Ббк 36. 82 я 73 а 89 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»



Pdf көрінісі
бет269/269
Дата24.02.2022
өлшемі9,2 Mb.
#26346
1   ...   261   262   263   264   265   266   267   268   269
Байланысты:
Iztaev astyk keptiru

Ені, мм 

Ұзын-

дығы, 

мм 

Жылдам-

дық, 

м/сек 

1000 

дəндер-

дің 

салмағы, 

г

Сыртқы 

бетінің 

жағдайы 

мен қалыпы 

1 2 3


4

5  6


7

Дəндерді жəне бұршақ дақылдары

Бидай  


1,6-3,8 

1,8-4,0


4,8-8,6

6,5-11,5


20-42

Сопақша 


көлбеу  терең 

сайшығы 


бар, тегіс 

Қара 


бидай  

1,0-3,4 1,4-3,4

5,0-9,8

6,0-9,9


13-32

Сондай 


Арпа  

1,2-4,5 


2,0-2,5

7,0-14,6


7,0-9,8

31-51


Сопақша, 

шеткі 


жақтары 

қысыңқы, 

терең 

сайшығы 


бар, тегіс

Сұлы  


1,0-4,0 

1,4-4,0


8,0-18,6

6,1-9,1


20-42

Ұршық тəрізді, 

тығыздалып 

жабысып 


тұратын 

гүл 


қабыршақ-

тары бар, тегіс 

Тары  

1,5-1,7 


1,5-2,0

1,8-3,2


2,5-9,5

6,0-6,5


Домалақ  не- 

месе  эллипті, 

тегіс, 

жыл- 


тыр

Қарақұм-


ық  

2,4-3,4 2,8-3,7

4,2-6,2

2,5-9,5


21-23

Үшжақты


Бұршақ  

3,0-9,0 


4,0-90

4,0-9,5


9,0-12,0

135-155


Домалақ, 

тегіс


Соя  

4,0-7,0 


4,5-8,0

6,0-8,0


9,0-15,5

186


Домалақ, 

тегіс


Майлы дақылдар  

Майлы 


зығыр 

0,5-1,5 1,7-3,2

3,2-6,0

-

4,0-8,0



Тегіс, 

жылтыр 


Күнба- 

ғыс 


1,7-6,0 3,5-8,6

7,5-15,0


4,0-14,0

53-69


Клин  тəрізді, 

тегіс


Майкене 4,6-8,4  6,5-11,5

10,0-


16,5 

6,0-18,5


200-500

Домалақ, 

жұмыртқа 

тəрізді, тегіс

Рыжик  

0,6-1,3 


0,8-1,5

1,5-2,5


4,5-8,5

0,9-1,4


Жұмыртқа 

тəрізді 



 

483


 

