк басқан, айқасып түскен екі қара дағы бар. Қоңыз жақсы ұшады, бұршақ егісінде өсімдіктің гүлдеу кезеңінде пайда болады. Ол гүлдердің тозаңы жəне күлтесімен қоректенеді. Бұршақ байланар кезеңде ұрғашы қоңыздар орта есеппен екі жүзге дейін жұмыртқа салады.
112-сурет. Бұршақ қоңызы 1-қоңыз; 2-балапан құрт; 3-қуыршақ; 4-қоңыздың бұршақ дəндерін зақымдау түрлері
Жұмыртқадан шыққан балапан құрт бұршақ қабырғасын кеміріп жеп, ішіне өтеді (бір тұқымда бір құрт) де, сонда өсіп, жетіледі. Балапан құрт қуыршақтанар алдында, кейін қоңыздың шығуы үшін қабықты тесіп жол салады. Өнім жинағанға дейін балапан құрт қуыршақтанып, қоңыздың одан əрі өсіп жетілуі қоймаларда бұршақ ішінде өтеді. Қоңыздар қысқы ұйқыдан
452
көктемде ауа температурасы 10-12 0 С болғанда оянып, бұршақты тастап ұшып шығады да, егістікке оралады. Қоңыз зақымдаған бұршақ салмағы 35%-ға дейін кемиді, себуге де, тамаққа да жарамайды, өйткені оған балапан құрттар мен қуыршақтардың нəжісі мен қабығы араласады. жүктеу/скачать 9,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|