Қазақ тілі (фонетика, лексика)

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
81 
Тест тапсырмалары 
 
1 Тiлдiң дыбыстық жүйесiн зерттейтiн тiл бiлiмiнiң саласы. 
A) лексика 
B)  грамматика 
C) фонетика 
D) морфология 
Е) синтаксис          
2  Белгiлi бiр дәуiрдiң фонетикасын зерттейтiн фонетиканың бiр саласын  
           көрсетіңіз. 
A) сипаттама 
B) тарихи 
C) салыстырмалы 
D) эксперименталды 
E) фразеологиялық           
3   Белгiлi бiр дәуiрдiң фонетикасын зерттейтiн фонетиканың бiр саласын  
           көрсетіңіз. 
A) сипаттама 
B) тарихи 
C) салыстырмалы 
D) эксперименталды 
E) фразеологиялық           
4  Түркi тiлдерiнiң бiр-бiрiнен айырмашылықтары және ұқсастықтарын 
зерттейтiн   фонетиканың бiр саласы. 
A) сипаттама 
        B) тарихи 
        C) салыстырмалы 
D) эксперименталды 
E) фразеологиялық 
5   Фонетика саласы тiл бiлiмiнiң қандай салаларымен байланысты? 
A) лексика және синтаксис 
B) морфология және синтаксис 
C) синтаксис және грамматика 
D) грамматика және морфология 
Е) барлығымен де           
6   Дыбыстау мүшелерiнiң негiзгi 3 тобы. 
A) ауыз қуысы, мұрын қуысы, тiл 
B) таңдай, тiс, ерiн 
C) көмей, тамақ, өкпе 
D) дауыс шымылдығы, мұрын қуысы 
E) тамақ, тыныс мүшелерi        
7   Дауыстылар мен дауыссыздарды артикуляциялық жақтарынан алып  
           ажыратудың жалпылама ортақ белгiсiн кiм айқындады? 
A) Л.В.Щерба 
B) Бодуен де Куртенэ 

 
82 
C) Н.С.Трубецкой 
D) Н.А.Баскаков 
E) А.Н.Кононов 
8   Дауыстылар мен дауыссыздарды артикуляциялық жақтарынан алып  
           ажыратудың жалпылама ортақ белгiсiн кiм айқындады? 
A) Л.В.Щерба 
B) Бодуен де Куртенэ 
C) Н.С.Трубецкой 
D) Н.А.Баскаков 
E) А.Н.Кононов 
9  Тiл бiлiмiнде қос дауысты дыбыстар қалай аталады 
A) дифтонг 
B) фонема 
C) денталь 
D) африкат 
E) альвеоляр         
10  Тiл бiлiмiнде қос дауыссыз дыбыстар қалай аталады? 
A) дифтонг 
B) альвеоляр 
C) африкат 
D) денталь 
E) фонема           
11  Сингармонизм дегенiмiз не? 
A) дауыстылардың бiр-бiрiмен өз ара үндесуi 
B) дауыссыздардың бiр-бiрiне ықпал етiп үндесуi 
C) дыбыстау мүшелерiнiң жиынтығы 
D) дыбыстардың жиынтығы 
Е) белгiлi бiр тiлге тән фонетикалық жүйе         
12  Үндестік заңына бағынбайтын сөзді табыңыз. 
        А) Ауылдардан 
        В) Мұғалімде 
        С) Көшеден 
        D) Балалық 
        Е) Ойыншық         
13  Екі дыбыстың аралығына қосалқы дыбыстың келіп кіруі қалай аталады? 
         А) Протеза 
         В) Эпентеза 
         С) Эпитеза 
         D) Метотеза 
         Е) Апокопа                  
14    Буын талғайтын әрiп 
A) а 
B) ы 
C) и 
D) е 

 
83 
E) ү        
15   Қай дыбыс сөздiң соңында келмейдi? 
A) а 
B) i 
C) е 
D) ы 
E) о           
16   Дауыстыларға тән акустикалық ерекшелiк 
A) музыкальды тонның болуы 
B) дыбыстың түсiп қалуы 
C) жақтың кең ашылуы 
D) музыкальды тонның болмауы 
E) консонантизм деп аталуы 
17  Қазақ тiлiнде қанша жалаң дауысты дыбыс бар? 
        A) 5 
        B) 6 
        C) 7 
        D) 9 
E) 8         
18  Дауыстылардың классификациялары қалай аталады? 
A) дауысты және дауыссыз 
B) тарихи және сипаттамасы 
C) созылыңқы және келте 
D) музыкальды және музыкалды емес 
E) физиологиялық және акустикалық. 
           
19 Дауыстылар тiл қалпы, ерiн қатысы жақтың ашылуына қарай үш түрге ненiң  
          қатысы мен қалпына қарап бөлiнедi? 
A) дыбысталу түрiне қарап 
B) сөйлеу мүшесiне қарап 
C) созылыңқы дыбыстарға қарап 
D) фонологиялық ерекшелiкке қарап 
Е) дыбыстардың жалаңдығына қарап.           
20   Дауыстылардың созылыңқы түрiнiң мағына ажыратушылық қызметi түркi  
           тiлдерiнiң iшiнде әсiресе қай тiлде басым? 
A) қазақ 
B) орыс 
C) қырғыз 
D) хақас 
E) өзбек           
21  "Дифтонг" сөзiнiң гректен қазақшаға аударғандағы баламасы 
A) дауыссыздар 
B) екi қосарланған дауыс 
C) жалған дыбыс 
D) шынайы дыбыс 

 
84 
E) тiл ерекшелiгi           
22   Жақтың ашылуына қарай дауыстылардың бөлiнуi қалай аталады? 
A) жуан және жiңiшке 
B) ашық және жiңiшке 
C) ерiндiк және езулiк 
D) жақты және жақсыз 
E) ашық және қысаң      
23  Тiлдiң артқы таңдайға қарай жиырылып, бүктелiңкiреп айтылуына қандай  
           дауыстылар  айтылады. 
A) ашық  
B)  қысаң 
C) ерiндiк 
D) дифтонгтiк 
E) жуан           
24    Ф, в дауыссыздары қандай дыбысталу мүшелерiнiң қатысына қарай  
           жасалады. 
A) тiл алды  
B) тiл арты 
C) тiс 
D) тiс пен ерiн 
E) езу           
25   "Е" дыбысының фонетикалық жақтан мiнездемесi. 
A) дауысты, жiңiшке, қысаң, ерiндiк  
B)  дауысты, жуан, ашық, езулiк 
C)  дауысты, жiңiшке, езулiк, ашық 
D)  дауысты, ерiндiк, жiңiшке, ашық 
E) дауысты, езулiк, ашық, жуан           
26   Дифтонгтардың негiзгi екi түрiн көрсетіңіз. 
A) ашық және тұйық  
B)  ашық және қысқа 
C)  баяу және тез 
D)  шынайы және жалған 
E) шынайы және буындық     
27   Зерттеудiң мақсатына қарай фонетика қандай түрлерге бөлiнедi? 
A) диахрониялық, синхрониялық 
B) сипаттама, салыстырмалы 
C) салыстырмалы, тарихи 
D) физикалық, фонологиялық 
Е) дұрыс жауабы жоқ. 
28   Қазақ тiлiнде екпiннiң неше түрi бар? 
A) 5 
B) 4 
C) 3 
D) 2 
E) 1 

 
85 
29  Түбiр сөздегi дауыссызды талғамай жалғанған қосымшалы сөздi көрсет. 
A) көргендi  
B) әсемпаз 
C) оқымысты 
D) оқымысты 
E) ажарлы 
30   Қай жалғау орфографиялық ережеге сәйкес жалғанған. 
A) банкке  
B) банктан 
C) банкқа 
D) банкiге 
E) банкпен           
31 Айтылуда дыбыстық өзгерiске ұшырайтын сөздi көрсетіңіз. 
A) бүгiн  
B) қаптесер 
C) Манапбай 
D) сарғыш 
E) көгiлдiр           
32   Фрикатив дауыссыздарды көрсетіңіз. 
A) з, ж, с, ғ, ф, в, ш  
B)  б, в, г, д, п, к, т 
C)  э, ю, я, м, с, у 
D)  т, д, б, п, с, у 
E) а, е, о, ө, ы, i           
33   Сөз құрамында немесе сөздердiң аралығында көршiлес келген 
дыбыстардың  бiрi екiншiсiне ықпал етiп, өзара үндесуiне не деп атаймыз? 
A) диссимиляция  
B)  ассимиляция 
C)  сингармонизм 
D)  лабиальдық 
E) мелодика 
34   Тетелес келген екi дыбыстың бiрi екiншiсiне дәл өзiңдей етiп,толық  
           бағындырса,ассимиляцияның мұндай түрi қалай аталады? 
A) жартылай ассимиляция  
B)  толық ассимиляция 
C)  регрессивтi ассимиляция 
D)  прогрессивтi ассимиляция 
Е) диссимиляция 
35   Тетелес келген екi дыбыстың бiрi екiншiсiне дәл өзiңдей етiп, өзгертпей, 
бiр жақты жартылай ғана икемдейтiн ассимиляцияның түрi қалай аталады? 
A) регрессивтi ассимиляция  
B)  жартылай ассимиляция 
C)  толық ассимиляция 
D)  диссимиляция 
Е) прогрессивтi ассимиляция 

 
86 
36   Көршi дыбыстардың бiрiнiң екiншiсiне ықпал ету бағытына қарай 
ассимиляция екi түрге бөлiнедi. 
A) прогрессивтi,регрессивтi  
B)  диссимиляция,ассимиляция 
C)  сингармонизм,прогрессивтi 
D)  лингвальды, лабиальды 
E) прогрессивтi,лингвальды 
37 Алғашқы дыбыстың кейiнгi дыбысқа ықпал етiп, оны өзiне бағындыруы. 
A) диссимиляция  
B)  ассимиляция 
C)  сингармонизм 
D)  прогрессивтi 
Е) лабиальды 
38 Кейiнгi дыбыстың алғашқы дыбысқа ықпал етiп,оны өзiне бағындыруы. 
A) регрессивтi ассимиляция  
B)  диссимиляция 
C)  прогрессивтi ассимиляция 
D)  лабиальды 
Е) толық ассимиляция 
39   Прогрессивтi ассимиляциялы сөздер мен сөйлемдер. 
А) Жуан буыннан кейiн жуан буынның, жiңiшке буыннан кейiн жiңiшке  
буынның келуi арқылы.  
B) Алдыңғы буынның соңғы буындағы дауыстының әсерiмен өзгеруi 
C) Езулiк дыбыстың әуенiне икемделiп, езулiк дыбысқа айналуы. 
D) Соңғы буындағы дауыстылардың әсерi арқылы 
E) Алғашқы қатаңның ықпалымен кейiнгi ұяңның өзгерiп, қатаңға айналуы 
40  Күз-дiк, жас-тық  деген сөздердегi қосымшалардың бiрiнде ұяңнан, 
екiншiсiне  қатаңнан басталып жалғануы, сол түбiр сөздердiң бiреуiнiң соңғы 
дыбысы қатаң  болуына қарай икемделiп үндесуiнен асимиляцияның қандай 
түрiн көре аламыз? 
A) жартылай асимиляция  
B)  толық ассимиляция 
C)  лабиальды 
D)  регрессивтi асимиляция 
Е) прогрессивтi ассимиляция 
41   Фонетика тiлдiң қай жүйесiн зерттейдi. 
A) лексикалық жүйесiн  
B) дыбыстық жүйесiн 
C) аккустикалық жүйесiн 
D) физикалық жүйесiн 
Е) грамматикалық жүйесiн     
42   Қысаң дауыстылар қатарын көрсетіңіз. 
A) ұ, ү, ы, i  
B) е, ү, о, ө 
C) ы, а, ү 

 
87 
D) и, а, ә  
Е) а, е, i           
43    Ерiндiк дауыстылар қатарын көрсетіңіз. 
A)  а, ә, о, ұ, ы  
B)  ұ, у, е, i, и 
C) о, ө, ұ, ү, у 
D) ы, i, ә, о, ө 
Е) ә, о, ө, у, ы 
44  Қазақ тiлiнде дыбыстар тiлдiң қатысына қарай нешеге бөлiнедi. 
A) 2 
B) 1 
C) 5 
D) 3 
Е) 4 
45   Шұғыл дауыссыздарды табыңыз. 
A) в, ф  
B) ғ, с 
C) б, с 
D) д, ф 
Е) б, п           
46 Ұяң дауыссыз дыбыстарды табыңыз. 
A) б, в, г, ғ, д,ж, з  
B)  б, п, д, т, г, к 
C)  з, с, д, ж, л, ц 
D)  б, п, м, у, ф 
Е) қ, ғ, ң, х, д 
47  Дауыссыз дыбыстар айтылуына қарай нешеге бөлiнедi. 
A) 5 
B) 3 
C) 2 
D) 1 
E) 4 
48   Фонетиканың зерттеу обьектiсi? 
A) тiл дыбыстарының жүйесiн  
B)  сөз тiркесiнiң байланысу тәсiлiн 
C)  сөз мағыналары 
D)  сөз құрамын 
E) сөйлемдердi           
49 Фраза фонетикалық қандай бөлiктерге бөлiнедi. 
A) мелодика. 
B)  сөйлеудiң темпi. 
C)  сөйлеудiң үнемдiлiгi. 
D)  сөйлеудiң әуенi. 
Е) бәрi де дұрыс. 
           

 
88 
50   Тасымалдауға келмейтiн қатар 
A) Ардақ   
B)  жеңiс 
C) 10 см 
D) Қарағанды  
E)Семей           
51   Ашық буынды сөзді көрсетіңіз. 
A) күн, төрт  
B)  он, ол 
C)  а-ла, ә-ке 
D)  ант, ұлт 
Е) қар, қап           
52    “Акустика” (грек сөзi) қандай мағына бередi? 
A) “үйкелiс” 
B)  “естiлу” 
C)  “көру” 
D)  “лингвистика” 
Е) “сөйлеу”           
53     Бiтеу буынды сөздi көрсетiңiз. 
A) құстарға  
B)  Дүйсенғали 
C)  келгенде 
D)  дастархан 
Е) жалтару 
54   Буынның неше түрi бар? 
A) 1  
B) 2 
C) 3 
D) 4 
Е) 5 
55   Ашық буынды сөздi көрсетiңiз: 
A) ор, өз  
B)  боса, баға 
C)  зор, көл 
D)  ық, iн 
Е) бел, тау           
56 Буын үндестiгiне бағынбайтын қосымша жалғанған сөздi көрсетiңiз. 
A) Оралхан  
B)  Ақнұр 
C)  кiрiптар 
D)  Дәурен 
Е) фартук           
57   Бiтеу буыннан құралған сөйлемдi көрсетiңiз. 
A) ауылдағы жағдай қалай?  
B)  қызмет,көп жұрттан қалған 

 
89 
C)  сатушы мен сатып алушы бәсекелес 
D)  тексерiс әлi жүрiп жатыр 
Е) ықылас жасынан бiлiмге бейiм өстi           
58   "Қ" дыбысының жасалуы. 
A) тiл алды  
B) тiс 
C) ерiн 
D) тiл арты 
Е) тiл ортасы             
59   Төрт буыннан тұратын сөздi табыңыз? 
A) төзiмдi  
B)  саңырауқұлақ 
C)  шаруашылық 
D)  жақсылық 
Е)  орта           
60  Тiлдiң қатынасына қарай дауыстылардың түрiн көрсетіңіз. 
A) жуан және жiңiшке  
B)  қатаң және ұяң 
C)  тiл алды және тiл арты 
D)  ашық,қысың 
Е) ерiндiк езулiк           
61   Тiлдiң артқы шенiнiң артқы таңдайға тиуiнен қандай дауыссыздар  
           жасалады? 
A) р, л, д, т  
B) қ, ғ 
C) ж, з, с 
D) н, ч, м 
Е) м, б, п           
62   Дауыс ырғағының көтерiлiп барып бәсендеуi немесе бәсендеп барып қайта  
          көтерiлуi қалай аталады? 
A) фраза  
B)  такт 
C)  дыбыс 
D)  мелодика 
Е) буын           
63      Эксплозив  дауыссыздарды табыңыз. 
A) в, ф 
B) ғ, с 
C) б, с 
D) б, п 
E) д, ф           
64   Билабиль дауыссыздарды табыңыз. 
A) п, б, м, у 
B) ц, ч, т, д 
C) к, қ, г, ғ 