Жалғасы  

Рапс  

1,8-2,5 


1,8-2,5

-

-



2,2-8,0

Домалақ


Лас қоспалар  

Көк 


гүлкекіре  

0,8-1,2 1,2-1,7

2,3-3,0

4,2-6,5


4,0-5,8

Жұмыртқа 

тəрізді, тегіс

Дала 


шырма-

уығы 


1,3-3,0 1,6-3,5

2,9-4,5


4,6-8,0

10,5


Жұмыртқа 

тəрізді, 

əжімді

Қастау-


ыш  

- -


-

3,0-8,0


-

-

Қаракүйе   1,2-2,0 



1,4-2,4

6,0-8,4


4,5-8,5

5,0-11,0


Цилиндрлі 

қысқа-ості

Татар 

қарақұ-


мығы 

2,2-3,6 2,2-3,6

4,0-5,6

3,5-9,6


15,0-20,0

Үшжақты, 

дөңесті 

Дала 


қаулені 

0,4-0,9 0,8-1,5

2,5-3,5

-

0,37



-

Қара-


сұлы  

1,2-3,0 1,4-3,2

15,0-

25,0


5,5-8,3

17,0-22,0

Ұршық

тəрізді, ості



Тырмыс-

қақ шөбі 

0,6-1,2 0,6-1,8

1,3-2,3


2,5-6,5

2,2-3,5


Шар  тəрізді, 

торлы


Үйбидай-

ық  


0,7-2,0 1,4-2,7

3,7-8,1


4,5-9,5

6,0-20,0


Сопақша 

Ащы 


жусан, 

диаметрі


2,5- 

3,5 мм 


0,4-0,5 0,4-0,5

0,8-1,0


-

0,1-0,2


Жылтырла-

ғыш-сопақша 

Тауық 

тарысы 


0,7-1,7 1,0-2,5

1,9-3,5


2,5-6,5

0,8-1,5


Жұмыртқа 

тəрізді 


эллипті, 

тегіс, ості

Күрішті 

тары 


1,25-2,0

2,0-2,5


3,0-4,0

-

4,0-6,0



Жұмыртқа 

тəрізді 


сопақша, 

тегіс, ості

Іріжеміс-

ті тары  

1,7-2,1 2,0-2,5

4,0-5,6


-

6,0-7,0


Жұмыртқа 

тəрізді, ості

Жабайы 

редька 


3,1-4,2 3,0-5,9

4,7-6,5


2,8-10,0

15,0-20,0

Цилиндрлі-

бөшке 


тəрізді,  ұзын 

қабырғалы

Қышабас   0,3-0,8 

0,7-1,0


0,8-1,2

2,0-5,5


0,4

-

Сарбас  



0,7-1,5 

0,6-1,1


1,1-2,0

4,5-8,0


1,6

-

Жасыл 



итқонақ 

0,6-1,3 0,9-1,7

1,2-2,5

2,0-6,5


0,9-1,1

-

Көкшіл 



сұр 

итқоғағы 

1,0-2,0 1,2-2,7 2,1-3,5 2,0-7,0  1,9-2,7  Жұмыртқа 

тəрізді 


сопақша 


 

484


 

Соңы 


Қылқан-

ды 


щирица  

0,4-0,8 0,8-1,4 0,5-1,8 2,0-6,5  - 

Дала 


яруткасы  

0,6-1,2 0,7-2,0 1,0-2,1 2,5-6,0  1,4-1,6  - 



 

Астықты кептіру үшін қажетті ылғалдылықтың шегі % 

 

Дəндерді дақыл 

Өңдеуге 

Сақтауға 

Ұзақ уақыт 

сақтауға  

(1 ж. артық)

артық 

емес

кем 

емес

артық 

емес

кем 

емес

артық 

емес

кем 

емес

Бидай: 


ұн жəне құрамажем 

өндірістері үшін  

жарма өндірісі үшін  

сақтауға  

 

15,5* 


14,5 

-

 



14,5 

13,5 


-

 



15,0 


 



14,0

 



14,0


 



13,0

Қара бидай  

15,5

14,5


15,0 

14,0


14,0

13,0


Арпа: 

І класс сыра қайнату  

ІІ класс сыра қайнату  

жарма өндірісі үшін  

уытты өңдеу үшін 

спирт өндірісіне 

сақтауға  

15,0 


15,5 

14,5 


 

15,5 


-

14,0 


14,5 

13,5 


 

14,5 


-



 



15,0 



 



14,0



 



14,0



 



13,0

Сұлы: 


жарма, құрамажем 

өндірістері жəне уытты 

өңдеу үшін спирт 

өндірісіне  

сақтауға  

 

15,5* 



16,0 

 



14,5 

15,0 


 



14,0 


 



13,0 

 



14,0 


 



13,0 

Тары:  


уытты өңдеу үшін 

спирт өндірісіне  

сақтауға  

 

15,0* 



-

 

14,0 



-

 



14,0 



13,0



14,0



13,0

Жүгері: 


жарпа өндірісі үшін, 

крахмал-сірне жəне 

тағам концентраттар 

өндірісіне  

құрамажем өндірісіне  

сақтауға  

 

 

15,0 



16,0 

 



 

14,0 


15,0 

 



 



14,0 

 

 



13,0 



 

 



13,0 


 

 



12,0 


Күнбағыс: 9,0

8,0


7,0 

6,0


-

-

Бұршақ:  



жарма өндірісі үшін  

консерв өндірістеріне 

жəне сауда желілеріне  

15,0 


 

14,0 


-

14,0 


 

13,0 


-

 



16,0 


 



15,0

 



15,0


 



14,0

Соя  


14,0

13,0


-

-



-


 

485


 

Астық температурасын бақылау мерзімі 

 

Бидай, арпа, сұлы, қарақұмық, бұршақ дақылдары



Ылғалдылық 

бойынша 

дəндердің 

жағдайы 

Жаңа жиналған 

астық 

(қабылдау 

уақытынан үш 

ай аралығында)

Басқа дəндер температурасы

10 °С 


жоғары 

10°С-тан 

0°Сқа дейін 

0 °С жəне 

төмен 

құрғақ жəне 



орташа құрғақ 

5 күнде 1 рет 

15 күнде 

1 рет 


15 күнде 

1 рет


15 күнде 

1 рет


дымқыл 

күнде 


2 күнде  

1 рет 


5 күнде 

1 рет


15 күнде 

1 рет


шикі 

күнде


-

-

-



 

Жүгері, тары, күріш

Ылғалдылық 

бойынша 

дəндердің 

жағдайы 

Жаңа жиналған 

астық (қабылдау 

уақытынан үш ай 

аралығында)

Басқа дəндер температурасы

10 °С жоғары 

10 °С жəне 

төмен 


құрғақ 3 

күнде 1 рет

10 күнде 1 рет

15 күнде 1 рет

орташа құрғақ 2 

күнде 1 рет

5 күнде 1 рет

15 күнде 1 рет

дымқыл 

күнде


-

-

шикі 



күнде

-

-



 

Күнбағыс, рапс жəне басқа да ұсақ тұқымды майлы дақылдардың дəндері

Ылғалдылық 

бойынша 

дəндердің 

жағдайы 

Жаңа жиналған 

астық (қабылдау 

уақытынан үш 

ай аралығында) 

Басқа дəндер температурасы 

25 °С-тан 

20°С-қа 

дейін 


20°С-тан 

10°Сқа дейін 

10 °С жəне 

төмен 


құрғақ жəне 

орташа құрғақ 

5 күнде 1 рет 

15 күнде 

1 рет 

15 күнде 



1 рет

15 күнде 

1 рет

дымқыл 


күнде 

2 күнде  

1 рет 

5 күнде 1 рет 



15 күнде 

1 рет


шикі 

күнде


-

-

-



 

Бидай, арпа, сұлы, қарақұмық, бұршақ дақылдары

Ылғалдылық 

бойынша 

дəндердің 

жағдайы 

Жаңа 

жиналған ас- 

тық (қабыл- 

дау уақы- 

тынан үш ай 

аралығында)

Басқа дəндер температурасы

20 °С 


жоғары 

10°С-тан 

20°Сқа 

дейін 


0 °С-тан 

10 °С-қа 

дейін 

0 °С 


жəне 

төмен 


құрғақ 5 

күнде 1 рет 

5 күнде 

1 рет


10 күнде 

1 рет


15 күнде 1 рет 

орташа құрғақ 3 

күнде 1 рет 

3 күнде 


1 рет

5 күнде 


1 рет

15 күнде 1 рет 

дымқыл 

күнде 


күнде 

күнде 


15 күнде 

1 рет


10 күн- 

де 1 рет 

шикі 

күнде - 


күнде 

күнде 


10 күн- 

де 1 рет 




 

486


 

Металл астық сақтау қоймаларында астықты сақтаудың 

шекті мерзімі  

 

Дақыл 

Ылғалдылығы, %

13-ке дейін

13-тен жоғары 14-ке дейін

Оңтүстік 

аудандар 

Өндірістер мен 

астықты 

дайындаудың 

басқа аудандары

Оңтүстік 

аудандар 

Өндірістер мен 

астықты 

дайындаудың 

басқа аудандары

Бидай 12 

24

6

12



Арпа 6 

12

3



9

Жүгері 8 

9

3

6



Күріш-

дəндер 


- -  5** 

7** 


Ескерту: * - Оңтүстік  зона – Қазақстан  Республикасының 

оңтүстігі 

 **  -металл  астық  сақтау  қоймаларындағы  күріш-дəндерін 

сақтаудың    шекті  мерзімі,  оңтүстік  зонада – сəур  айынан  кеш 

емес, басқа  аудандарда – мамыр айынан кеш емес. 

 

Ылғалдылық деңгейі жəне сақтау кезіндегі шекті мерзімі 



 

№ 

Дақылдың атауы 

Ылғалдылық, %, артық 

емес 

Сақтаудың 

шекті мерзімі, 

артық емес, 

жыл 

1 жылға 

дейін сақтау 

Ұзақ уақыт 

сақтау 

Бидай  



14,5 

13 


Қара бидай 14,5 



13 



Арпа 14,5 

13 


Күріш-дəндер 14,5 



13 



Қарақұмық 14,5 

13 


Жүгері  



13,5 

12 


Тары 13,5 



12 



Сорго 13,5 



Сұлы 13,5 

13,0 



10 



Кұнбағыс  



11 


Рапс  



12 


Бұршақ 16 

15 


13 


Үрме бұршақ 16 

15 


14 


Жасымық 16 



15 

Жарма бұршақ 16 



16 



Люпин 16 



17 

Соя  


12 



 

 


 

487


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



 

488


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 




 

489


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 




 

490


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 




 

491


 

Астық зиянкестерінің төменгі жəне жоғары температураға 

тұрақтылығы 

 

Зиянкестер 

Температура бойынша өмір сүру 

ұзақтылығы (тəулікте) 

Температура бойынша 

өмір сүру ұзақтылығы 

(минутта) 