 
90 
D) н, ң, й, у 
E) с, ш, з, т 
65 Фарингаль дауыссыз дыбысын табыңыз 
A) б  
B) ф 
C) h 
D) г 
E) д           
66   Дауыссыздар артикуляциялық орнына қарай қандай топқа бөлiнедi? 
A) ерiн немесе лабиаль дауыссыздар 
B) тiл алды дауыссыздар 
C) тiл ортасы дауыссыздар 
D) тiл арты және көмей дауыссыздар 
E) жоғарыда аталғандардың бәрi           
67 Амплитуда - латын тiлiнде қандай мағынаны бiлдiредi 
A) "жоғары тон"  
B) "кеңдiк" 
C) "жаңғырық" 
D) "естiлу" 
E) "үйкелу"           
68   Тiл алды дауыссыздары 
A) т, д, с, з, н, л   
B) б, в, г, ғ, м, ң 
C) д, к, з, ч, р, ш 
D) щ, қ, ғ, х, h, б 
E) п, л, ж, н, к, д           
69   Сөйлеудiң фонетикалық единицалары 
A) фраза  
B) дыбыс 
C) буын 
D) такт 
E) берiлген жауаптардың бәрi де дұрыс           
70   Дауыстылардың бiр-бiрiмен өзара үндесуi 
A) ассимиляция 
B) диссимиляция 
C) сингарманизм 
D) редукция 
E) элизия           
71   Сөзжасам тiл бiлiмiнiң қай саласымен тығыз байланысты? 
A) фонетика 
B) лексикология 
C) морфология 
D) синтаксис 
E) пунктуация 
           

 
91 
72 Дауыссыздардың артикуляциялық тобына жатпайтын топ 
A) лабиаль  
B) билабиаль 
C) денталь 
D) фарингаль 
E) фрикатив           
73   Фонемаға көршiлес келген әр түрлi фонемалардың тигiзген әсерi қалай  
           аталады?  
A) дифтонг  
B) элемент 
C) комбинаторлы реңк 
D) фраза 
E) екпiн 
74   Фонема теориясының алғашқы негiзiн қалаған лингвист 
A) Л.В.Щерба  
B) Н.А.Баскаков 
C) И.А.Батманов 
D) В.В.Радлов 
E) И.А.Бодуэн де Куртанэ 
75   Ассимиляция неше түрге бөлiнедi? 
A) 1 
B) 2 
C) 3 
D) 4 
E) 5 
76 Қазақ тiлiнде неше дауыссыз дыбыс бар? 
A) 22 
B) 23 
C) 24 
D) 25 
E) 26 
77 Дәстүрлi тiл ғылымында тiлдегi дыбыс құбылыстарын фонетикалық  
          тұрғыдан тексеретiн фонетиканың саласы - 
A) салыстырмалы фонетика 
B) сипаттама фонетика 
C) фонология 
D) тарихи фонетика 
E) физиологиялық фонетика 
78   Дауысты дыбыстар мен дауыссыздардың үндесуi қалай аталады? 
A) ассимиляция 
B) аккомодация 
C) диссимиляция 
D) сингармонизм 
E) диэреза 
           

 
92 
79   “у” дыбысы қай сөзде дауыссыз? 
A) ту, бу 
B) бару, келу 
C) уақыт, уәде 
D) су, жу 
E) дұрыс жауабы жоқ 
80   Қай сөзде “ый” жазылады? 
A) қ (ый), ж (ый) 
B) қ (ый)ын, т (ый)ын 
C) ж (ый)ын 
D) с(ый), т (ый) 
E) к (iй)iн, т (iй)iн 
81    И әрпiнiң емлесi 
A) байынды,оқыйды,кемийдi,тоқиды  
B) байыиды,оқиды,кемидi,тоқиды 
C) байиды,оқиды, кемидi,тоқиды 
D) байыды,оқиды,кемийдi,тоқиды 
E) баиды, оқийды,кемiйдi,тоқiйдi 
82  «Ю» әрпiнiң емлесi 
A) жайу, кейту, тойыу, байыу  
B) жайыу, кею, тойыу, баю 
C) жаю, киу, тойыу, байу 
D) жаю, кею, тою, баю 
E) жаиу, кiиу, тою, баиту 
83 “Лашын, рас, рақмет, рет” сөздерiнiң алдында “ы, i” дыбыстарының  
           қосылып айтылуы қандай құбылыс? 
A) эпентеза 
B)  редукция 
C)  протеза  
D)  элизия 
Е) диэреза 
84   Сөздер арасында қатар келген екi дауыстының алдыңғысының түсiп қалуы 
–   қандай құбылыс? 
A)  эпитеза 
B)  протеза 
C)  метатеза 
D)  элизия  
E) гаплология           
85   Редукцияға ұшыраған сөзді табыңыз. 
          А) Литр 
          В) Лас 
          С) Өкпе 
          D) Кристалды 
          Е) Орны 
 86   Элицияға ұшыраған сөзді көрсетіңіз. 

 
93 
         А) Торы ат 
         В) Рахмет 
         С) Метр 
         D) Танк 
         Е) Грамм               
87   Сөйлеудің фонетикалық единицаларына жатпайтын сөзді көрсетіңіз. 
         А) Фраза 
         В) Буын 
         С) Темп 
         D) Такт 
         Е) Дыбыс                
88   «Акустика» сөзі гректің қай сөзінен алынған? 
         А) Жасалу 
         В) Естілу 
         С) Тізбек 
         D) Құрастыру 
         Е) Бірге болу                
89   Фонациялық ауаның қарқынымен кiлт үзiлiп шыққан бiр немесе бiрнеше  
           дыбыс тобы не деп аталады? 
A)  екпiн 
B)  буын 
C)  сөз 
D)  морфема 
Е) жалғау 
90   Қазақ тiлiнде дыбыстар тiлдiң қатысына қарай нешеге бөлiнедi. 
         А) 2 
         В) 3 
         С) 1 
         D) 5 
         Е) 4 
91   Тоғыспалы ықпалды көрсетіңіз. 
         А) Сүзсе 
         В) Жастық 
         С) Сөнбе 
         D) Досжан 
         Е) Басшы                    
92 Ілгерінді ықпалды көрсетіңіз. 
        А) Күмістен 
        В) Алып бер 
        С) Сөнбе 
        D) Жастық 
        Е) Бастық              
93    Жазылуы мен айтылуда өзгешелiк байқалатын сөз қайсы? 
A) оқырман  
B)  Қостанай 

 
94 
C)  Сарыағаш 
D)  әке-шеше 
E) ата-баба           
94   Қай жалғау орфографиялық ережеге сәйкес жалғанған. 
A) прогресстiк  
B)  прогрестiк 
C)  прогрестик 
D)  прогресстық 
E) прогрестық           
95    Акцентуация деген не? 
A) буын 
B) екпiн 
C) дыбыс 
D) сөз 
Е) интонация           
96   Бодуэн де Куртенэ фонеманы қалай деп атады? 
A) тiл дыбыстарының теориясы 
B) тiл дыбыстарының мәнi 
C) тiл дыбыстарының эквивалентi 
D) тiл дыбыстарының түрлерi 
Е) дауысты, дауыссыз дыбыстар           
97   Силлабизм терминi қай сөздiң баламасы? 
A) екпiн  
B)  дыбыс 
C)  буын 
D)  сөз 
E) интонация           
98   Фонетика саласы тiл бiлiмiнiң қандай салаларымен байланысты. 
A)  лексика және синтаксис 
B)   морфология және синтаксис 
C)   синтаксис және грамматика 
D)   грамматика және морфология 
Е) барлығымен де           
99   Дауыстылар мен дауыссыздарды артикуляциялық жақтарынан алып  
          ажыратудың жалпылама ортақ белгiсiн кiм айқындады. 
A) Л.В.Щерба   
B)  Бодуэн де Куртенэ 
C)  Н.С.Трубецкой 
D)   Н.А.Баскаков 
E) А.Н.Кононов           
100   Жуан, қысаң, ерiндiк дауыстыны көрсетіңіз. 
 А) а 
 В) ы 
 С) ұ 
 D) е  

 
95 
 Е) о           
101   Фразалардың басын бiрiктiретiн – интонация. Ал интонацияны не 
құрайды? 
A) мелодика 
B) сөйлеудiң темпi 
C) сөйлеудiң үдемелiлiгi 
D) сөйлеудiң әуенi 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi           
102   “Қадiр” деген сөздегi дыбыстардың орналасу тәртiбiн көрсет.  
A) ұяң, жуан, үндi, жiңiшке, қатаң 
B) қатаң, жуан, ұяң, жiңiшке, үндi 
C) үндi, жiңiшке, қатаң, жуан, ұяң 
D) қатаң, жуан, үндi, жуан, ұяң 
Е) ұяң, жiңiшке, үндi, жуан, қатаң           
103    Буынның басқа буындардан айрықша күштi айтылуындағы екпiн қандай  
           екпiн деп аталады?  
A) динамикалық 
B) музыкальды 
C) квантативтi 
D) тоникалық 
Е) тiркес екпiн           
104   Сөйлем iшiнде бiр сөз  басқа сөздерге қарағанда ерекше әуенмен 
айтылады.  
           Ондай екпiн қалай аталады? 
A) динамикалық 
B) логикалық 
C) квантивтi 
D) музыкальды 
Е) тiркес екпiн            
105 Дауысты дыбыстардың тiлдiң қатысы жағынан үндесуi қалай аталады? 
A) ассимиляция 
B) диссимиляция 
C) лингвальдық аттракция 
D) лабиальдық аттракция 
Е) редукция              
106   Дыбыс дiрiлiнiң түрлерiмен не байланысты? 
A) дыбыс күшi 
B) дыбыс әуенi 
C) дыбыс ырғағы 
D) дыбыстың созылыңқылығы 
        Е) жоғарыда аталғандардың бәрi    
107 Физиканың акустика саласы дыбыстардағы қандай белгiлердi ажыратады? 
A) дыбыс әуенi 
B) дыбыс күшi 
C) дыбыстың  созылыңқылығы 

 
96 
D) дыбыс ырғағы 
Е) жоғарыра аталғандардың бәрi           
108   Фонема теориясының алғаш негiзiн қалаған лингвист-ғалым кiм? 
A) Ф.де Соссюр 
B) И.А.Бодуэн де Куртенэ 
C) Н.К.Дмитриев 
D) Н.К.Шлейхер 
Е) А.А.Реформатский           
109   Дыбыстау мүшелерiнiң жиынтығы қалай аталады? 
A) сөйлеу апаттары 
B) дыбыс ырғағы 
C) тыныс мүшелерi 
D) дыбыс күшi 
Е) дыбыс әуенi           
110  Сөйлеудiң фонетикалық единицаларына қайсы жатады? 
A) фраза 
B) такт 
C) буын 
D) дыбыс 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi           
111   Билабиаль дауыссыздарды көрсетіңіз. 
A) п,т,ш,с 
B) ф,к,л,н 
C) б,п,м,у 
D) ц,ч,ш,ж 
Е) т,д,к,г 
112   Ассимиляция терминi қай тiлден алынған және қандай мағына бiлдiредi? 
A) грек тiлi - баяндау 
B) ағылшын тiлi – қайта өрлеу 
C) орыс тiлi – бөлiну 
D) француз тiлi – алдына тұру 
Е) латын тiлi –ұқсау           
113   Сөз iшiндегi дауыссыздардың арасына дауыстының қыстырылып айтылуы  
           қала аталады? 
A) эпентеза 
B) метатеза 
C) эпитеза 
D) протеза 
Е) редукция           
114   Қай ғылым фонеманы тiл дыбыстарының психологиялық эквивалентi деп  
           саналады? 
A) Н.И.Кононов 
B) А.И.Бодуэн де Куртенэ 
C) Ф.де Соссюр 
D) А.Шлейхер 

 
97 
Е) С.Е.Малов           
115   Адам құлағы 1секунд iшiнде қанша дыбысты қабылдап, ести алады? 
A) 16-дан 20-мыңға дейiн 
B) 17-ден 21-мыңға дейiн 
C) 20-дан 15 мыңға дейiн 
D) 15-тен 20 мыңға дейiн 
Е) 14-тен 10 мыңға дейiн           
116   “ц”, “ч” дыбыстары қандай дыбыстар? 
A) лабиаль 
B) фарингаль 
C) аффрикат 
D) альфеолер 
Е) ешқандай           
117   Тiл бiлiмiнде дауыссыз дыбыстарды қалай атайды? 
A) вокализм 
B) силлабизм 
C) акцентуация 
D) консонантизм 
Е) артикуляция           
118   Дыбыстық айтылуындағы ауытқу (ат-от-ет-өт), реңк тiл бiлiмiнде қалай  
          аталады? 
A) транскрипция 
B) орфоэпия 
C) орфография 
D) аллофон 
Е) омофон           
119   Қазақ тiлiндегi байырғы сөздер не буындар екi дауыссыздан басталуы  
           мүмкiн бе? 
A) иә 
B) жоқ 
C) мүмкiн 
D) белгiсiз 
Е) дұрыс жауабы жоқ           
120   Қазақ тiлiндегi ерiн үндестiгiне көңiл аударған ғалымдарды атаңыз. 
A) Н.Потанин, Н.Баскаков 
B) С.Е.малов, Н.Ильминский 
C) В.Радлов, П.Мелиоранский 
D) Бодуэн де Куртенэ, Ф.де Соссюр 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi 
121   Қай автордың пiкiрiнше, “сингамонизм заңы бойынша түбiр тұлғаның  
           вокализмi қосымшадағы (жұрнақ, жалғаудағы) вокализмдi билеп тұруы  
           керек”? 
A) В.В.Радлов 
B) П.М.Мелиоранский 
C) В.А.Богородицкий 

 
98 
D) жоғарыда аталғандардың бәрi 
Е) дұрыс жауабы жоқ           
122   Қазақ орфографиясының негiзгi принципiн көрсетіңіз. 
A) дәстүрлi тарихи 
B) фонетикалық 
C) морфологиялық 
D) этимологиялық 
Е) иероглиф           
123 Идиомалық, фразалық тiркестер қалай жазылады? 
A) бөлек 
B) үтiр арқылы 
C) сызықша арқылы 
D) дефис арқылы 
Е) бiрге           
124   Сингармонизм заңына бағынбайтын қосымшаны тап 
A) жұмысшы 
B) ұшқыш 
C) ардагер 
D) балалық 
Е) түнгi           
125   Бiркелкi дыбыстардың немесе өзара ұқсас дыбыстардың әр басқа 
дыбыстар немесе сәл ғана ұқсас дыбыстар болып өзгеруi қалай аталады? 
A) ассимиляция 
B) сингармонизм 
C) диссимиляция 
D) редукция 
Е) элизия           
126   Тiлдiң тарихи даму барасында әр түрлi ығысып, ұласып кетуi қалай 
аталады? 
A) дивергенция 
B) ассимиляция 
C) диссимиляция 
D) конвергенция 
Е) аккомодация           
127   Дыбыстардың бiрiнiң екiншiсiне ықпал ету бағытына қарай ассимиляция 
екi  
          түрге бөлiнедi. Олар қалай аталады? 
A) толық ассимиляция, жартылай ассимиляция 
B) прогрессивтi ассимиляция, регрессивтi ассимиляция 
C) толық және прогрессивтi ассимиляция 
D) жартылай және регрессивтi ассимиляция 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi 
128   Акустика тiл дыбыстарындағы неше белгiнi ажыратады? 
A) 1 
B) 2 

 
99 
C) 3 
D) 4 
Е) 5 
129   Элизия дегенiмiз қандай құбылыс? 
A) дыбыстардың әлсiреп көмескiленуi 
B) екi дыбыстың аралығына қосалқы дыбыстың кiруi 
C) өздiң алдынан дыбыс қосылуы 
D) дыбыстардың мүлдем түсiп қалуы 
Е) сөздiң соңынан дыбыс қосылуы           
130  Қай фонетикалық құбылысты редукцияның нәтижесi деп айтуға болады? 
A) эпентезаны 
B) эпитезаны 
C) протезаны 
D) элизияны 
Е) диэрезаны           
131   Ассимиляция немесе диссимиляцияға негiзделетiн қай фонетикалық  
           процестер? 
A) диэреза 
B) эпентеза 
C) протеза 
D) эпитеза 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi           
132   “Вокализм” деп аталатын дыбыстың қай түр? 
A) дауысты 
B) дауыссыз 
C) үндi 
D) дифтонг 
Е) үнсiз 
133     Дыбыс құбылысы жағынан буын неше түрге бөлiнедi? 
A) 1 
B) 2 
C) 3 
D) 4 
Е) 5 
134   Қай ғалым фонеманы тiл дыбыстарының психикалық эквивалентi деп  
           санады? 
A) Н.И.Кононов 
B) М.Әуезов 
C) А.Шлейхер 
D) Бодуэн де Курнэне 
Е) дұрыс жауабыжоқ           
135  Синонимге қарама-қарсы құбылыс - 
A) антоним. 
B) омоним. 
C) полисемия. 

 
100 
D) терминология. 
Е) лексика 
136  Қазақ тiлiнде қанша жалаң дауысты дыбыс (монофтонг) бар? 
A) 5 
B) 6 
C) 7 
D) 8 
Е) 9 
137   Орфография не туралы ережелердiң жиынтығы? 
A) дұрыс айту 
B) дұрыс оқу 
C) дұрыс жазу 
D) дұрыс дұрыс  
Е) дұрыс жауабы жоқ 
138   Акустика (грек сөзi) қандай мағына бiлдiредi? 
A) айтылу 
B) естiлу 
C) сөйлеу 
D) жазу 
Е) оқу 
139  Артикуляциялық жолына қарай қай дыбыстар шұғыл және ызын болып  
          бөлiнедi? 
A) үндi дауыссыз 
B) жуан дауыстылар 
C) үнсiз дауыссыздар 
D) жiңiшке дауыстылар 
Е) дифтонг дыбыстар 
140   Бiркелкi дыбыстардың немесе өзара ұқсас дыбыстардың  әр басқа 
дыбыстар  
           немесе сәл ғана ұқсас дыбыстар болып өзгеруi қалай аталады? 
A) сингармонизм 
B) ассимиляция  
C) интеграция 
D) диссимиляция 
Е) элизия           
141  Белгiлi бiр фонетикалық жағдайда дыбыстардың әлсiреп, көмескiленуi,  
          соның нәтижесiнде олардың дыбысталуының өзгеруi не деп аталады? 
A) редукция 
B) протеза 
C) элизия 
D) диэреза 
Е) апакопа 
           
142 “Беймаза, бейшара, бейуақыт, бейкүнә” сөздерiндегi бей-морфемасы тiл  
            бiлiмiнде қалай аталады? 

 
101 
A) аффикс 
B) суффикс 
C) преффикс 
D) инфикс 
Е) дұрыс жауабы жоқ 
143   “Тоғызқұмалақ” сөзiнде үндестiктiң қай түрi бар? 
A) кейiндi ықпа 
B) iлгерiндi ықпал 
C) тоғыспалы ықпал 
D) диссимиляция 
Е) дұрыс жауабы жоқ 
144   Омоним бола алмайтын сөзді табыңыз. 
          А) Бастық 
          В) Көр 
          С) Сөз 
          D) Ат 
          Е) Сол                      
145  Омоним сөз қатысқан сөйлемді табыңыз. 
         А) Ел үмітін ер ақтар. 
         В) Көк алманы алма. 
         С) Қарақұс – жыртқыш құс. 
         D) Көңілі бұлақтай таза. 
         Е) Сулы жер – нулы жер.                    
146   Омоним болатын сөз қайсы? 
        А) көрші 
        В) дәптер 
        С) бес 
        D) бер 
        Е) бейшара                   
147   Омоним қатысқан сөйлемді табыңыз. 
        А) Таласып емшек еміскен. 
        В) Ен дәулетке еніп кет. 
        С) Енді қойларды қосып бағамыз. 
        D) Ендік, бойлықты көрсетіп жаз. 
        Е) Еңбек істе, адал бол.                  
148   Омоним қатысқан сөйлемді табыңыз. 
       А) Ерсіз, жүгенсіз ат көрдің бе? 
       В) Бұл маған ерік беретін іс емес. 
       С) Ерлерім, ерші соңымнан. 
       D) Малға ен салушы адам келді. 
       Е) Күзгі жел ақырын еседі. 
149   Омоним болатын сөзді табыңыз. 
       А) кел 
       В) елеу 
       С) сызғыш 

 
102 
       D) буын 
       Е) қозы             
150     Омоним сөзді көрсетіңіз. 
        А) жирен 
        В) үйрен 
        С) тұр 
        D) оқы 
        Е) кел              
151   Омоним қатысқан сөйлемді табыңыз. 
        А) Ол бөлесін бесікке бөледі. 
        В) Ата-бабалары қарапайым жандар екен. 
        С) Мен университетке келдім. 
        D) Бұл сәуленің жарығы тым бөлек. 
        Е) Жарықтық, төрт түлігі сай адам еді. 
152   Синоним сөздердi табыңыз. 
A) арман, қиял 
B) шаш, бас 
C) терек, қайың 
D) ауыл, қала 
E) суық, ыстық 
153 Синоним сөзі бар мақалды көрсетіңіз. 
         А) Талаптыға нұр жауар. 
         В) Істеу қиын, сынау оңай. 
         С) Бет көрсе, жүз ұялады. 
         D) Қолы қимылдағанның аузы қимылдайды. 
         Е) Көз қорқақ, қол батыр.                    
154   Синонимдік қатары бар топты көрсетіңіз. 
       А) Епті, икемді, орашолақ 
       В) Әдемі, сұлу, көркем 
       С) Ескі, көне, жаңа 
       D) Дөкей, мықты, осал 
       Е) Әзілкеш, қуақы, тұйық                 
155  Синонимдік қатарды көрсетіңіз. 
       А) Бақ, айла, жар 
       В) Сұлу, керек-ақ 
       С) Көрік, сөз, әдемі 
       D) Шыдам, сабыр, төзім 
       Е) Ер, шырайлы, тез.               
156   Синоним сөздерді табыңыз. 
       А) Ақылдасу, кеңесу 
       В) Алды-арты 
       С) Жүзік, алқа 
       D) Бала, туыс 
       Е) Қой, ешкі. 
                  

 
103 
157   Синоним сөздер тізбегін көрсетіңіз. 
        А) Төңірек, құрбы, мінез 
        В) Пысық, үлкен, ынта 
        С) Арман, асыл, әрең 
        D) Ескі, көне, ежелгі 
        Е) Жайдары, құрғақ, ақырын                  
158   Синоним сөздерді көрсетіңіз. 
        А) Қала, ауыл 
        В) Сабырлы, салмақты 
        С) Жұмыр, жұпар 
        D) Қазы, қазына 
        Е) Жақсы, жаман.                 
159  Синонимдерге қандай сөздер жататынын айтыңыз. 
         А) Мағыналары қарама-қарса сөздер. 
         В) Заттың түсін білдіретін сөздер. 
         С) Дыбысталуы әр түрлі, мағыналары жақын сөздер. 
         D) Адамның көңіл-күйін білдіретін сөздер. 
         Е) Заттың атын білдіретін сөздер. 
160     Диалект сөздер дегенiмiз не? 
A) белгiлi бiр мамандық,кәсiп аумағында қолданылатын сөздер. 
B) тiлiмiздегi барлық сөздердiң жиынтығы 
C) қосымша жалғану арқылы жаңа мағына тудыратын сөздер 
D) қосарланып келген сөздер 
E) белгiлi аймақтарға тән сөздер 
161  Неологизм сөздi табыңыз 
A) низам 
B) сират 
C) рабфак 
D) молда 
E) компьютер           
162  Неологизм сөздердің бірігу арқылы жасалған түрін көрсетіңіз. 
          А) Жылын, кетпен 
          В) Дулыға, атшабар 
          С) Ойталқы, жолсерік 
          D) Дала, шоқпар 
          Е) Поштабай, серіктік. 
163   Неологизм сөздерді табыңыз. 
         А) Махаббат, тұрмыс 
         В) Ел, елдік, азаматтық 
         С) Ана, әке, ата 
         D) Жүз, күз, ет 
         Е) Құжат, сұхбат, төлқұжат. 
164  Архаизмге қарама-қарсы құбылыс қалай аталады? 

 
104 
        А) Терминдер 
        В) Диалект 
        С) Кәсіби сөздер 
        D) Неологизм 
        Е) Варваризм 
165 Тілде жаңа ұғымдарды білдіретін сөздер қалай аталады. 
       А) историзм 
       В) архаизм 
       С) неологизм 
       D) диалект 
       Е) дұрыс жауабы жоқ. 
166 Неологизм сөзді табыңыз. 
      А) шоқпар 
      В) қанша? 
      С) сенат 
      D) атамекен 
      Е) мырза 
167 Неологизм сөзді табыңыз. 
      А) шоқпар 
      В) қанша? 
      С) сенат 
      D) атамекен 
      Е) мырза 
168 Архаизмге жататын сөзді табыңыз. 
        А) Жариялық 
        В) Қияли 
        С) Тасаттық 
        D) Жағалау 
        Е) Баспасөз 
169 Архаизмге қарама-қарсы құбылыс қалай аталады? 
         А) Терминдер 
         В) Диалект 
         С) Кәсіби сөздер 
         D) Неологизм 
         Е) Варваризм 
170 Архаизмнің анықтамасын көрсетіңіз. 
          А) Заттардың атаулары көнеріп, активті сөздіктен шығып қалған сөздер. 
          В) Қазірде басқаша аталатын заттар мен құбылыстар. 
          С) Мағыналары бір-біріне жақын, өз ара мәндес сөздер. 
          D) Мағынасы бір-біріне қарама-қарсы сөздер. 
          Е) Дұрыс жауабы жоқ. 
171   Архаизмнің анықтамасын көрсетіңіз. 
          А) Заттардың атаулары көнеріп, активті сөздіктен шығып қалған сөздер. 
          В) Қазірде басқаша аталатын заттар мен құбылыстар. 
          С) Мағыналары бір-біріне жақын, өз ара мәндес сөздер. 

 
105 
          D) Мағынасы бір-біріне қарама-қарсы сөздер. 
          Е) Дұрыс жауабы жоқ.                     
172   Көнерген сөзді табыңыз. 
          А) Сағат 
          В) Сәукеле 
          С) Парламент 
          D) Депутат 
          Е) Президент 
173   Антоним сөздi табыңыз 
A) жақсы - жаман, биiк - аласа 
B) таудың басы, шөптiң басы, адамның басы  
   С) әдемi, сұлу,  көрiктi  
D)  таудың етегi, көйлектiң етегi 
   Е) бұлақтың көзi, адамның көзi 
174   Қарама-қарсы мағынада тұрған жұпты табыңыз. 
         А) Үлкен-үлкендеу 
         В) Көктем-жазғытұры 
         С) Қысқа-ұзын  
         D) Жедел-тез 
         Е) Ыстық-жасыл 
175   Ит терісін басына қаптады сөзінің антонимін белгілеңіз. 
        А) Балағаттады 
        В) Ұрысты 
        С) Жер жебіріне жетті 
        D) Дәріптеді 
        Е) Жекіді              
176  Көзі ашық сөзінің антонимін көрсетіңіз. 
         А) Елгезек 
         В) Білімді  
         С) Оқыған 
         D) Аңқау 
         Е) Надан               
177   Сөздер жұбының біріншісі екіншісінің мағынасына қарама-қайшы сөздер. 
         А) Антоним 
         В) Историзм 
         С) Синоним 
         D) Омоним 
         Е) Көнерген сөздер               
178   Антоним сөздерді табыңыз. 
         А) Сертшіл-уәдешіл 
         В) Етек-жеңі 
         С) Өлең-ән 
         D) Ағызу-тыю 
         Е) Айында-жылында       
179   Антоним сөзді табыңыз. 

 
106 
         А) Көрген-қыран 
         В) Ақ ниет-жауыз 
         С) Ақсақ-тоқсақ 
         D) Жаяу-жалпы 
         Е) Серуен-селі               
180     Антонимдік жұпты табыңыз. 
         А) Тозақ-тамұқ 
         В) Далбаса-данышпан 
         С) Сүю-жек көру 
         D) Тапсырма-аманат 
         Е) Соғыс-қантөгіс               
181   Жер-су атауларын зерттейтiн тiл бiлiмiнiң саласы. 
A) антропономика   
B) синтаксис 
C) этимология 
D) морфология 
E) топономика           
182   Лексикология саласының зерттеу объектiсiн атаңыз. 
A) сөздердiң байланысын  
B)  сөздердiң мағыналарын 
C) тiл дыбыстарының айтылу номасын 
D) сөйлемдi  
    Е) сөз тiркесiн           
183   Лексикологияның семасиология тарауымен тығыз байланысты бiр саласы  
          қалай аталады? 
A) ономосология  
B)  ономостика 
C)  антропонимика 
D) топонимика 
E) этимология           
184  Лексикология тiл бiлiмiнде әсiресе қандай саламен тығыз байланысты? 
A) фразеологиямен  
B)  грамматикамен 
C)  синтаксиспен 
D)  фонетикамен 
   Е) барлығымен де           
185  Әдеби тiлдегi лексикалық нормаға жатпайтын сөздер қалай аталады? 
A) архайзмдер  
B) неологизмдер 
C) диалектизмдер 
D) терминологиялық 
E) түсiндiрмелi 
186   Мағыналары бiр-бiрiне жуық сөздер қалай аталады? 
A) омоним 
B) антоним 

 
107 
C) синоним 
D) көп мағыналы сөздер 
E) ауыспалы мағыналы сөздер           
187   Белгiлi бiр тарихи кезеңде ғана қолданылатын сөздер - 
A) неологизмдер 
B) диалект сөздер 
C) терминдер 
D) тарихи сөздер 
E) кәсiби сөздер          
188  Тонмен байланысты тiл дыбыстары қай дыбыстар? 
A) дауыссыз 
B) дауысты 
C) дифтонг 
D) дифтонгоид 
E) жалаң           
189   Лексикалық ұғымдарға не жатады? 
A) сөздiң мағыналық топтары 
B) сөздiң шығу тегiне қарай топтары 
C) сөздiң қолданылу аясына қарай топтары 
D) сөздiң экспрессивтiк топтары 
E) жоғарыда айтылғандардың бәрi           
190     Лексика нені зерттейді 
          А) Сөйлем мүшелерін 
          В) Сөз құрамын 
          С) Сөз тіркесін 
          D) Тіл дыбыстарын 
          Е) Сөз мағынасын                     
191   Қай сөздің жеке лексикалық мағынасы жоқ. 
          А) Бата 
          В) Бажа 
          С) Таса 
          D) Қасы 
          Е) Таба.                   
192   Әдеби тілге жатпайтын сөзді табыңыз. 
          А) Дәптер 
          В) Дарбаза 
          С) Оқушы 
          D) Кітап 
          Е) Қаламсап.                    
193 Қай сөз жалпы мағынаны білдіреді. 
         А) Қалқам, бір ән салшы. 
         В) Дүние 
         С) Амансың ба?  
         D) Кеш 
        Е) Жүріп кетті.                    

 
108 
194   Жалпылама мағына беретін сөзді табыңыз. 
         А) Алматы 
         В) Үшінші 
         С) Қала 
         D) Нешеу? 
         Е) екіден бір бөлігі.        
195   Жалпы атауды білдіретін сөз. 
         А) Қашан 
         В) Кеттік 
         С) Бір сайра 
         D) Халық 
         Е) Уа, шіркін               
196  Жалпыға ортақ, бірізділік талабына тән қатарды белгілеңіз. 
         А) Халықтық 
         В) Ауызекі тіл 
         С) Радио тілі 
         D) Әдеби тілі 
         Е) Газет-журнал тілі               
197   Полисемия дегенiмiз қандай сөздер? 
A) тура мағыналы сөздер 
B) ауыспалы мағыналы сөздер 
C) көп мағыналы сөздер 
D) омонимдер 
E) синонимдер           
198 Сөздің тұрақты сөз тіркесінде көрінетін лексикалық мағынасы қалай 
аталады? 
            А) Сөздің тура мағына 
            В) Номинативті мағына 
            С) Фразалогиялық байлаулы мағына 
            D) Синтаксистік шартты мағына 
            Е) Туынды мағына                   
199   Тұрақты сөз тiркесiн табыңыз. 
A) тiсiн қайрау  
B) тiсiн шұқу 
C) тiсiн тазарту 
D) тiс салдыру 
E) тiстеп алу           
200    Антоним деген не? 
A) мағынасы көне сөздер  
B)  мағынасы бiр-бiрiне қарама-қарсы сөздер 
C)  көп мағыналы сөздер 
D)  тура мағыналы сөздер 
E) термин сөздер 
           
201  Ауыспалы мағынада қолданып тұрған сөздердiң тобын көрсетiңiз. 