0° -5° -10° 

-15° 

50° 

55° 

60° 

Қойма бізтұмсығы 67 

26 

14 


19 

сағат 


55 10 - 

Күріш бізтұмсығы 17 

12 



7,5 



сағат 

60 20 - 


Ұн қоңызы 12 5  5 

сағат 10 



Қара қоңыз 19 5*  2 



4** 

сағат 


- - - 

Ұнжегіш 112 

32 20 1 

190 


25 

10 


Суринам қоңызы 22  13 

1  40  10  7 



Астық точильщигі 17 

10 


1  7 

сағат - 


-  - 

Притворяшка-вор 219  164 

36 

17 




Бұршақ дəндері 

404-


тен 

астам 


260-қа 

жуық 


130-ға 

жуық 


6 - - - 

Астық молі 25 9  2 

сағат - 


-  - 

Диірмен көбелегі 116  24 

11 





Ұн кенесі: 



Қоректенетін 

кезеңі 


жұмыртқа 

 

486 



368 

 

18 



168 

 



57 

 



20 



 

10 



 



Ұзыншақ кене 85  24  21  1  -  -  - 

Жүнді кене: 

Қоректенетін 

кезеңі 

гипопус 


 

50 


500-

тен 


астам 

 

18 



500-ден 

астам 


 

330 



 

124 



 



 



 



 

Астық кептіргіштің жұмыс орындау есебі 

 

Кептірілген  астық  массасын  жоспарлы  тоннамен  есептейді. 

Бір жоспарлы тонна астықты кептіру кезіндегі ылғалдылық 20%-

дан 14%-ға төмендеген жағдайдағы бір физикалық тоннаға тең. 

Кептірілген астық салмағын келесі формуламен 

М

пл



ф



ф

к 



есептеледі. 

мұндағы: М

ф 

– ылғал астықтың салмағы, т; 



К

ф 

–  қайта  есеп  коэффициенті,  астықтың  ылғалдылығына 



байланысты; 


 

492


 

К

к  –



  қайта  есеп  коэффициенті,  дақыл  түрі  мен  астықты 

белгілеуге байланысты. 

 

Егер  шикі  астықтың  салмағы  анықталмаса,  онда  құрғақ 



астықтың  салмағын  анықтауға  болады,  жоспарлы  өнімділігін 

келесі формула арқылы анықтаймыз.  

М

пл

М



с 

100


100

К

в 



К

к

 



 

мұндағы: Мс – құрғақ астық салмағы, т; 

W

1

 – ылғал астықтың салмағы, %; 



W

2

 – құрғақ астықтың салмағы, %. 



 

Астық кептіргіштің жұмысын есепке алғандағы 

қайта есептеу мағынасы К

в

 (астықтың ылғалдылығына 

байланысты) 

 

Астықты 



кептіруге дейінгі 

ылғалдылығы, % 

Астықты кептіргеннен кейінгі ылғалдылығы, % 

14,0 14,5 15,0 15,5 16,0 16,5 

17,0 

17,0 


0,67 0,57 0,49 0,38   

   


17,5 

0,73 0,64 0,55 0,47   

   

18,0 


0,80 0,70 0,62 0,53 0,46 0,35  

18,5 


0,86 0,78 0,68 0,59 0,50 0,44  

19,0 


0,92 0,84 0,74 0,66 0,57 0,49 

0,42 


19,5 

0,97 0,89 0,80 0,73 0,64 0,56 

0,46 

20,0 


1,00 0,93 0,87 0,79 0,72 0,62 

0,54 


20,5 

1,03 0,99 0,93 0,86 0,78 0,70 

0,61 

21,0 


1,10 1,03 0,97 0,92 0,85 0,77 

0,69 


21,5 

1,15 1,08 1,01 0,96 0,91 0,84 

0,76 

22,0 


1,20 1,13 1,08 1,01 0,96 0,89 

0,82 


22,5 

1,27 1,17 1,12 1,07 1,00 0,95 

0,88 

23,0 


1,31 1,24 1,17 1,12 1,05 0,99 

0,93 


23,5 

1,39 1,29 1,22 1,15 1,10 1,03 

0,97 

24,0 


1,46 1,37 1,29 1,22 1,15 1,08 

1,01 


24,5 

1,50 1,43 1,37 1,27 1,22 1,13 

1,08 

25,0 


1,54 '1,47 1,43 1,34 1,28 1,20 

1,13 



 

493


 

Табиғи отынның шығымын есептегіш жабдық арқылы өлшеу 

сызғышымен  анықтайды.  Отынның  шығымы  мен  жоспарлы 

тоннадағы кептірілген астықтың салмағы біле отырып, отынның 

меншікті шығынын есептейміз: 

В

м



К

т 

В



т

М

пл



мұндағы: В

т

 – табиғи отын шығыны, кг; 