 
109 
A) жылы үй   
B)  жылы су 
C)  жылы сөз  
D)  жылы киiм 
E) жылы күн           
202  Қараңғы қазақ көгіне өрмелеп шығып күн болам.  
           Сөйлемнен ауыспалы  мағынада жұмсалған сөзді табыңыз. 
          А) Қазақ 
          В) Көгіне 
          С) Қараңғы 
          D) Өрмелеп 
          Е) Болам                
203   Ашық деген сөздің ауыспалы мағынада қолданылып тұрған жерін 
көрсетіңіз. 
          А) Ашық есік 
          В) Ашық жер 
          С) Ашық бөлме 
          D) Ашық мінез 
          Е) Ашық көрпе                
204   Ауыспалы мағынаны көрсетіңіз. 
          А) Тал түсте төбесіне ат ойнатты. 
          В) Дүниеде атқұмар адам көп болғаны. 
          С) Әскерлер жаттығу жасап, ат айнатып жатыр. 
          D) Ауыл ат соқамен жер жыртып, егін септі. 
          Е) Ауыл ат сайысқа дайындалуда.                 
205   Ауыспалы мағынаны көрсетіңіз. 
          А) Шахзада аждаһаны өлтіріп, балапандарды құтқарды. 
          В) Капитал аждаһасы аусын ашса, еңбектің балғасымен ұрдық тіске. 
          С) Күлкісінің өзі аузын ашқан аждаһа сияқты көрінді. 
          D) Мынау аждаһамен алысқан қас батыр. 
          Е) Аждаһаша ысқырған бомбаның даусы естілді.                
206   Сөздің тура мағынасын табыңыз. 
          А) Арсыз адам арсылдайды.  
          В) Ақ бұйра толқын арсылдап жағыны соғады. 
          С) Арсылдап абалады иттер үріп. 
          D) Кей адам өз ісіне арсылдап мәз болады. 
          Е) жаяу қайттым арсылдап, атымды беріп.                
207   Тура мағынаны көрсетіңіз. 
          А) Арман ой 
          В) Асыл жан 
          С) Сөзге сараң 
          D) Жібек мінез 
          Е) Терең құдық 
                    

 
110 
208   Ашу-дұшпан,ақыл-дос. Осы мақалдағы сөздер мағынасына қарай қандай 
сөздер? 
A)  омоним 
B)  синоним 
C)  антоним 
D)  тура мағыналы сөз 
E) көп мағыналы сөздер           
209   Омоним деген не? 
A) мағынасы бiр-бiрiне қарама-қарсы сөздер  
B)  мағынасы бiр-бiрiне жақын сөз 
C)  жаңа мағыналас сөздер 
D)  ауыспалы мағыналы сөздер 
E) айтылуы,жазылуы бiрдей,мағынасы әртүрлi сөздер           
210     Әдет-ғұрып немесе ырым бойынша атауға тыйым салынған сөздер қалай 
аталады? 
A) эвфемизм 
B)  табу 
C)  ауыспалы мағыналы сөз 
D)  тура мағыналы сөз 
   Е) антоним              
211   Эвфемизм қандай сөздер? 
A) ауыспалы мағыналы 
B)  тура мағыналы 
C)  астарлы 
D)  омоним 
E) көп мағыналы           
212   Тiлдiң сөздiк құрамындағы басты нәрсе не? 
A) кiрме сөздер 
B) неологизмдер 
C) көнерген сөздер 
D) негiзгi сөздiк қор 
E) диалект сөздер 
213   Термин сөздер қай топқа жатады? 
A) мағыналық 
B) этимологиялық  
C) қолданылу аясына қарай 
D) экспрессивтi сөздер 
Е) дұрыс жауабы жоқ 
214   Интерноционалдық емес терминді табыңыз. 
          А) Демократия 
          В) Роман 
          С) Одақ 
          D) Синоним 
          Е) Алгебра                
215   Тiлдегi сөздiң негiзгi бөлiгi қандай сөздер? 

 
111 
A) терминдер 
B)  неологизмдер 
C)  көнерген сөздер 
D)  жалпылама лексика 
Е) кәсiбi сөздер           
216  Антоним сөздi табыңыз 
A) ащы-тұщы, салмақты-жеңiлтек 
B) таудың басы, шөптiң басы, адамның басы  
   С) әдемi, сұлу,  көрiктi  
D)  таудың етегi, көйлектiң етегi 
E)  бұлақтың көзi, адамның көзi 
217   Антоним сөздi табыңыз 
A) ащы-тұщы, салмақты-жеңiлтек 
B) таудың басы, шөптiң басы, адамның басы  
   С) әдемi, сұлу,  көрiктi  
D)  таудың етегi, көйлектiң етегi 
E)  бұлақтың көзi, адамның көзi 
218   Ну орман, қас батыр, тас төбе, мидай дала, т.б тіркестердің лексикалық  
          мағынасы қандай? 
         А) Номинативті мағына 
         В) Синтаксистік шартты мағына 
         С) Фразелогиялық байлаулы мағына 
         D) Тура мағына 
         Е) Келтірінді мағына               
219   Тiлдегi сөздердiң мағыналық жақтарын не қарастырады?  
A) этимология 
B) фразеология 
C)  стилистика 
D)  семасиология 
   Е) ономосиология           
220 Этимология (грек сөзi) қандай мағына бiлдiредi? 
A) ат, есiм, атау 
B) белгi, белгiлеу 
C) шындық 
D) жалған 
E) ғылым 
221  “Сөз – барлық фактiлердiң барлық ойдың киiмi”. Бұл кiмнiң сөзi? 
А) М.Горький 
B) К.Маркс 
   С) Ф.Энгельс 
   D) Ч.Дарвин 
   Е) И.Павлов           
222  “Сөз – барлық фактiлердiң барлық ойдың киiмi”. Бұл кiмнiң сөзi? 
А) М.Горький 
B) К.Маркс 

 
112 
   С) Ф.Энгельс 
   D) Ч.Дарвин 
   Е) И.Павлов 
223   “Сөз – барлық фактiлердiң, барлық ойдың киiмi” деген кiм? 
A) М.Горький 
B) А.Байтұрсынов 
C) В.Радлов 
D) К.Маркс 
Е) К.Аханов           
224   Туыстас тiлдердiң сөздiк құрамын, ондағы сан алуан сөздердi бiр-бiрiмен  
           салыстыра отырып зерттейтiн саланы көрсетіңіз. 
A) лексикология 
B) этимология  
C) салыстырмалы лексикология 
D) семасиология 
Е) ономосиология           
225   Антропонимика ненi зерттейдi? 
A) географиялық атауларды 
B) кiсi аттарын 
C) сөздердiң мағынасын 
D) сөздердiң шығу тегiн 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi           
226   Тұрақты сөз тiркесiн зерттейтiн лексикологияның арнаулы саласын 
көрсетіңіз. 
A) семасиология 
B) диалектология 
C) лексикография 
D) фразеология 
Е) этимология           
227   Оносиология не туралы iлiм? 
A) сөздердiң шығу тегi туралы 
B) сөздердiң мағыналық топтары туралы 
C) сөздердiң жиынтығы туралы 
D) заттар мен құбылыстардың аталуы, белгiленуi туралы 
Е) дұрыс жауабы жоқ 
228   Сөздердiң мағыналық топтарын көрсетіңіз. 
A) термин, неологизм 
B) диалект, историзм 
C) полисемия, синоним 
D) кәсiби сөз, архаизм 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi 
229   Сөздердiң мағыналық топтарын көрсетіңіз. 
A) термин, неологизм 
B) диалект, историзм 
C) полисемия, синоним 

 
113 
D) кәсiби сөз, архаизм 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi             
230     Омоним дегенiмiз - 
A) мағыналары қарама-қарсы сөздер 
B) мағыналары бiр-бiрiне жуық сөздер 
C) көп мағыналы сөздер 
D) айтылуы бiрдей, мағыналары әр басқа сөздер  
Е) тура мағыналы сөздер           
231   «Этимология» терминi қандай мағына бiлдiредi? 
A) сөз туралы iлiм 
B) сөздiң шығу тегi туралы iлiм 
C) сөз мағынасы туралы iлiм 
D) кiсi аттарын зерттеу 
Е) сөз тiркесiн зерттеу           
232   Сөздiктердi құрастырудың ғылыми методикасы дегендi не бiлдiредi? 
A) лексикология 
B) орфография 
C) лексикография 
D) ономосиология 
Е) дұрыс жауабы жоқ             
233   Әлденеше мағынада қолданылатын сөздер қалай аталады? 
A) омонимдес сөздер 
B) синонимдес сөздер 
C) антонимдес сөздер 
D) полисемантизм 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi 
234  Тiлдегi сан алуан тiркестердi зерттейтiн лексикологияның қай саласы? 
A) этимология 
B) ономосиология 
C) фразеология 
D) дилектология 
Е) семасиология           
235 Сөзге тән  және оны тiлдегi басқа единицалардан ажырататын белгiлердi 
табыңыз. 
A) сөз белгiлi бiр дыбыстық құрылым бiрлiгiнен тұрады 
B) сөз дыбысталу мен мағына бiрлiгiнен тұрады 
C) сөз – грамматикалық жағынан бiртұтас тұлғаланған единица  
D) сөз белгiлi бiр сөз табына қатысты болады 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi           
236   Сөздiң заттар мен құбылыстардың және олардың белгiлерiнiң бейнесiмен  
           тiкелей байланысты лексикалық мағына қалай аталады? 
A) экспрессивтi 
B) номинативтi 
C) ауыспалы  
D) түбiрлi 

 
114 
Е) аффикстiк 
237   Фразеологиялық байлаулы мағына дегенiмiз не? 
A) сөздiң негiзгi мағынасы 
B) сөздiң тұрақты сөз тiркестерiндегi лексикалық мағынасы 
C) сөздiң сөйлем iшiндегi қызметiне байланысты лексикалық мағынасы 
D) сөздiң келтiрiндi мағынасы 
Е) сөздiң көп мағыналылығы 
238   Фразеологиялық байлаулы мағына дегенiмiз не? 
A) сөздiң негiзгi мағынасы 
B) сөздiң тұрақты сөз тiркестерiндегi лексикалық мағынасы 
C) сөздiң сөйлем iшiндегi қызметiне байланысты лексикалық мағынасы 
D) сөздiң келтiрiндi мағынасы 
Е) сөздiң көп мағыналылығы             
239   Сөз мағыналарының ауысуы, келтiрiндi мағынада жұмсалуы қандай 
тәсiлдер  
           арқылы болады? 
A) метафора 
B) метонимия 
C) синекдоха 
D) жоғарыда аталғандардан бәрi 
Е) дұрыс жауабы жоқ 
240     Үйі мәз болып, қой сойды, 
            Сүйіншіге шапқанға (Абай) Өлеңде қандай көріктеу тәсілі қолданылған? 
          А) Метофора 
          В) Метонимия 
          С) Синекдоха 
          D) Әсірлеу 
          Е) Пернелеу                  
241   Қай тіркесте метафора қолданылған? 
          А) Тәртіпті сынып 
          В) Төрт-бес тұяғымыз бар 
          С) Дүниенің кілті 
          D) Қараңғы түн 
          Е) Ананың арманы                     
242   Сөз құрамындағы дыбыстардың орны ауысуы қалай аталады? 
          А) Эпентеза 
          В) Протеза 
          С) Эпитеза 
          D) Диэреза 
          Е) Метатеза                 
244   Бүтiннiң орнына бөлшектi жалпының орнына жалқыны қолданудың  
           негiзiнде сөз мағынасының ауысуы қалай аталады? 
A) метафора 
B) метонимия 
C) синекдоха 

 
115 
D) теңеу 
Е) эпитет         
245 Ащы тұз. Есiктi ашшы. Ет асшы (пiсiршi). Асты сөзылған сөздер қандай 
сөздер  
          деп аталады? 
A) омоним 
B) омофон 
C) омограф 
D) синоним 
Е) антоним           
246   Синоним дегенiмiз не? 
A) қарама-қайшы сөздер 
B) өзара мәндес сөздер 
C) көп мағыналы сөздер 
D) тура мағыналы сөздер 
Е) ауыспалы мағыналы сөздер           
247   Тiкелей атауға тыйым салынған заттарды, басқа да ұғымдарды басқаша 
атау,  құбылысын не деп атайды? 
A) эвфемизм 
B) диалект 
C) неологизм 
D) табу 
Е) дұрыс жауабы жоқ           
248   Сөздердiң шығу тегiн айқындау үшiн, ғылыми этимологияда қандай  
           принциптер қолданылады? 
A) генеалогиялық 
B) морфологиялық 
C) фонетикалық 
D) семантикалық 
Е) жоғарыда аталғандаың бәрi          
249   Белгiлi бiр сөздердiң тууына себепшi болған тарихи жағдайларды жете 
бiлуi талап ететiн принцип қайсы? 
A) этимологиялық 
B) фонетикалық 
C) морфологиялық 
D) семантикалық 
Е) генеалогиялық           
250   Сөздiк құрамының ең басты және тұрақты бөлшегiн атаңыз. 
A) кiрме сөздер 
B) негiзгi сөздiк қор 
C) неологизм 
D) көне сөздер 
Е) кәсiби сөздер           
251 Көнерген сөздерге қарама-қарсы құбылыс  
A) кәсiби сөздер 

 
116 
B) диалект сөздер 
C) неологизмдер 
D) жалпылама қолданылатын сөздер 
Е) терминдер           
252   Басқа тiлден енген сөздердiң қабылдаушы тiлдiң дыбыстық 
заңдылықтарына  
          бағынып, икемделуiн қалай атайды? 
A) грамматикалық жақтан игерiлу 
B) семантикалық жақтан игерiлу 
C) фонетикалық жақтан игерiлу  
D) дыбысталуын сақтап айтылу 
Е) аталғандардың бәрi           
253   Фонетика саласына жататын термин сөзді көрсетіңіз. 
         А) Мақал- мәтел 
         В) Сөз тіркесі 
         С) Қысаң 
         D) Синоним 
         Е) Жұрнақ                 
254   Берілген сөздердің ішінен термин емес сөздерді табыңыз. 
         А) Поэзия 
         В) Драма 
         С) Арал 
         D) Зауыт 
         Е) Бес жылдық                 
255   Қазақ тіліне басқа тілден еніп, фонетикалық жақтан игерілген сөзді 
табыңыз. 
          А) Телеграф 
          В) Жәшік 
          С) Институт 
          D) Егемендік 
          Е) Қоғам                    
256   Тiлдiң лексикасы қандай тәсiлдер арқылы толығып, дамып отырады? 
A) лексика-семантикалық тәсiл 
B) мофологиялық тәсiл 
C) синтаксис тәсiл 
D) басқа тiлден енген кiрме сөздер 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi           
257   Барлық тiлдерге ортақ көптеген терминдер қалай аталады? 
A) интернационалдық термин 
B) ғылыми терминдер 
C) саяси терминдер 
D) экономикалық терминдер 
Е) неологизмдер           

 
117 
258   Семантикалық жақтан бөлiнiп ажыратылмайтын бiртұтас мағынасы 
сыңарларының мағынасымен жуыспайтын фразеологиялық оралым қалай 
аталады?  
A) фразеологиялық бiрлiк 
B) фразеологиялық тiзбек 
C) фразеологиялық сөйлемше 
D) фразеологиялық тұтастық 
Е) фразеологизм 
259   “Түймедейдi  түйедей ету” деген тұрақты сөз тiркесi қандай мағына  
бiлдiредi? 
A) өтiрiк айту 
B) өсек айту 
C) өсiрiп, асырып сөйлеу 
D) тура айту 
Е) шапшаң сөйлеу           
260   Лингвистикалық сөздiктер жасалу мақсатына қарай қандай түрлерге 
бөлiнедi? 
А) сөздердiң шығу тегi мен олардың семантикасының дамуы туралы  
мәлiмет беретiн сөздiктер 
B) қазiргi тiлдегi сөздердiң мағыналарын түсiндiретiн сөздiктер 
C) сөздердiң жазылу жөнiнде мағлұмат беретiн сөздiктер 
D) ұғымдарды айқындап түсiндiретiн  сөздiктер 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi           
261     “Қазақ тiлiнiң түсiндiрме сөздiгi” қай жылы басылып шықты? 
A) I томы 1959 жылы, II томы 1961 жылы 
B) 1958 жылы және 1960 жылы 
C) 1960 жылы және 1968 жылы 
D) 1950 жылы және 1958 жылы 
Е) 1949 жылы және 1959 жылы           
262   “Толковый словарь живого великорусского языка” деген сөздiктi 
құрастырған кiм? 
A) Д.Н.Ушаков 
B) В.И.Ленин 
C) В.И.Даль 
D) А.В.Луначарский 
Е) С.И.Ожегов           
263   Бір сөздің екінші тілдігі баламасы берілген сөздік қалай аталады? 
         А) Энциклопедиялық сөздік 
         В) Этимологиялық сөздік 
         С) Терминалогиялық сөздік 
         D) Түсіндірмелі сөздік   
         Е) Аударма сөздік                
264   Ғылым мен техниканың т.б. сан алуан салаларына қатысты сөздердi 
қамтып, олардың бiлдiретiн ұғымдарын түсiндiретiн сөздiктiң қай түрi? 
A) диалектологиялық 

 
118 
B) этимологиялық 
C) фразеологиялық 
D) терминологиялық 
Е) салыстармалы           
265   Заттар мен құбылыстардың ұғымдарын айқындап түсiндiретiн көлемдi 
сөздiкті атаңыз.  
A) тарихи сөздiк 
B) орфографиялық сөздік 
C) энциклопедиялық сөздік 
D) аударма сөздік 
Е) фонетикалық сөздік           
266  Фразеологиялық оралымдардың iшiнде құрылымы жағынан да, мазмұны 
жағынан да тiлдiң коммуникативтi единицасы сөйлемге сәйкес келетiнi  бар.          
       Ол не? 
A) мақалдар 
B) мәтелдер 
C) қанатты сөздер 
D) нақыл сөздер 
Е) жоғарыда аталғандардың бәрi 
           
  267   «Ер қашты болу» тұрақты тіркесінің беретін мағынасы атаңыз, 
          А) Ызалану 
          В) Қатты қорқу 
          С) Мезі болу 
          D) Сасқалақтау 
          Е) Ұялу                
268   «Ер қашты болу» тұрақты тіркесінің беретін мағынасы атаңыз, 
          А) Ызалану 
          В) Қатты қорқу 
          С) Мезі болу 
          D) Сасқалақтау 
          Е) Ұялу                  
269.   Семантикалық жақтан бөлініп ажырамайтын, бір тұтас мағынасы 
сыңарларының  мағынасымен жуыспайтын фразеологиялық оралым түрін 
атаңыз. 
         А) Фразеологиялық бірлік. 
         В) Фразеологиялық тұтастық. 
         С) Фразеологиялық тізбек. 
         D) Фразеологиялық сөйлемше. 
         Е) Фразеологиялық тіркес. 
 270   Мәтелді ажыратыныз. 
         А)Тіл- күшті қару. 
         В)Тілі күрмелді. 
         С) От тілді, орақ ауызды. 
         D) Оқу инемен құдық қазғандай. 

 
119 
         Е) Тіл мен жаққа сүйену.                   
271     Мақалды ажыратыңыз. 
         А) Қолтығына дым бүрікті. 
         В) Алтау ала болса, ауыздағы кетеді. 
         С) Қой баққан қорлық емес, құйрық жейді. 
         D) Адамгершілік абырой алып келеді. 
         Е) Ауруға емші көп.                    
272   Денсаулық ұғымындағы мәтелді табыңыз. 
         А) Ер есімі – ел есінде. 
         В) Қыз - өмірдің көркі. 
         С) Арсыздарға алты күн, жетесізге жеті күн мейрам. 
         D) Ішін ауырса, тамағынды тый. 
         Е) Өз анасын зор тұтқан, басқа ананы қор тұтпайды 
                    
273   Сақтық ұғымындағы мақал-мәтел қайсы? 
         А) Жақсының үйі мен түзі бірдей. 
         В) Ат тұяғын тай басар. 
         С) Соқыр атқа қотыр ат үйір. 
         D) Мыңды айдаған бірді айдар. 
         Е) Оң көзіңе сол көзің қарауыл болсын.                    
274   “Кiтап, мұғалiм, қазiр, қадiр” деген сөздер қандай принцип бойынша 
жазылған? 
A) фонетикалық 
B) морфологиялық 
C) дәстүрлi (тарих) 
D) дифференциялаушы 
Е) орфоэпиялық           
275   “Қазаншының еркi бар, қайдан құлақ шығарса”. Бұл не? 
A) еркiн тiркес 
B) мақал 
C) мәтел 
D) тұрақты сөз тiркесi 
Е) нақыл сөз           
276  Сөздердiң этимологиялық тобын көрсетіңіз. 
A) кiрме сөздер 
B) неологизмдер 
C) терминдер 
D) диалект 
Е) антоним           
277  Қай ғалым фонеманы тiл дыбыстарының психикалық эквивалентi деп 
санады? 
A) Н.И.Кононов 
B) М.Әуезов 
C) А.Шлейхер 
D) Бодуэн де Курнэне 

 
120 
Е) дұрыс жауабы жоқ           
278  Консонантизм: 
  А) Транспозицияның бір түрі 
        В) Сан мағынасын білдіретін атрибутивті мағыналық категория 
        С) Тіл бірлігінің эмоциялық немесе стилистикалық реңі 
        D) Тілдегі дауысты дыбыстар жүйесі 
        Е) Тілдегі дауыссыз дыбыстар жүйесі 
279 Дифтонгтар дегеніміз не? 
  А) Бір буынды құрайтын екі элементтен тұратын күрделі дауысты дыбыс 
        В) Дауыссыз дыбыс 
       С) Фонеманы айтамыз 
       D) Сөйлеу кезіндегі дыбыстардың бір-біріне әсері 
       Е) Дыбыстау мүшелерінің жымдасуы 
280 Диссимиляция: 
  А)    Сөз  шеңберіндегі  екі  немесе  одан  да  көп  ұқсас  дыбыстың 
артикуляциясы  
        В) Тілдің грамматикалық ерекшелігі 
        С) Орфографиялық ерекшелік 
        D) Лексикалық ерекшелік 
        Е) Алғашқы дыбыстың кейінгі дыбысқа ықпалы 
281 Сингармонизм: 
  А)  Грекше  –  syn  –  бірге  және  harmonia  –  қос  үнділік,  үндесу 
морфологиялық  құбылыс;  морфологиялық  бірлік  ретіндегі  сөздің  вокалдық 
түрленуі 
        В) Тілдің негізгі бірлігі 
        С) Акустикасы тұрақты болатын дауыссыз дыбыстар 
        D) Бір буындылық 
        Е) Дауыстылардың бір-бірімен үндесуі 
282 Монофтонг: 
  А) Тілдің негізгі бірлігі 
        В) Лексикалық бірлік 
       С) Морфема 
       D) Түбір 
       Е) Артикуляциясы мен акустикасы тұрақты болатын дауысты дыбыс 
283 Орфоэпия: 
  А) Дұрыс сөйлеу ережелерінің жиынтығы 
        В) Тілдің ерекшелігі 
        С) Көне әдеби тіл 
        D) Дұрыс жазу 
        Е) Ауызекі тіл  
284  Сөйлеудің фонетикалық жақтан мүшеленуі:  
       А) Фраза, такт, буын, дыбыс 
        В) Сөз, буын, дыбыс, әуен 
        С) Фраза, интонация 
        D) Мелодика, әуен 

 
121 
        Е) Буын, дыбыс, темп 
 
285 Дифтонгтар: 
       А)  Дыбыстау аппараты  
       В)  Дауыссыз дыбыс 
      С) Буын құрайтын, екі элементтен тұратын күрделі дауысты 
       D) Буын құрайтын, үш элементтен тұратын күрделі дауысты   
       Е) Екі дауыссыз дыбыс 
286  Ассимиляция дегеніміз не? 
А) Сөз ішіндегі дыбыстардың орын ауыстыруы 
       В) Дауыстылардың дауыссыздарға ықпалы немесе керісі   
       С) Дыбыстардың бейімделуі   
D) Дыбыс қыстырылып айтылу 
Е)  Түбір  мен  қосымша  және  сөз  аралығындағы  көрші  дыбыстардың 
бір-біріне әсер етіп үйлесуі 
287  Сингармонизм дегеніміз не? 
        А) Дауыстылардың бір-бірімен үндесуі 
        В) Түбір мен қосымша аралығы 
        С) Түбірдің соңғы дыбысы  мен  қосымшаның бірінші дыбысының 
үндесімі 
        D) Дауыссыздардың үйлесімі 
        Е)  Бір жуан бір жіңішке келуі 
288  Вокализм: 
        А) Тілдегі дауыссыз дыбыстар жүйесі 
       В) Сан мағынасын білдіретін атрибутивті мағыналық категория 
       С) Славяндардың ең көне әліппесі 
       D) Тілдегі дауысты дыбыстар жүйесі  
       Е)  Дыбыстардың бір жіңішке бір жуан келуі 
289  Екпіннің қызметін көрсетіңіз: 
А) Кульминативтік 
В) Аталымдық  
С) Перцептивтік  
D) Предикативтік 
Е) Қоғамдық 
290  Қазақ және басқа түркі тілдерінде екпін сөз түбірінің қай буынына түседі? 
А) Сөздің басқы буынына  
В) Сөздің ортаңғы буынына  
   С) Сөздің соңғы буынына 
   D) Сөздің кез келген буынында 
Е) Сөздің ешқандай да буынында емес 
291  «Болат кеше қаладан келді» деген сөйлемдегі екпіннің  түрі:  
А)  Квантативті екпін 
В)  Музылкальды екпін 
С)  Динамикалық екпін 
D)  Логикалық екпін 

 
122 
Е)  Фразалық екпін 
292  Жылжымалы екпін  қай тілдерде?  
А)  Орыс тілінде  
В)  Қытай 
С) Серб 
Д) Ағылшын француз 
Е) Түркі тілдерінде 
293  Фонетикалық принциптің мақсаты: 
А) Тілдің ерте кездегі жазылуын өзгертпей сақтау 
В) Біркелкі дыбысталатын сөздерді ажырату 
С) Сөздердің түбір тұлғасын сақтап жазу 
D) Сөздердің шығу тегін (этимологиясын) сақтап жазу 
Е) Сөздің құрамындағы дыбыстардың айтылуын сақтап жазу 
294 Қай тілдерде екпін грамматикалық тәсіл ретінде қолданылады? 
А) Түркі, француз           
В) Орыс, француз     
С) Герман, француз  
D) Финн-угор  
Е) Финн-француз 
295 Тілдің түрлі единицаларына байланысты екпін түрлері нешеге бөлінеді: 
А) 4-ке 
В) 6-ға     
С) 2-ге  
D) 3-ке  
Е) 5-ке 
296  Орыс тілі екпіннің қай түріне жатады? 
А) Тұрақты 
В) Жылжымалы 
С) Квантативті  
D) Музыкалы  
Е) Аффективті 
297  Мына  фонетикалық  құбылысты  (лақ-ылақ,  рас-ырас)  ғылым  тілінде  қалай 
атайды? 
А) Метатеза 
В) Эпентеза 
С) Протеза 
D) Аккомодация 
Е) Диссимиляция 
298 Дыбыстау мүшелерінің жиынтығы:                                                                                         
А) Дауыс шымылдығы 
В) Сөйлеу аппараты 
С) Тіл 
D) Консонантизм 
Е) Монофтонг 
 

 
123 
299  Тіл біліміндегі дауыссыз дыбыстар жүйесі: 
А) Палаталь 
В) Консонантизм 
С) Гуттураль 
D)Дифтонгтар 
Е) Дифтонгоидтар 
300  Екі дауыстының тіркесінен құрылатын дауыстылардың 
айрықша түрінің аталуы: 
А) Мелодика 
В) Фонема 
С) Дифтонгоид 
D) Вокализм 
Е) Дифтонгтар 
301  Тіл білімінде дауысты дыбыстар жүйесінің термині: 
А) Комбинаторлы реңк 
В) Фонология 
С) Вокализм 
D) Фонема 
Е) Фраза   
302  Сөздер мен олардың дыбыстық формаларын ажырататын, 
ары қарай бөлшектеуге келмейтін дыбыстық еденица 
А) Мелодика 
В)  Морфема 
С) Фраза 
D) Фонема 
Е) Такт 
303  Фонема теориясының алғаш рет негізін қалаған лингвист: 
А) Л.В.Щерба 
В)  И.А.Бодуэн де Куртанэ 
С)  Н.С.Трубецкой 
D) В.В. Виноградов 
Е) Д.Н.Ушаков   
304  Тіл дыбыстарын лингвистикалық аспектіде қарастыратын 
ілім: 
А) Фраза 
В) Мелодика 
С) Фонология 
D) Такт 
Е) Буын 
305 Ең ірі фонетикалық единица: 
А) Дыбыс 
В) Буын 
С) Такт 
D) Фраза 
Е) Мелодика 

 
124 
306  Фразалардың басын біріктіретін құбылыс; 
А) Дыбыс 
В) Мелодика 
С)  Интонация 
D)Такт 
Е)  Буын   
307   Дауыс ырғағының көтеріліп барып қайта көтерілуі не деп 
аталады? 
А) Дыбыс 
В) Буын 
С) Фраза 
D)Такт 
Е) Мелодика  
308  Такт дегеніміз не? 
А) Такт буындарға жіктеліп бөлшектенеді 
В) Такт фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі 
С) Дауыс ырғағының көтеріліп барып басылуы 
D) Ең ірі фонетикалық единица 
Е) Ең кіші фонетикалық единица   
309  Буынның жасалуы: 
А) Бір буынның созылып айтылуы арқылы 
В) Буын бір дыбыстан немесе бірнеше дыбыстың тіркесінен жасалады 
С) Бір дыбыстан буын жасалмайды 
D) Дауыс ырғағының көтеріліп барып басылуынан 
Е) Фразалардың басын біріктіру арқылы.   
310  Лебізді немесе динамикалық екпін: 
А) Буынның біреуі басқа буындардан айрықшалануы арқылы жасалады. 
В) Сөйлемдегі бір сөздің ерекше айтылуы 
С) Сөйлемдегі бірнеше сөздің ерекшеленуі 
D) Сөз ішіндегі дыбыстардың ерекше айтылуы 
Е) Мәтін ішіндегі сөйлемнің ерекшеленуі 
320 Тілдегі кейбір сөздердің соңындағы дыбыстарының түсіп 
қалуы: 
А) Элизия 
В) Апокопа 
С) Диэреза 
D)Эпентеза 
Е) Метатеза  
321 Түркі тілдерінің ішінде әсіресе тува тілінде жиі ұшырасатын 
құбылыс: 
А)  Метатеза 
В)  Апокопа 
С)  Диэреза 
D) Эпентеза 
Е)  Элизия  

 
125 
322  Сөз құрамындағы дыбыстардың орын ауысу құбылысы: 
А) Диэреза 
В) Электеза 
С) Протеза 
D)Эпитеза 
Е) Метатеза 
323  Ызың дауыссыздар: 
А) п,б,т,д,к,г,қ 
В) к,ғ,т,ш,с 
С) в,ф,ғ,с,ш,х,з,ж,ж,һ 
D) р,ш,п,н,л 
Е) т,д,л,м  
324 Қатаң дауыссыздар: 
А) ғ,г,д,б,з 
В) қ,к,т,с,п 
С) г,т,б,с 
D) м,н,д,ң 
Е) в,к,г,д 
325 Ұяң дауыссыздар: 
А) қ,к,п,с 
В) б,ж,з,л,г,ғ,д 
С) к,п,с,т,у,о 
D) ғ,г,д,б,з,қ, п, 
Е) ж,б,қ,т 
326 Орыс тілінде жоқ дыбыстардың қазақша таңбалары:  
А) б, к, т, с, ж, ө  
В) қ, ғ, ә, ө, ү, ұ, і, ң 
С)  д, ж, з, л, қ 
D)   ә, у, б, с, і, ң 
Е) д, ж, ә, ұ, с, л 
327  Дауыстыларға тән акустикалық ерекшелік: 
А) Музыкальды тон 
В) Сөйлеу каналында салдырдың болуы 
С) Ауа ағысының болуы 
D) Дауысты дыбыстардың қатаң айтылуы 
Е) Дауысты дыбыстардың ұяң айтылуы 
328 “Қонағын сүймеген баласын ұрады” деген мақалдағы  фраза 
саны: 
А) 4 
В) 2 
С) 3                                                                                                                   
D) 5 
Е) 1 
 

 
126 
329 “Күміс – тен күміс – ке” сөздері ассимиляцияның қай түріне 
жатады. 
А) Жартылай ассимиляция 
В) Регрессивті ассимиляция 
С) Прогрессивті ассимиляция 
D) Толық  ассимиляция 
Е) Диссимиляция  
330 Біркелкі дыбыстардың немесе өз ара ұқсас дыбыстардың 
өзгеруі:  
А) Регрессивті  ассимиляция 
В) Диэреза 
С) Элизия 
D) Редукция 
Е) Диссимиляция 
331 Белгілі бір фонетикалық жағдайда дыбыстардың әлсіреп, 
көмескіленуі:  
А) Элизия 
В) Диэреза 
С) Редукция 
D) Эпентеза 
Е) Протеза   
332  Кейбір фонетикалық жағдайда дыбыстардың мүлдем түсіп 
қалуы:  
А) Эпентеза 
В) Метатеза 
С) Протеза 
D) Сингармонизм 
Е) Элизия  
333 Сонор дыбыстардың аралығындағы қысаң дауыстылардың 
орын +ы> орны, ерін +і>ерні, мойын+ы>мойны, ауыл+ы>аулы; 
А) Элизия 
В) Диссимиляция 
С)  Прогрессивті ассимиляция 
D)  Регрессивті ассимиляция 
Е)  Сингармонизм   
334  Қосарлы сс, тт, мм дауыссыздарына қазақ тілінің аффикстері 
жалғанғанда дауыссыздың соңғы сыңарларының түсіп қалуы: 
(класс-кластан, прогресс-прогреске, процесс-процестен)  
А) Диссимиляция 
В) Ассимиляция 
С) Сингармонизм 
D) Эпентеза 
Е) Диэреза 
335  Екі дыбыстың аралығына қосалқы дыбыстың келіп кіруі; 
(метр-метір, трактор-тырактор)  