В

м

 – жоспарлы  тоннадағы  шартты  отынның  меншікті 



шығыны, кг. шарт.отын; 

К

т



 – табиғи  отынның  қайта  есептеу  коэффициенті; 

(дизтопливо, трактор керосині К

н

 =1,45) 


 

Астық кептіргіштің жұмысын есепке алғандағы 

қайта есептеу мағынасы К

к

 (дақылдың түріне байланысты) 

 

Дəндерді дақыл 



Коффициент К

к

 

Бидай, арпа, сұлы 1,00 

Қатты бидай 1,25 

Сыра қайнату арпасы 1,66 

Қара бидай 0,91 

Тары  


1,25 

Бұршақ  


2,00 

Қарақұмық  

0,80 

Күріш  


2,50 

Жүгері  


1,54 

 

Егер сұйық отын литрмен есептелсе, онда отынның меншікті 



шығыны келесі формуламен есептеледі: 

В

К



н

В

н



М

пл

 



мұндағы: В

н1

 – табиғи отынның шығыны, литр; 



pt – сұйық отынның тығыздығы, г/см3 белгілі температурада: 

pt = p


20

+α*(t–20), 

 

мұндағы: a=0,00076 көлем коэффициенті 



p

20 


– отынның тығыздығы, 20ºС (р

20

= 0.82…0.83г/см



3

 трактор 

керосині үшін; р

20

=0,83…0,86г/см



дизтопливо үшін) 

 



 

494


 

Электрэнергия 

шығыны 

есептеуіш 

жабдық 

арқылы 


анықталады.  Электрэнергияның  меншікті  шығыны  келесі 

формуламен анықталады: 

Э

у

Э



М

пл

 



мұндағы: Э

у

 – электрэнергияның меншікті шығыны, кВт; 



Э – электрқуаттың жалпы шығыны; кВт*с. 

 

Астық  кептіргіштің  есебі  арнайы  журналда  жазылады,  ол 



астық  кептірушіде  болады,  сонымен  қатар  есептер  өндірістік-

техникалық  зертхананың  меңгерушісінің  журналында  да 

жазылады.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



 

495


 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ƏДЕБИЕТТЕР 

 

1.  Жидко В.И., Резчиков В.А., Уколов В.С. Зерносушение и 



зерносушилки. М.: «Колос», 1982-239 с. 

2.  Ізтаев  Ə.І.,  Отыншиев  Б.Б.  Астықты  диханшылық 

негізінде тану, «Қайнар» баспасы, Алматы, 1994 ж.-224 б. 

3.  Резчиков  В.А.,  Налеев  О.Н.,  Савченко  С.В.  Технология 

зерносушения. Алматы: Изд.АТУ, 2000-384 с. 

4.  Малин  Н.И.  Энергосберегающая  сушка  зерна.,  М.: 

«Колос», 2004-240 с. 

5.  Малин  Н.И.  Справочник  по  сушке  зерна.  М.: 

Агропромиздант 1986-159 с. 

6.  Пунков  С.П.,  Стародубцева  А.И.  Хранение  зерна, 

элеваторноскладное  хозяйство,  зерносушение.  М.:  Агропро- 

миздант, 1990-367 с. 

7.  Ізтаев Ə.І., Налеев О.Н., Кизатова М.Ж., Жиенбаева С.Т. 

Рустемова А.Ж., Ізтаев Б.А. Өсімдік шаруашылығының өнімдерін 

өңдеу жəне сақтау. Алматы: ЖШС РПБК «Дəуір», 2011-416 б. 

8.  Налеев  О.Н.  Астықты  сақтау  технологиясы.  Алматы: 

РИК 1993-212 б. 

9.  Трисвятский  А.А.  Хранение  зерна.  М.:  Агропромиздант 

1985-351с. 

10.  Малин  Н.И.  Технология  хранения  зерна.  М.: «Колос», 

2005-280 с. 

11.  Вобликов  Е.М.  и  др. «Технология  хранения  зерна», 

СПб.:Издательство «Лань» 2003-448 с. 