 
127 
А)  Диэреза 
В) Эпентеза 
С) Эпитеза  
D) Апокопа 
Е) Метатеза 
336    Сөздің  алдынан  дауысты  дыбыстың  қосылып  айту  процесі;  стол-үстел, 
лақ-ылақ, рақмет-ырақмет, разы-ыразы.  
А) Метатеза 
В) Апокопа 
С) Протеза                                                                                                                                
D) Диэреза 
Е) Эпитеза                          
337 Конвергенция дегеніміз не?  
А) Сөз құрамындағы дыбыстардың орын  ауысуы 
В) Сөздердің соңындағы дыбыстардың түсіп қалуы 
С) Тарихи даму барысында екі  фонеманың бір фонеманың бойына сіңісіп 
кетуі  
D)  Дыбыстардың сөздің ортасында қосылуы 
Е)  Екі дыбыстың аралығында дыбыстың келуі 
338 «Дүние дүниеде қалады» Берілген мысалда қолданылғаны: 
А) Омоним 
В) Антоним 
С) Синоним 
D) Метафора 
Е) Метанимия 
339  Тілдің  тарихи  даму  барысында  екі  фонеманың  бір  фонеманың  бойына 
сіңісіп, ұласып кетуі:  
А) Дивергенция 
В) Конвергенция 
С) Деривация 
D) Реляция 
Е) Флекция 
340 Дауысты дыбыстарға тән емес белгіні көрсетіңіз: 
А) Кедергісіз жасалады, буын құрайды 
В) Дыбыстау мүшелері біркелкі қимылдайды 
С) Өкпеден шыққан ауа дыбыстау мүшелеріне біркелкі түседі 
D) Ерін қызметіне қарай бөлінеді 
Е) Дыбыстарды айтқанда дауыс шымылдығы баяу дірілдейді 
341 Тіл          дыбыстарының          айтылым,          жасалым,          есітілім          базасын 
зерттейтін тіл білімінің саласын атаңыз: 
А) Фонетика 
В) Фонология 
С) Лексикологня 
D) Семасиология 
Е) Грамматика 

 
128 
342  Өкпе-өпке,      тепкі-текпі      сияқты      құрамындағы      дыбыстың      алмасуы 
түсіндіруге болатын фонетикалық құбылыс: 
А) Редукция 
В) Элизия 
С) Апокопа 
D) Эпентеза 
Е) Метатеза 
343  Дыбыстардың ішкі алмасуы дегеніміз не?  
А)  Ішкі флекция 
В)  Супплетивизм 
С)  Редупликация 
D)  Аббревиатура 
Е)  Синкопа  
344 Лингвистикада қысқарған сөздер қалай аталады?  
А) Көмекші сөздер 
В) Аббревиатура 
С) Супплетивизм 
D) Редупликация 
Е) Синкопа  
345 Түрлі сөз түбірлері мен сөз негіздері мағыналарының 
жақындығы арқылы беріледі. Мыс: әдемі, көрікті, көркем, 
кескінді. Бұл құбылыс қалай аталады?  
А) Апофония 
В) Инфлекция 
С) Редупликация 
D) Синкопа 
Е) Супплетивизм 
346 Кейбір тілдерде агглютинация қарама-қарсы құбылыстар бар. 
Бір-бірнеше тіркес түскен екі сөздің бір-бірімен кірігуі. Бұл 
құбылыс: 
А) Синкопа 
В) Ішкі флекция 
С) Супплетивизм 
Д) Редупликация 
Е) Деглютикация 
347 Морфемалардың жымдаса бірігіп, қосылып кетуі: (құю, еріп 
кету, бірігіп кету) 
А) Фузия 
В) Синкопа 
С) Супплетивизм 
D) Редупликация 
Е) Деглютикация 
348  Протеза дегеніміз не? 
А) Сөз басына 
В)  Сөз арасына 

 
129 
С)  Сөз алдына 
D)  Сөз ортасына 
Е)    Екі сөзден кейін 
349 Интонация құбылысын зерттеп тексеретін тіл білімінің саласы:  
А) Интология 
В) Интралингвистика 
С) Сыртқы лингвистика 
D) Семасиология   
Е) Ономасиология   
350 Дыбыстың созылыңқы айтылуына тәуелді екпін түрі:  
А)Динамикалық 
В) Музыкалық  
С) Квантативті 
D) Экспираторлық  
Е) Тұрақтылық 
351 Қазақ тілінде екпін сөздің қай буынына түседі? 
А) Қазақ тілінде екпін жоқ 
В) Сөздің кез келген буынына түседі 
С) Сөздің басқы буынына түседі 
D) Сөздің ортаңғы буынына түседі 
Е) Сөздің соңғы буынына түседі 
352  Жылжымалы екпіннің жасалуы:  
А) Екпіннің басқа буынға түсе беруі 
В) Екпіннің белгілі буында телінуі 
С) Екпіннің басқа буындағы дауыс шымылдығының дірілі арқылы 
D) Буынның біреуінің басқа буындардан ерекшеленуі 
Е) Дауыстының созылыңқы айтылуы арқылы 
353 Дауыс шымылдығы дірілінің жиіленуіне   негізделетін екпін 
түрі:                 
А) Квантативті 
В) Музыкальды екпін немесе тоникалық 
С) Жылжымалы екпін 
D) Тұрақты екпін 
Е) Динамикалық екпін  
354  Дауссыз дыбыстардың  жасалуы:    
А) Салдырдан 
В) Үннен 
С) Дыбыстау мүшелерінен 
D) Салдыр мен үннен 
Е) Дыбыстан 
355  Буын үндестігі дегеніміз:             
А) Дауысты дыбыстың дауыссыз дыбысқа әсері 
В) Сөздердің буын санының артуы 
С) Сөздегі дауысты дыбыстың не бірыңғай жуан, не бірыңғай жіңішке 
болуы 

 
130 
D) Аралас буынды сөздер 
Е) Түбір мен қосымша арасындағы байланыс 
356  Дыбыс үндестігінің түрлері                                         
А) Сингармонизм, ассимиляция 
В) Ілгерінді, кейінді, тоғыспалы ықпал 
С) Ассимиляция, диссимиляция 
D) Тоғыспалы ықпал 
Е) Үндестік заңының бір түрі 
357 Ерін үндестігі түркі тілдерінің ішінде әсіресе қай тілде күшті кездеседі?             
А)  Қазақ 
В)  Қырғыз 
С)  Өзбек 
D)  Қарақалпақ 
Е)  Татар 
358 Бітеу буынның қалай жасалатынын белгілеңіз? 
А) Дауыстыдан басталып, дауыстыға аяқталады   
В) Тіл мен жақтың қатысы арқылы 
С) Салдыр мен үн арқылы 
D) Дауыссыздан басталып, дауыссызға аяқталады 
Е) Дауыстыдан басталып, дауыссызға аяқталады 
359 Лексикологияның зерттейтін негізгі мәселелері: 
А) Сөздің грамматикалық мағынасын зерттейді 
В) Белгілі бір тілдің тарихын зерттейді  
С) Тілдің сөздік қоры мен тіл лексикасын зерттейтін тіл білімінің 
саласы 
D
) Сөздің құрылымын зерттейді 
Е) Көмекші сөздерді зерттейді 
360  Лексикологияның салалары: 
А) Грамматика, флонетика  
В) Фразеология, этимология 
С) Ономасиология, семасиология, ономастика,                              
этимология, фразеология, лексикография 
D
) Сингармонизм, семасиология 
Е) Дұрыс жауабы жоқ 
361  Тарихи лексикологияның бір саласы: 
А) Психология 
В) Этимология 
С) Психолингвистика 
D) Этнолингвистика 
Е) Ономастика  
362  Сөздердің мағыналық жақтарын қарастыратын тіл білімінің 
саласы: 
А) Ономастика 
В) Этимология 
С) Семасиология 

 
131 
D) Психолингвистика 
Е) Психология 
363  Ұқсастығына қарай заттың, құбылыстың басқа бір заттың, 
құбылыстың атауы мен аталуының негізінде сөз мағынасының 
ауысуы: 
А) Метонимия 
В) Метафора 
С) Синекдоха 
D) Метатеза 
Е) Эпентеза 
364  Бүтіннің орнына бөлшекті, жалпының орнына жалқыны,  
үлкеннің орнына кішіні қолданудың негізінде сөз мағынасының 
ауысуы: 
А) Синекдоха 
В) Метафора 
С) Метонимия 
D) Метатеза 
Е) Эпентеза 
365 Дыбысталуы бірдей, бірақ мағыналары басқа - басқа сөздердің аталуы: 
 А) Синоним  
В) Омоним 
С) Антоним 
D) Конвергенция 
Е) Антитеза  
366  Сөздік қорды дамытудың бір саласы:  
А) Омофондар 
В) Омонимдер                                                                                                                         
С) Антоним 
D) Конвергенция 
Е) Антитеза 
367  Мағыналары бір – біріне жақын, өз ара мәндес сөздердің 
аталуы: 
А)  Омоформалар 
В) Омофондар 
С) Омоним                                                                                                                        
 D) Антоним 
Е) Синонимдер 
368  Мағыналары бір – біріне қарама – қарсы сөздер: 
А)  Омоформалар 
В) Омофондар 
С) Омонимдер                                                                                                                        
D) Антонимдер 
Е) Синонимдер 
369  Атауыш сөздерге қарама-қарсы сөздер тобының аталуы: 
А) Мағыналы сөздер                                                                                                 

 
132 
В) Көмекші сөздер 
С) Толық мағыналы сөздер 
D) Дербес сөздер 
Е) Атауыш сөздер 
370   Полисемантизмді сөздің жасалуы: 
А) Бір мағынаға ие болатын сөз 
В) Көп мағыналы сөз 
С) Көмекші сөз 
D) Атауыш сөз 
Е) Дербес сөз 
371Тарихи  тұрғыдан алып қарағанда сөз мағыналары нешеге 
бөлінеді? 
А) 4 
В) 5 
С) 2 
D) 3 
Е) 6 
372 Тілдің қазіргі қалпы тұрғысынан алып қарастырғандағы сөз 
мағыналарының түрлері: 
А) Тура мағына келтірінді мағына 
В) Негізгі мағына 
С) Туынды мағына 
D) Келтірінді  мағына 
Е) Стилистикалық мағына 
373    Тілдердің  сөздік  құрамын,  ондағы  сан  –  алуан  сөздерді  бір-бірімен 
салыстыра зерттейтін лексикологияның бір саласы: 
А) Ономастика 
В) Салыстырмалы лексикология 
С) Семасиология 
D) Психолингвистика 
Е) Психология 
374  Зат немесе құбылыс ұғымының белгілі бір сөзбен 
аталуының себебін қарастыратын лексикологияның бір саласы: 
А) Психолингвистика 
В) Ономосиология  
С) Семасиология 
D) Салыстырмалы лексикология 
Е) Ономастика 
375  Жалқы есімдерді зерттейтін лексикологияның саласы: 
А) Психолингвистика 
В) Ономосиология  
С) Семасиология 
D) Ономастика 
Е) Этимология 
 

 
133 
376  Географиялық атауларды зерттейтін лексикологияның 
саласы: 
А) Психолингвистика  
В) Ономосиология 
С) Семасиология 
D) Топонимика 
Е)  Ономастика 
377  Кісі аттарын зерттейтін лексикологияның саласы: 
А) Ономастика 
В) Этимология 
С) Этнолингвистика 
D) Психолингвистика 
Е) Антропонимика 
378 Лексикология саласының зерттеу объектісі: 
А) Адам баласының дыбыстық тілі 
В) Сөзді және сөздердің жиынтығын, сөздік құрамы                                                      
С) Сөздіктерді құрастырудың ғылыми әдістемесін 
D) Тілдің әрі қарай бөлшектеуге келмейтін ең кіші бөлшегін 
Е) Сөз тіркесінің құрылымын 
379  Тіл білімінде тілдік единицалардың мағынасын тексеретін 
ілім: 
А) Фонология               
В) Лексикология         
С) Грамматика          
D) Семиасиология    
Е) Фонетика 
380  Сөздің лексикалық мағынасы: 
А) Жіктік жалғаулар арқылы жасалады  
В) Көмекші сөздер арқылы жасалады 
С)  Зат,  қасиет,  процесс,  құбылыс  тағы  сол  сияқты  түсінікті  ой -
санада бейнелеп тұрақтандыратын сөз мазмұн ы  
       D
) Грамматикалық формалар арқылы жасалады 
        Е) Дұрыс жауабы жоқ 
381 Сөздің көп мағыналылығы: 
А) Сөздің жеке тұрғандағы мағынасы 
В) Сөздің әр түрлі мағына білдіруі 
С) Сөздің бір-біріне жақын мағына білдіруі 
D
) Сөздің сөйлемдегі мағынасы 
Е) Сөздің синонимдік мағынасы 
382  Ауыспалы мағыналы сөзді тап: 
А) Кең бөлме 
В) Кең көйлек 
С) Кең пейіл 
Д) Кең дала 
Е) Кең маңдай 

 
134 
 
383  Синонимнің жасалуы: 
А) Мағыналары бір-біріне қара қарсы сөздер 
В) Айтылуы, жазылуы бірдей, мағыналары әртүрлі сөздер. 
С) Айтылуы бірдей, жазылуы бірдей сөздер. 
D) Түбірі жуан сөзге, жуан қосымша жалғанады. 
Е) Айтылуы жазылуы әркелкі, мағыналары бір-біріне жақын сөздер. 
384  Тілдің сөздік құрамындағы барлық сөзге негіз болып 
табылатын не?  
А) Байырғы сөздер 
В) Көне сөздер 
С) Төл сөздер 
D) Түбір сөздер 
Е) шеттен келген сөздер    
388  «Кодекс Куманикс» ескерткішінің қазақ тіліне өте жақын 
екенін ашық айтқан ғалым кім?  
А) С.М. Малов 
В) Ә. Құрышжанов 
С) В.В. Виноградов 
D) А. Егеубаев 
Е)  В.В. Радлов 
389  «Абдыра, алтын, байсал, баянды, аймақ, қарыз» сөздері қай 
тілден қазақ тіліне ауысқан: 
А) Иран 
В) Парсы 
С) Монғол 
D)  Араб 
Е) Түркі  
390  «Жылтылдаған  жұлдыздар,  үнсіз  сұлу  күймен,  қиырсыз  көк  мұхитында  от 
шашып, қалқып ойнайды» (С.Сейфуллин). 
Қолданылғаны: 
А) Эпитет 
В) Көп мағыналы сөз 
С) Омоним 
D)  Теңеу 
Е) Метафора  
391  «Ол көк сағымға оранып, жеңіл көк жібектей перде 
жамылған». (М.Әуезов). 
А) Теңеу 
В) Метафора 
С) Эпитет, теңеу 
D)  Теңеу, метафора 
Е) Эпитет, меафора 
   

 
135 
392  «Бек Тоғыспаев – ұлы жазушы. Бек Тоғыспайұлы – 
жазушы». (М.Әуезов) Қолданылғаны:  
А) Антоним 
В) Синоним 
С) Омоним 
D) Көп мағыналы сөз 
Е) Эпитет 
393  Синонимдес тұрақты тіркестердің қатары:  
А) Ұнжырғасы түсу, тоқтау айту 
В) Әбестік істеу, аяғы аспаннан келу 
С) Етегіне сәжде қылу, етегіне намаз оқу 
D) Кірпік қақпай, кірпік қаққанша  
Е) Өзегі өртенді, жүрегі шайлығу   
394 Өлең жолында қолданылғаны:  
 «Мұқаңдай кең ақыл, кемеңгер 
Мүрдеге сияды демеңдер. 
Соны ойлап тайыздар тарынар,  
Тереңдер тереңге тереңдер». 
  А) Синоним 
  В) Омоним 
  С) Антоним 
  D)  Көп мағыналы сөз 
  Е) Эпитет 
395  Берілген  мысалда  қолданылғаны:  «Қазақ  ортасында  аспан  шырақтарына 
қарап уақытты қалай айыру туралы ұшан-теңіз белгілері бар»  
А) Метафора  
 
В) Метанимия 
С) Синекдоха 
D) Эпитет 
Е) Омоним 
396   «Кеше ғана шақырайған күн, тас үстінде отырған шалмен 
бүгін жасырынбақ ойнағысы келгендей, бұлт арасынан бұлт етіп 
бір шыға алмай-ақ қойды». (Р.Сейсенбаев) Берілген мысалда 
қолданылғаны: 
А) Көп мағыналы сөз 
В) Омоним 
С) Антоним 
D) Омоформа 
Е) Омофон 
397   «Күні бойы ыстық күннің шыжытқан лебі мен буланған 
семіз жердің жұмбақ жылы, жұпарлы май сасыған лебі енді 
қоюланып шыға бастады» (С.Сейфуллин). 
А) Эпитет 
В) Метафора 
С) Метанимия 

 
136 
D) Теңеу 
Е) Тұрақты тіркес 
398   «Алтын нұрының ақырғы ұшықтарын аспанға шашыратып, 
жартыланған қызыл табақ қыстырылған екі араға ақырын ғана 
жылжып жоқ болды» (С.Сейфуллин).  
Қолданылғаны: 
А) Эпитет 
В) Метафора 
С) Метанимия 
D) Теңеу 
Е) Тұрақты тіркес 
399   «Бақтығұлдың нық бекінген ойына Ожардың қазіргі түсі 
аянышты білмейтін, қаталдықпен суынған, асау жаулық  жайын 
сыбырлағандай болады» (М.Әуезов).  
Қолданылғаны:  
А) Синоним 
В) Омоним 
С) Антоним 
D) Көп мағыналы сөз 
Е) Дұрыс жауабы жоқ   
400  «Желек салғанның білегінен сипап, желең киінгеннің  
жеңінен тартып жүруге ғана қауқары жететіндей бозөкпе 
кейіпкерлерді көп ойнаған Асанәлінің тап мұндай төтен 
самғауларына жұрт таңғалып үлгермей жатып, жас актер тағы бір 
сахналық «рекорд» жасады» (Ә.Кекілбаев). Қолданылғаны:  
А) Метафора 
В) Метанимия 
С) Синекдоха 
D) Кейіптеу 
Е) Шеңдестіру    
401   Мағыналары адамның жасына қатысты айтылып тұрған 
тұрақты сөз тіркесінің қатары:  
А) Қызыл ауыз, қызыл бас; 
В) Қызыл борбай, қызыл шақа; 
С) Қызыл табан, қызылқол; 
D) Қызыл пәле, қызыл бет 
Е) Қызыл тіл, қызыл кеңірдек   
402  Метанимия:  
А) Сескенсе де осы қара тізімнен,                                                                   
     Көп қадалды ала көздер сүзілген (М.Шаханов). 
В) Өз ішінен үндемей, уланып ойланды (М.Әуезов) 
С) Мәңгі сөнбес жұлдызсың жанып тұрған. 
D) Ол аққұба, жұқалау келген адам. 
Е)  «Құлпытастың» беттерін парақтасақ, Асанқайғыша сарылады:    
403  Синекдоха:  

 
137 
А) Өмірдегі мен ұмытпайтын бір оқиға ол 1967 жыл болып табылады  
В) Әуелгі байлық – денсаулық, екінші байлық – ақ жаулық 
С) Өлең – сөздің патшасы, сөз сарасы 
D)  Тау  бауры.  Жел  ермек  қып  тек  қаңбақты.  Мың  тұяқ  көтереді  көк 
шаңдақты (З.Шүкіров) 
Е) Рас, тентек болса тобықтының тектегі иесіз демеймін (М.Ә). 
404  Жаргон, варваризм, диалект сөздердің ерекшелігі:  
А) Әдеби нормаға бағынбайды 
В) Ғылыми стильде ғана қолданылады 
С) Көркем әдебиетте ғана қолданылады 
D) Тілдік нормаға бағынбайды 
Е) Ауызекі стильдің нормасына бағынбайды    
405 Метанимия: 
А) Ұзынқұлақ көз ұшында ұзап бара жатыр 
В) Жақсы сөз – жарым ырыс 
С) Сахна тарландары 
D) Жылауық жаңбыр төгіп, қара дауыл соқтырып тұрып алған 
Е) Абайға келісімен үйімен хабарласты  
406 «Жанды жеген азаппен қиналып шыққан Қарагөзді білген 
жан жоқ» (М.Әуезов). Мысалда қолданылғаны:  
А) Синоним 
В) Омоним 
С) Көп мағыналы сөз 
 D) Антоним 
Е) Теңеу   
407 «Дүние дүниеде қалады». Берілген мысалды қолданылғаны: 
А) Омоним 
В) Антоним 
С) Синоним                                                                                                                                                             
D) Метафора 
Е) Метанимия   
408    Берілген мысалда қолданылғаны:  
«Жылы менен суықтың бәрін көріп 
  Қайран көңіл қайыспай қайран етті» 
А) Омоним 
В) Синоним 
С) Көп мағыналы сөздер 
D) Шендестіру 
Е) Антоним  
409     Қолданылған троптың түрі: «Су тұмсық жүн жаққа 
қарайды»  
А) Метафора  
В) Теңеу                 
С) Метанимия                                                                                                                                                             
D) Сиекдоха 

 
138 
Е) Эпитет  
410   Сөйлемдегі қолданылған тілдік тәсіл: «Бірінші топқа масса, 
энергия, өріс тәрізді физика ғылымының қаңқасын құрайтын 
негізгі ұғымдар жатады».  
А) Метанимия 
В) Сиекдоха 
С) Теңеу 
D) Метафора 
Е) Шендестіру    
411     «Егер сағат әр сағат сайын соғып отыратын болса, ол бір 
тәулік ішінде неше рет соғады?». 
А) Антоним 
В) Синоним 
С) Омоним 
D) Көп мағыналы сөз 
Е) Тосын қолданыс   
412     Сөйлемде қолданылғаны: «Әуелгі ғылымсыз адаммен бұл 
күнгі ғылымды адамды алсақ, екеуінің арасы айласыз хайуан мен 
ақылды адамның арасындай» (А.Байтұрсынов). 
А) Синоним 
В) Метанимия 
С) Омоним 
D) Көп мағыналы сөз 
Е) Антоним    
413 Қолданылғаны: «Міне, заман ағымына бейімделген 
қыр«қасқырларының»лаңы осындай».  
А) Метанимия 
В) Сиекдоха 
С) Теңеу 
D) Метафора 
Е) Омоним    
414   «Көктемдегі добал аяқ, сабау құйрық, шардақ қарын маубас 
күшік қазір үлкен тазыға айналған» (М.Мағауин). Берілген 
мысалда қолданылғаны:  
А) Теңеу 
В) Эпитет 
С) Әсірелеу 
D) Литота 
Е) Метанимия  
415   «Кеше ғана шақырайға күн, тас үстінде отырған шалмен 
бүгін жасырынбақ ойнағысы келгендей, бұлт арасынан бұлт етіп 
бір шыға алмай-ақ қойды» (Р.Сейсенбаев). Берілген мысалда 
қолднылғаны: 
А) Көп мағыналы сөз 
В) Омоним 

 
139 
С) Антоним 
 D) Омоформа 
Е) Омофон    
416  «Балықшылар теңізге жылым салды».  Келтірілген 
сөйлемдегі  сөздің түрі:  
А)  Көмекші сөз 
В)  Синонимдер 
С)  Диалекті сөз 
D)  Кәсіби сөз 
Е)  Көнерген сөз      
417   «Қырмызы күйенте мен шелегін алып, суға жөнелді». 
Келтірілегн сөйлемдегі  сөздің түрі:  
       А)  Синонимдер 
В)  Диалектілер 
С)  Кәсіби сөздер 
D)  Көнерген сөздер 
Е)  Көмекші сөздер   
418    «Шоқты  жәмкемен  қысып  алып  таста».  Берілген  сөйлемде  қандай  сөз 
кездеседі?  
А)  Көмекші сөздер 
В)  Синоним  
С)  Көнерген сөз 
D)  Кәсіби сөз  
Е)  Диалект   
419  «Техниканың тілін біліп, электрді  жегіпсің». (Б.М) 
Сөйлемде сөз мағынасын ауыстырып қолдану барысында қандай 
сөз пайда болды? 
А)  Кәсіби сөздер 
В)  Метафоралар 
С)  Диалектілер 
D)  Синекдоха 
Е)  Метонимия 
 420 Берілген сөйлемде сөз мағынасы ауыстырылып қолдану 
нәтижесінде қандай тәсіл пайда болды? 
Кимешектер  кітап  оқып,  малма  тұмақ  мылтық  алды;  жалба  шекпен  жауға 
аттанды (І.Ж.)  
А)  Метафора 
В)  Метанимия 
С)  Синекдоха 
D)  Синоним 
Е)  Омоним  
421  Сөйлемде қандай тәсіл пайдаланылған? «Тасын кемір 
білімнің, білім үйрен, ерінбе». 
А)  Синекдоха 
В) Метафора 

 
140 
С) Синоним 
 D) Метанимия 
Е) Омоним   
422  Берілген мысалда қолданғаны:  
Тәуелсіздік  – жаңа  шығып келе жатқан Күн... Жаңа шығып келе жатқан Күнді 
көлегейлеп, бұлтпен бүркемелеп, тұмшаламаңдар!  
А) Синекдоха 
В) Айыршықтау 
С) Эпитет 
 D) Теңеу 
Е) Метафора    
423  «Мен  оқыған  Конституцияда  қазақ  тілін  қол-аяғын  тырыстырып  матап 
қойыңдар деген сөз жоқ». Берілген мысалда қолданғаны:  
А) Синекдоха 
В) Айыршықтау 
С) Эпитет 
D) Метафора 
Е) Теңеу    
424 Экспрессивті-эмоционалды сөздердің қатары:  
А) Төлем, әуесқой, тарлан 
В) Тарих, дана, ғылым 
С) Қабілет, талант, сөз 
D)  Баукеспе, даңғой, жылпос 
Е)  Кездесу, мерген, үкім 
425 Табу дегеніміз не? 
А) Мәтін мағынасын қайталау 
В) Басы артық сөз қолдану  
С)  Табу  (полинезия)  –  кейбір  сөздерді,  есімдерді,  т.б.  атауға  тыйым 
салу 
D) Аффикстер 
Е) Префикстер 
426 Эффемизм дегеніміз не? 
А) Түбірдің дыбыстық құрамының өзгеруі 
В) Дыбыстардың комбинаторлық өзгерісінің бір түрі 
С) Эмоция жағынан бейтарап сөздер. Құлаққа ерсі естілетін 
сөздердің синонимдері ретінде жұмсалатын сөздер 
D
) Сөздің шығу тегін зерттеуді атайды 
Е) Кейбір сөздерді, есімдерді атауға тыйым салу 
 
427  Термин деген не? 
А) Тілдің құрылымын атайды 
В) Сөзжасам саласындағы негізгі тұлға 
С) Буынның бір түрі 
D
) Ғылымның арнайы саласындағы ұғымды білдіретін сөз не сөз тіркесі 
Е) Көнерген сөздер 
 

 
141 
428  Ғылым  мен  техниканың  алуан  түрлі  салаларында  қолданылатын  арнаулы 
сөздер: 
А) Терминология 
В) Терминдер 
С) Кірме сөздер 
D) Неологизмдер 
Е) Историзмдер   
429  Ғылымның әр саласына тән терминдердің жиынтығы:  
А) Аффикс 
В) Терминология 
С) Метатеза 
D) Идиома 
Е) Окомосиология 
430  Барлық тілдерге ортақ термин сөздер: 
А) Ономосиология 
В) Терминология 
С) Интернационалдық 
D) Артикуляция 
Е) Аффикстік 
431 Интралингвистика терминінің беретін мағынасы: 
А) Ішкі лингвистика 
В) Жарты лингвистика 
С) Ақыл лингвистикасы 
D) Ойлау лингвистикасы 
Е) Сыртқы лингвистика 
432 Тіл білімінің  дамуына әсер ететін ішкі фактор:                                                                             
А) Ономосиология 
В) Терминология 
С) Интралингвистика 
D) Артикуляция 
Е) Аффикстік 
432 Кірме сөздер: 
А) Грамматикалық категория  
В) Архаизмдер 
С) Тарихи сөздер 
D
) Бір тілден басқа тілге енген бөтен тілдің элементі 
Е) Кәсіби сөздер  
433  Шығу төркіні жағынан басқа тілдік сөздер: 
А) Терминдер                  
В) Неологизмдер           
С) Көнерген сөздер          
D) Диалектизмдер  
Е) Кірме сөздер 
434 Кәсіби сөздер: 
А) Белгілі бір кәсіпке, қызмет түріне байланысты 

 
142 
В) Архаизмдер 
С) Терминдер 
D
) Неологизмдер 
Е) Варваризмдер 
435 Неологизмдер дегеніміз не? 
А) Кәсіби сөздер 
В) Терминдер 
С) Тарихи сөздер  
D
) Варваризмдер 
Е) Тілде пайда болған жаңа сөздер 
436 Варваризм дегеніміз не? 
А) Әр түрлі тілдік құрылымдарды белгілейтін жалпы термин  
В) Ықпалдың бір түрі  
С) Қолданыстан шыққан сөздер   
D
) Тілдегі жаңа сөздер 
Е) Өз тілінде баламасы бола тұра бөтен тілдің сөздерін еліктеумен қолдану 
437 Әдеби тіл: 
А) Фонетикалық ерекшелігі бар тіл  
В) Грамматикалық ерекшелігі бар тіл  
С) Лексикалық ерекшелігі бар тіл  
D
) Жер шарында өмір сүретін халықтардың тілі  
Е) Тұрақты нормалары бар, жалпыға бірдей түсінікті, жалпы халықтық 
тілдің ерекшеленген, сұрыпталған жүйелі түрі 
438 Көркем әдебиет тілі:  
 
А) Тілдегі жаңа сөздер 
В)  Грамматикалық категория  
С) Әдеби тілдің негізгі көрсеткіші 
D) Қолданыстан шыққан сөздер   
Е) Өз тілінде баламасы бола тұра бөтен тілдің сөздерін еліктеумен қолдану   
439 Ауызекі сөйлеу стиліне тән сөздер қатары:  
А)  Қарапайым сөздер, неологизмдер, диалектизмдер, варваризмдер 
В) Кәсіби, неологизмдер, тарихи сөздер 
С) Диалектизмдер, жаргонда, терминдер 
D)   Кірме сөздер, терминдер, варваризмдер  
Е) Эвфемизмдер, қарапайым сөздер, терминдер  
440  Көркем тіл стилінің функциясы: 
А)  Сөздің сөйлемдегі көркемдік мағынасын ажырату 
В) Бір тілден басқа тілге енген бөтен тілдің элементін 
айқындау 
С) Қабылдаушы тіл сөздерінің тілден-тілге ену жолдары мен олардың 
бірсыпырасының әртүрлі өзгерістерге түсуі 
D) Кейбір тұрақты сөз тіркестерінің калька жолымен аударылуы 
Е) Оқушы мен тыңдаушыға эмоционалды, бейнелі, 
эстетикалық әсер ету 
441   Ауызекі сөйлеу стиліне тән тұрақты тіркес қатары: 

 
143 
А) Үріп ауызға салғандай, атқан таңдай 
В) Айылын жию, абыройы арту 
С) Ауыз тию, тірі өлік 
D)  Күн тәртібінде, дауыс беру 
Е)  Қаулы шығарды, сөз алды  
442 “Метафора”, “метонимия”, “синекдоха” тәсілдері арқылы қандай  мағына 
жасалатынын атаңыз: 
А) Тура 
В) Ауыспалы 
С) Фразеологиялық 
D) Грамматикалық 
Е) Номинативті 
443 Мағынасы   тұрақты,   дөрекі,   жағымсыз   сөздерді   сыпайы   сөздермен 
ауыстырып қолданудың қалай аталатынын табыңыз: 
А) Метафора 
В) Эвфемизм 
С) Метонимия 
D
) Синекдоха 
Е) Синоним 
444 Сөйлемді басқа тілдік құбылыстардан ажырататын белгі: 
А) Номинативті қызмет 
В) Предикативті қатынас 
С) Анықтауыштық қатынас  
D) Пысықтауыштық қатынас 
Е) Варваризм 
445 Көмекші сөздердің қанша түрі бар? 
А) 1    
В) 2         
С) 3   
D) 4         
Е) 5 
446  Кірме сөздердің фонетикалық жақтан игерілуі дегеніміз не? 
        А) Қабылдаушы тілдің қосымшалары жалғанып, олардың төл сөздермен 
емін-еркін жұмсалу қабілеті  
В) Қабылдаушы тілдің дыбыс заңдарына сәйкестендіріп игерілуі   
        С) Қабылдаушы тілдің сөздерінің тілден-тілге ену жолдары мен олардың 
бірсыпырасының әртүрлі өзгерістерге түсуі 
D) Кейбір тұрақты сөз тіркестерінің калька жолымен аударылуы 
        Е) Шет тілдік сөздердің тілден-тілге ауыстырылғанында, олардың 
құрылысының сақталып аударылуы 
447 Тіл біліміне жататын термин сөзді табыңыз: 
А) Шөгінді 
В) Теңдеу 
С) Қышқыл 
D) Мағына 