 

 



 

 

 



 

 

 

 

 

 

 


 

496


 

МАЗМҰНЫ 

 

Кіріспе ............................................................................................ 3 



 

1-бөлім. Астықты кептіру технологиясы 

I тарау. Астық кептірудің маңыздылығы ...............................  6 

1.1. Астықты кептіру технологиясының  

дамуындағы негізгі мақсаттар ............................................................ – 

1.2. Астық кептіруде ылғал сіңіргіштік қасиетінің орны .......... 9 

1.3. Дəнді дақылдарды кептіретін техника ................................. 10 

1.4. Қазақстанда астықты кептірудің технологиясын 

дамыту .................................................................................... 13 

 

II тарау. Астықты кептіру үдерісiнiң негiздері .......................  20 



2.1. Астықты кептіру  .................................................................... – 

2.2. Астықтың ылғалдылығы жəне ылғал сақтауы .................... 21 

2.3. Кептіру агенті жəне жылу тасығыш ..................................... 23 

2.4. Ылғал ауаның физикалық қасиеттерi ...................................  24 

2.5. Ауаны ылғалдаудың сипаты ................................................. 29 

2.6. Ылғал ауа энтальпиясы ..........................................................  33 

2.7. Ылғал ауаның J – d диаграммасы ......................................... 35

 

2.8. Ауа ылғалдылығы қанығуының J-d  



диаграммасындағы параметрлері мен сипаттамасын анықтау ........  39 

2.9. Дəндерді кептірудегі ауаның рециркуляциясы  

жəне ауа ағымдарының араласуы үдерісінің J–d  

диаграммасында кескінделуі ...............................................................  41 

 

III тарау. Отынның жанған өнімімен ауаның араласуы ...... 43 



3.1. Ауаны қыздыру əдістері ........................................................ – 

3.2. Жылытқыш пештің жылулық балансының теңдеуі ............  – 

3.3. Сұйық отынды жағу кезіндегі кептіргіш  

агентінің ылғал мөлшерін анықтау .................................................... 45 

3.4. Газ тəрізді отынды жаққан кездегі кептіргіш  

агенттің ылғал мөлшерін анықтау ......................................................  46 

3.5. Кептіргіш агенттегі ауа коэффицентінің көбеюі .................  47 

3.6. J-d диаграммадағы ауаның газды отынмен араласу 

үдерісінің көрінісі ................................................................................ 48 

3.7. Газдық отынның атмосфералық ауамен үйлесуі .................  49 




 

497


 

3.8. Астықты кептірудің параметрлері ........................................  51 

3.9. Кептіру үдерісінде жылу мен ылғалдың тасымалдануы .... 51 

3.10. Астықты кептірудегі негізгі есептеулер ............................ 56 

 

IV тарау. Гидростатика негіздері .............................................. 68 



4.1. Дəндердегі ылғал ....................................................................  – 

4.2. Дəндердің гигроскопиялық құрамы ..................................... 68 

4.3. Астық ылғалдылығының жіктелуі ........................................  71 

4.4. Ылғалдың дəндермен байланысу энергиясы .......................  75 

 

V тарау. Астықты кептіру үдерісіндегі  



жылу-ылғал алмасу ........................................................................... 77 

5.1. Кептіру үдерісінің сипаты  .................................................... – 

5.2. Қоршаған ортамен жылу-ылғал алмасу ............................... 83 

5.3. Астық ішіндегі жылу мен ылғалдың тасымалы .................. 86 

 

VI тарау. Астықты кептірудің технологиялық негіздері ..... 92 



6.1. Жекеленген астықтарға сипаттама ....................................... – 

6.2. Астық массасының сипаттамасы ..........................................  98 

 

VII тарау. Астықты кептіру үдерісінің заңдылықтары ........  108 



7.1. Қарапайым қабаттағы кептіру ...............................................  – 

7.2. Тығыз қозғалыссыз қабатта кептіру .....................................  110 

7.3. Астық қабатының гравитациялық қозғалыс кезінде 

кептірілуі ...............................................................................................  114 

7.4. Жалған сұйытылған қалқыма жағдайдағы астық 

қабаттарын кептіру  ............................................................................. 117 

7.5. Құлау қабатының кептірілуі ..................................................  118 

7.6. Қалқыған қабатта кептіру ......................................................  119 

7.7. Астықты рециркуляциялық кептіру ..................................... 121 

7.8. Астықаралық жанаспалы ылғал алмасу ...............................  126 

 

VIIІ тарау. Астықты кептіру əдістері мен тəртіптері ............  129 



8.1. Астықты кептіру əдістерінің жіктелуі ..................................  – 

8.2. Дəндерді қабат күйінің сипаттамасы  ................................... 134 

8.3. Астықты кептірудің тəртіптері ............................................. 139 

 

 




 

498


 

ІX тарау. Астықты кептіру техникасы  ................................... 145 

9.1. Кептіргіштердің жіктелуі ...................................................... – 

9.2. Шахталы үлкен кептіргіштер ................................................  – 

9.3. Рециркуляциялы астық кептіргіштер ................................... 171 

9.4. Камералы кептіргіштер ..........................................................  199 

9.5. Астық кептіру жоспары жəне кептіргіштердің  

тиімділігі ............................................................................................... 202 