 
144 
Е) Қуат 
448   Орыс тілінен енген кірме сөздерді табыңыз:  
А)  Мұғалім, кітап, дәптер 
В) Дос, бақыт, нан 
С)  Жәшік, бәтеңке, сот  
D) Базар, неке, күмән 
Е) Фонема, фонетика, морфема 
449 Бейварбалды қатынасқа не жатпайды: 
А) Күлу 
В) Мимика 
С) Сөйлеу 
Д) Айқайлау 
Е) Жест 
450 Мода, дама, элегант сөздері қай тілден шыққан?  
А) Француз 
В) Ағылшын 
С) Итальян  
Д) Қытай   
Е) Корей 
451  “Дән” сөзінің диалектісін табыңыз:  
А) Ұрық 
В) Қабық 
С) Масақ 
D) Т әшек 
Е) Қауашақ 
452Тіл біліміндегі атауыш сөздерді көрсетіңіз: 
А) Көмекші сөздер  
        В) Одағай сөздер 
       С) Заттар, құбылыстың, іс-әрекет, сапа-белгіні білідіретін сөздер 
       D) Лексикалық мағына 
       Е) Грамматикалық мағына                 
453  Терминдерге тән ең басты қасиет:  
        А) Дара мағынада болуы 
В) Ғылым мен техникада қолданылуы  
        С) Экспресивті- стилистикалық қызметінің болуы 
        D) Бірнеше мағынада болуы   
        Е) Эмоцианалды бояуының болуы 
454  Әр  түрлі  контекстке  әр  түрлі  мағына  беріп,  сөздің  мағыналы  болуын  не 
дейміз? 
А) Полисемия              
В)  Варваризм 
С) Дисфемизм             
D) Эвфемизм 
Е) Табу 
 

 
145 
455  Шығу төркіні жағынан басқа тілдік сөздер: 
А) Терминдер                  
В)  Неологизмдер 
С)  Көнерген сөздер          
D) Диалектизмдер  
Е) Кірме сөздер 
456 Кірме сөздердің қай түрінде енген сөздердің көпшілігі тұрмыс қажетіне 
байланысты зат атаулары болып келеді? 
А) Жазбаша енген кірме сөздер       
В)  Кітаби кірме сөздер                  
С) Жанама ауысқан кірме сөздер 
D) Ауызша енген сөздер.       
Е) Тікелей ауысқан кірме сөздер 
457 Тілдегі жаңа ұғымдарды білдіретін сөздер қалай аталады ?   
А) Историзмдер 
В) Архаизмдер 
С) Неологизмдер 
D) Омографтар 
Е) Омофондар 
458 Заттар мен құбылыстардың өмірде қолданылудан       қалып, көнеріп, 
активті сөздіктен шығып қалуы қалай   аталады?                                                                                   
А) Архаизмдер 
В) Историзмдер 
С) Неологизмдер 
D) Омофондар 
Е) Омографтар 
459  Бір тілден басқа тілге енген бөтен тілдің элементі:   
А) Историзмдер 
В) Архаизмдер 
С) Кірме сөздер 
D) Кәсіби сөздер 
Е) Неологизмдер  
460   “Казна, кейф, султан, сундук” сөздері қай тілден     шыққан?                                                                             
А) Орыс тілі 
В) Қазақ тілі 
С) Иран тілі 
D) Араб тілі 
Е) Татар тілі   
461  Жазба тіл қашан пайда болды ?                         
А) 10 жыл бұрын                                
В) Ауызекі тілден бұрын   
С) Ауызекі тілмен бірге 
D) Ауызекі тілден кейін    
Е) Әлі қалыптасқан жоқ 

 
146 
462    Қазақ  тіліндегі  тыйым  салуға  қатысты  сөздер  қай  терминге  
жатады?  
А) Архаизм 
В) Полисемия 
С) Табу 
D)  Неологизм 
Е) Мағына 
463    Қазақ  тіліндегі  конвергенция  құбылысына  алғаш  рет  назар  аударған 
лингвист:                                                                                                    
А)  Н.С.Трубецкой 
В)  И.А.Бодуэн де Куртанэ 
С)  D) В.В. Виноградов 
D) Л.В.Щерба 
Е) А.Богородицкий 
464  Диалектілерді  қандай  ғылым  зерттейді?  
А) Дефектология        
В) Қазақ тілі              
С) Тіл білімі      
D) Аффектология 
Е) Диалектология 
465    Әр  түрлі  контексте  әр  түрлі  мағына  беріп,  сөздің  мағыналы  болуын  не 
дейді? 
А) Полисемия     
В) Варваризм  
С) Дисфемия   
D) Эвфемизм   
Е) Табу 
466 Тілдің өзгеруге бейім саласы: 
А) Фонетика 
В) Лексика  
С)  Морфология  
D) Грамматика  
Е) Синтаксис 
467  Ауызша тілдің ерекшелігін көрсетіңіз:     
А) Құрмалас сөйлем көп 
В) Мимика, жест, үнемдеу, интонация басым 
С) Жергілікті тіл элементтері, арго, жаргон басым 
D) Жазба тіл элементтері тілі 
Е) Жай сөйлем көп 
468 Орфоэпиялық норманың сақталу орнын көрсетіңіз: Қолғап, жаздыгүні.                                    
А) Түбір сөзде 
В) Туынды сөзде 
С) Тіркес сөзде 
D) Біріккен сөзде 
Е) Қос сөзде 

 
147 
469   “Жігерлі” сөзінің синонимін табыңыздар:  
А) Ерінбейді 
В) Жадырау 
С) Қуану 
D) Қажырлы 
Е) Сабырлы 
469  Фразеологизм: 
А) Морфологиялық құбылыс        
В) Еркін сөз тіркесі      
С) Семантикалық тұрақты байланыста болатын сөйлемдер мен сөздердің 
тіркесуі 
D) Тілдің сыртқы көрінісі          
Е) Сөздердің афикстер арқылы байланысуы 
470  Фразеологизмге тән ең басты белгіні атаңыз: 
А) Бір ғана сөзден тұрады 
В)  Құрамы бірнеше сөзден тұрады 
С) Мағына тұтастығы, тіркес тиянақтылығы 
D  Құрамындағы сөздерді басқа сөзбен ауыстыруға болады 
Е) Құрамындағы сөз тіркестерін өзгертуге болады. 
471 Фразеологиялық единицалардың негізгі  түрі нешеу? 
А) 3         
В) 4      
С) 6 
D) 7            
Е) 9 
472  Төменде  көрсетілген  мысал  қай  фразеологиялық  единица  түріне  жатады? 
Түймедейді түйедей ету.                
А) Фразеологиялық тұтастық         
В) Фразеологиялық сөйлем      
С) Фразеологиялық тіркес 
D) Фразеологиялық оралым          
Е) Фразеологиялық  бірлік  
473 “Әділ” ұғымының мағынасын беретін фразеологизмді белгілеңіздер: 
А) Қағанағы қарқ, сағанағы сарқ 
В) Қараптан қарап жүріп 
С) Қара көлеңке, қара халық 
D) Қара қылды қақ жарған 
Е) Ат ойнатқан  
474  Фразеологизмге тән ең басты белгіні атаңыз: 
А) Бір ғана сөзден тұрады 
В)  Құрамы бірнеше сөзден тұрады 
С) Мағына тұтастығы, тіркес тиянақтылығы 
D) Құрамындағы сөздерді басқа сөзбен ауыстыруға болады 
Е) Құрамындағы сөз тіркестерін өзгертуге болады. 
 

 
148 
475 Фразеологиялық оралым дегеніміз не?  
А) Мағынасы бір тұтас, құрамы мен құрылымы тұрақты тілдік единица 
В) Тілдің ары қарай бөлшектеуге келмейтін ең кіші мағыналық еденицасы 
С) Мағыналары бір-біріне қарама-қарсы сөздер 
D) Бір сөздің қайталана қосарлануы 
Е) Сөздердің әр түрлі тәсілдермен түрленуі   
476  Фразеологиялық тұтастық сақталған, бір тұтас мағынасы сыңарларының 
мағынасымен жуыспайтын тіркестерді көрсетіңіз: 
А) Ауырдың үсті, жеңілдің  астымен 
В) Аузы-мұрны қисаймастан 
С) Шалқар көл 
D) Шегірткеден қорыққан егін екпес 
Е) Ас иесімен тәтті  
477  Орынсыз қолданылған фразеологизм:  
А) Көзді ашып-жұмғанша 
В) Жүрек жұтқан 
С) Қа пен көздің арасында 
D)  Еңсесі жығылу 
Е) Шашбауын көтеру    
478  Берілген сөздер қандай заңдылыққа байланысты өзгеріске 
ұшырады? 
Бара тұрған >баратын, келе тұрған>келетін  
А) Басы артық элементтерді қолданбау 
В) Үнемдеп, ықшамдап қолдану 
С) Бөліну (диференциялану) 
D) Айтуды жеңілдету заңы 
Е) Тілдік элементтердің жалпылап қолданылуы 
479  «Жомарт адам жоқтығын білдірмес, жүйрік ат  тоқтығын 
білдірмес» мақалы  «жомарт жоқтығын», «жүйрік тоқтығын» деп 
қысқартылуы қандай заңдылық? 
А) Артық элементтерді қолдану 
В) Тілдік элементтерді үнемдеп, ықшамдау 
С) Абстракциялап қолдану 
D) Айтуды жеңілдету заңдылығы 
Е)  Диференциялану заңдылығы  
480  Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейтін сала: 
А) Лексикология 
В) Синхрония 
С) Диохрония 
D) Этимология 
Е) Полисемия 
481 Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейтін тіл білімінің саласы: 
А)  Этимология                                                   
В)  Этнопсихология 
С)  Этнолингвистика 

 
149 
D) Генеология 
Е) Терминология   
482 Тілдердің шығу тегінің бірлігіне қарай 
топтастырылуын талап ететін принцип.                   
А) Фонетикалық принцип 
В)  Генеологиялық принцип 
С) Морфологиялық принцип 
D) Семантикалық принцип 
Е) Этимологиялық принцип  
483  Сөздердің шығу тегін айқындауда туыстас тілдердегі 
дыбыстардың өз ара сәйкестік заңдылығын айқындайтын 
принцип: 
А) Семантикалық принцип 
В) Этимологиялық принцип 
С) Фонетикалық принцип 
D)  Морфологиялық принцип 
Е) Фонетикалық принцип  
484  Сөз мағыналарын, сөздің семантикалық жақтан өзгеруін, 
даму жолдарын есепке алатын принцип: 
А) Морфологиялық принцип 
В) Семантикалық принцип 
С) Этимологиялық принцип 
D) Фонетикалық принцип 
Е) Генеологиялық принцип  
485  Сөздердің тууына себепші болған тарихи жағдайларды 
білуді талап ететін принцип; 
А) Фонетикалық принцип 
В) Морфологиялық принцип 
С) Этимологиялық принцип 
D) Симантикалық принцип 
Е) Генеологиялық принцип 
486 Фонетикалық принцип жаздыгүні, қыстыгүні сөздерінің 
жазылуы қандай принцип?   
А) Этимологиялық 
В)Дәстүрлік-тарихи 
С) Фонетикалық 
D) Морфологиялық 
Е) Фонетикалық 
487 Морфологиялық принципке сүйеніп жазылған сөз: 
А) Шегара 
В) Шекара 
С) Шек ара 
D) Шег ара 
Е) Ішекара 

 
150 
488  Біркелкі  дыбысталатын  сөздерді,  яғни  омонимдерді  жазуда  бір-бірімен 
ажырату үшін қолданылатын принцип:  
А) Фонетикалық 
В) Фонематикалық 
С) Этимологиялық 
D)  Дифференциальды 
Е) Морфологиялық     
489  Сөздердің  шығу  тегін  айқындауда  фонетикалық  заңдарға  сүйенуді  талап 
етеді: 
А) Генологиялық 
В) Фонетикалық 
С) Этимологиялық 
D) Морфологиялық 
Е) Семантикалық 
490 Сөздің  өзгеруін, даму жолдары  есепке алатын қағидалары: 
А) Этимологиялық 
В) Семантикалық 
С) Морфологиялық 
D) Фонетикалық 
Е)  Генеологиялық 
491 Лексикография:              
А) Сөздіктер жасаудың тәжірибесі және оның теориясымен айналысатын 
сала        
В) Тілдің дыбыстық жүйесін зерттейді     
С) Белгілі бір тілдің сөздік құрамын зерттейді 
D) Тіл білімінің грамматика саласын зерттейді           
Е) Тіл білімінің фонетика саласын зерттейді 
492 Сөздіктің түрлері:  
А) Екі түрлі сөздік бар        
В) Фразеологиялық сөздік, диалектологиялық сөздік      
С) Тарихи сөздіктер, академиялық сөздіктер 
D) Аударма сөздіктер, терминологиялық сөздіктер              
        Е) Фразеологиялық, диалектологиялық, академиялық, аударма сөздік, 
терминологиялық, синонимдер, орфографиялық, орфоэпиялық, 
энциклопедиялық, түсіндірме антонимдер, этимологиялық т.б. 
493 Лексикографияның зерттеу нысаны: 
А)  Сөздіктерді құрастырудың ғылыми әдістемесі 
В)  Таңбалар жүйесін зерттеу 
С)  Тілдің қатынас құралы қызметін зерттеу 
D)  Сөйлемдегі сөздердің мағынасын зерттеу 
Е)  Тілдің құрылымдық және жүйелік қасиеттерін зерттеу 
494 Сөздіктер неше топқа бөлінеді? 
А)1-ге 
В)2-ге 
С)6-ға 

 
151 
D)4-ке 
        Е)8-ге 
495 Әр түрлі тілдерде жасалған сөздіктердің ішіндегі ең көп кездесетіні:     
А) Аударма сөздік 
В) Түсіндірме сөздік 
С) Фразеологиялық сөздік  
D) Синонимдер сөздігі 
Е) Диалектологиялық сөздіктер 
496 Этимологиялық сөздіктің мақсаты:  
А) Сөздердің шығу тегі жайлы мәлімет 
В) Қазіргі кездегі сөздердің мағыналарына түсінік береді. 
С) Сөздердің дыбыстық құрылысына түсінік береді 
D) Сөздердің жазылуы туралы мәлімет береді 
Е) Заттар мен құбылыстардың ұғымдарын айқындайды.  
497  Ең алғашқы “Словарь Академии Россиской” сөздігі қай 
жылы жазылды?    
А) 1783-1794 ж.ж. 
В) 1797-1805 ж.ж. 
С) 1805-1810 ж.ж. 
D) 1810-1820 ж.ж. 
Е) 1820-1825 ж.ж. 
498 “Словарь русского языка” деп аталатын сөздіктің авторы 
кім? 
А)  В.В.Виноградов  
В)  С.И. Ожегов  
С)  Д.Н.Ушаков  
D) Л. Будагов  
Е)  В.В.Радлов  
499 Фразеологиялық сөз тіркестерін, мақал - мәтелдерді мол 
қамтыған түсіндірме сөздік 
А) В.И.Даль “Толковый словарь живого великорусского языка” 
В) В.В.Родлов “Опыт словаря тюркских наречий” 
С) А.И.Молотков  “Орыс тілінің фразеологиялық сөздігі” 
D) О.С.Ахманова “Терминдер сөздігі” 
Е)  С.И. Ожегов “Словарь русского языка”     
500  Тілдің әрі қарай бөлшектеуге келмейтін ең кіші мағыналық бірлігі : 
А) Фонема      
В) Буын       
С) Морфема    
D)  Сөз     
Е) Дыбыс 
 
 
 
 
 

 
152 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі 
 
1   Аханов К.  Тiл бiлiмiнiң негiздерi. - А., 1993. 
2  Қордабаев Т.  Жалпы тіл білімі. - А.,1979-1981. 
3  Қордабаев Т.  Тіл білімінің мәселелері. -  А.,1991. 
4  Кочергине В.А.  Введение в языказнание.  - М., 1979. 
5  Амирова Т.  Очерки истории лингвистики.-   М., 1975. 
6  Чикобова А.С.  Проблема языка как предмета языкознания.- М., 1959. 
7   Булаховский Л.А.  Введение в языкознание. -  М., 1953 
8  Хасенов К. Тiл бiлiмi теориясы мен практикалық мәселелерi.- А.,1992. 
9  Ысқақов А.  Қазiргi қазақ тiлi. - А., 1971. 
10 Ысқақов А, Аханов К.  Қазақ тiлi.   -М., А., 1971. 
11 Исаев М.  Фонетика.  - А., 1997. 
12 Досқараев Ж.  Қазақ тiлiнiң ерекшелiгi».  - А., 1955. 
13 Балақаев М.  Қазақ тiлi грамматикасы. -  А., 1949.