9.6. Кептіргіш жұмыстарының техника-экономикалық 

көрсеткіштері ........................................................................................  206 

 

X тарау. Шағын шаруашылықтардағы астық  



партияларын кептіру ........................................................................ 208 

10.1. Шахталы шағын астық кептіргіштері .................................  – 

10.2. Барабанды кептіргіштер ...................................................... 211 

10.3. Қорапты кептіргіштері  ........................................................ 214 

10.4. Колонкалы астық кептіргіштер ...........................................  222 

10.5. Конвейерлі астық кептіргіштер  ......................................... 226 

 

XI тарау. Астық кептіруде төменгі энергия  



шығындары жұмсалатын астық кептіргіштерді  

жобалау жəне есептеудің əдістемелік негіздері .............................  228 

11.1. Астық кептіргіштерге қойылатын талаптарды  

дайындау жəне жинақтау .................................................................... – 

11.2. Жұмыс істеп тұрған астық кептіргіштерді  

жобалауда жаңа жəне қайта құрудың негізгі бағыттары ..................  234 

11.3. Астық кептіргіштердің əртүрлі түйіндеріндегі  

ылғал бөлу қатынысын таңдаудағы ұсыныстар ................................  241 

11.4. Айналу коэффициентін есептеудегі ұсыныстар ................  244 

11.5. Аймақтар бойынша пайдаланылған ауа жəне кептіру 

агентімен астық температурасын есептеудегі ұсыныстар ............... 247 

11.6. Шахталы тікағысты астық кептіргіштерден  

біртіндеп өткізу арқылы астықты кептіру кезіндегі оның 

ылғалдылығының аралық мəндерін есептеу əдістері  ...................... 249 

11.7. Рециркуляцияланатын астық қоспасы  

компоненттерінің ылғалдылығын есептеу  ....................................... 256 

11.8. Кептіру үдерісін автоматтандырудың əмбебап  

сұлбасы  ................................................................................................. 262 



 

499


 

XII тарау. Астықты белсенді желдету  



мен кептірудің мəні ............................................................................  276 

12.1. Астықты белсенді желдету ..................................................  – 

12.2. Астықты желдетудің мүмкіншілігі мен ауаның  

жағдайы .................................................................................................  277 

12.3. Астықты жылдам желдетуге қажетті ауа мөлшері ........... 278 

12.4. Астықты салқындату ұзақтығы ...........................................  281 

12.5. Астықты жылдам желдетуге арналған қондырғылар ....... 282 

12.6. Желдетілетін қамбалар ........................................................ 288 

12.7. Элеватор силосындағы стационарлы тұрақты 

құрылғылар ........................................................................................... 290 



 

2-бөлім. Астықты сақтау технологиясы 

XIII тарау. Сақтауға түсетін астықтың  

жағдайы мен жалпы сипаттамасы ................................................. 293 

13.1. Астықты сақтаудың мəселелері .......................................... – 

13.2. Астық массасының қасиетінің жалпы сипаттамасы ......... 296 

13.3. Астық массасының құрамына жəне қасиетіне əсер 

беретін факторлар ................................................................................ 304 

13.4. Астықты ору жағдайы жəне сақтауға  

тасымалдау жүйесі ............................................................................... 305 

13.5. Астықты қабылдау, орналастыру жəне сақтаудың 

технологиялық негіздері ......................................................................  306 

13.6. Астықты қабылдау кəсіпорындарында сақтауға 

дайындаудың технологиялық үдерістері ........................................... 315 

 

XIV тарау. Астық жəне оның өнімдерінің  



физикалық қасиеттері .......................................................................  319 

14.1. Астық массасының физикалық қасиеттерінің жалпы 

сипаттамасы ..........................................................................................  – 

14.2. Астық массасының сусымалылығы жəне өздігінен 

сұрыпталуы ...........................................................................................  – 

14.3. Астық массасының қуыстылығы ........................................ 326 

14.4. Астық массасының сусымалы материал ретінде 

механикалық қасиеттері ...................................................................... 328 

14.5. Астық массасының ылғал сіңіргіштік (сорбциялық) 

қасиеті.................................................................................................... 335 




 

500


 

14.6. Астық массасының жылу физикалық жəне масса 

алмастыру қасиеттері ...........................................................................  344 

14.7. Ұн, жарма жəне құрама жемнің физикалық қасиеттері ....  346 

XV тарау. Астық сақтауда өтетін  

физиологиялық үдерістер .................................................................  355 

15.1. Астықты сақтаудың ұзақтылығы туралы түсініктеме ...... – 

15.2. Астықтың тыныс алуы жəне тыныс алу түрлері ...............  358 

15.3. Астықтың орудан кейінгі пісіп жетілуі ..............................  368 

15.4. Астықты сақтау кезінде өніп өсу ........................................  369 

 

XVI тарау. Астық микроорганизмдері .....................................  372 



16.1. Астық массасының микрофлораларының  

шығу типтері .........................................................................................  – 

16.2. Астық массасының микрофлораларының  

сипаттамасы жəне жіктелуі ................................................................. 373 

16.3. Астық массасының микроорганизмдерінің  

тіршілігіне əсер ететін жағдайлар....................................................... 379 

16.4. Дəндердерге микроорганизмдердің əсер етуі  

жəне астық сапасының төмендеуі ...................................................... 385 

 

XVII тарау. Астық массасын сақтауда өздігінен қызуы  ..... 391 



17.1. Өздігінен қызудың шығу көздері жəне түрлері .................  – 

17.2. Өздігінен қызуда астық массасының кемуі,  

сапасының төмендеуі жəне үдерістің ұлғайып дамуы ..................... 396 

17.3. Жаңа орылған астықтың өздігінен қызуы ..........................  399 

17.4. Ұзақ сақтауға ылғалдылығы төмен астықтың  

өздігінен қызуы .................................................................................... 400 

17.5. Қозғалмайтын зонаның құрылымының қалыптасуы 

жəне əртүрлі типтегі қоймаларда астықтың өздігінен қызуы ..........  400 

 

XVIII тарау. Астық өнімдерін сақтауда өтетін үдерістер ..... 405 



18.1. Ұнда өтетін үдерістердің жалпы сипаттамасы ..................  – 

18.2. Ұнды сақтау кезінде ұнның тыныс алуы, пісуі  

жəне қышқылдануы ............................................................................. – 

18.3. Ұнды сақтау кезінде болатын микробиологиялық 

үдерістер ................................................................................................  408 

18.4. Ұнның басылып нығыздалуы мен жабысуы ..................... 409 

18.5. Басқа дақылдардан алынған ұнда жүретін үдерістер ....... 410 



 

501


 

18.6. Жармаларды сақтауда болатын үдерістер ......................... 410 

18.7. Құрама жемді сақтауда жүретін үдерістер ........................ 411 

 

XIXтарау. Астықты сақтаудың əдістері мен тəртіптері ....... 415 



19.1. Сақтау тəртібінің жалпы сипаттамасы  .............................. 415 

19.2. Астықты құрғақ жағдайда сақтау ....................................... 416 

19.3. Астықты салқындатылған күйде сақтау............................. 417 

19.4. Астықты ауасыз сақтау ........................................................  419 

19.5. Астықты сақтаудың тəртібін орнату үшін  

қолданылатын технологиялық əдістер мен шаралар ........................  420 

19.6. Тұқымға арналған астықты сақтау тəртіптері  .................. 423 

19.7. Астықты кіші шаруашылықтарда полиэтиленді 

қоймаларда сақтау ................................................................................  426 

19.8. Ұн жəне жарманы сақтау  .................................................... 431 

19.9. Құрама жемді сақтау əдістері ..............................................  435 

 

XX тарау. Астық қорының зиянкестері  



жəне олармен күресу жолдары ........................................................ 439 

20.1. Зиянкестердің жалпы сипаттамасы .................................... – 

20.2. Қоршаған ортаның жағдайы зиянкестердің өмір 

тіршілігіне əсер беруі ...........................................................................  464 

20.3. Астық қорларын зиянкестерден қорғау шаралары ........... 470 

20.4. Астық зиянкестерін жоюда озонды  

жəне ионоозонды технологияны қолдану ..........................................  478 

 

Қосымша ақпараттық материалдар ....................................... 482 



 

Пайдаланылған əдебиеттер .......................................................  495 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

502


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ə.І. Ізтаев, М.Ж. Кизатова, Т.А. Байбатыров,  

Д.Ш. Баймұратов, Б.Ə. Ізтаев 

 

 

 

 

АСТЫҚ КЕПТІРУ ЖƏНЕ САҚТАУ 

ТЕХНОЛОГИЯСЫ 

 

ОҚУЛЫҚ 

 

 

 

Компьютерде беттеген 



Ақылова А.Т. 

 

 

Басуға 06.12.2012 ж. қол қойылды. Пішіні 60×90

1

/

16



Баспа табағы 31,3. Шартты баспа табағы 23,8. 

Есептік баспа табағы 29,1. Офсеттік басылым.  

Таралымы 850 дана. Тапсырыс №3/126-12. 



 

«Экономика» баспасы» ЖШС 



050063, Алматы қаласы, Сайын көшесі, 81-үй 

 

 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   261   262   263   264   265   266   267   268   269




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет