ӘОЖ 636. 084/087; 636.085.55
БАЙЫТЫЛҒАН ҚҰНАРЛЫ ҚҰРАМАЖЕМНІҢ МАЛ ӨНІМДІЛІГІНЕ ӘСЕРІ
А.Алдибекова-биология мамандығының магистранты
Ғылыми жетекші: Б.Ғ.К, қауымдастырылған
профессор Сүлейменова М.Т.
Шымкент университеті
Ауыл шаруашылығы малдарын толыққұнды азықтандыру мәселелеріне көптеген
зерттеушілердін еңбектері арналған [1,2,3,4,5,6].
Қоректілік құндылығы жоғары жаңа белокты-көмірсулы-энергетикалық азықтық
концентраттың ірі қара мал өгізшелерін етке арнап бордақылағанда малдардың ет өнімділігіне
тигізетін әсерін анықтау жөнінде Түлкібас ауданының «Дос-Би» ЖШС шаруашылығы
жағдайында өндіріске енгізу және жаңа технологияны тарату жұмыстары жүргізілді.
Бордақыланатын ірі қара мал өгізшелері жасы мен салмақ деңгейлеріне байланысты
төменде көрсетілген азықтандыру нормалары бойынша азықтандырылды (1-кесте).
1-кесте – Ірі қара мал өгізшелерін бордақылауға арналған азықтандыру нормалары (1
басқа 1 күнге)
Компоненттер
Тірілей салмақтары, кг
180
240
300
360
420
480
Құрғақ зат, кг
7,4
8
8,7
9,5
10,4
11,5
Азық бірлігі
6,4
6,9
7,5
8,3
9,2
9,8
Алмасу энергиясы, МДж
70
75
81
89
98
104
«шикі» протеин, г
930
996
1078
1108
1196
1230
Қорытылатын протеин, г
610
648
705
722
773
784
«шикі» клетчатка, г
1554
1680
1827
1995
2236
2460
Крахмал,г
814
880
957
997
1040
1150
Қанттар, г
514
552
610
662
735
808
«шикі» май, г
213
237
258
282
302
332
Ас тұзы, г
35
40
45
50
55
60
Кальций, г
25
28
30
33
35
38
Фосфор, г
20
23
25
28
31
35
Темір, мг
518
560
609
665
728
800
Мыс, мг
74
80
87
95
104
115
Цинк, мг
333
360
392
428
468
518
Мырыш, мг
370
400
435
475
520
575
Кобальт, мг
7,4
8
8,7
9,5
10,4
11,5
Йод, мг
3,7
4
4,4
4,8
5,2
5,8
Каротин, мг
155
168
183
200
218
242
Витамин Д (кальциферол), мың ХБ
3,3
3,6
3,9
4,3
4,7
5,2
Витамин Е (токоферол), мг
222
240
261
285
312
345
~ 134 ~
Етке арнап өсірілетін және бордақыланатын өгізшелерді азықтандыру рациондары 2-
кестеде келтірілген.
Етке арнап өсірілген және бордақылауға қойылған өгізшелерге арналған азықтандыру
рациондары жергілікті және қара ала тұқымды малдардың тұқымдық потенциалын ескеріп
және олардан алынатын орташа тәуліктік қосымша салмағына байланысты жасалды.
Бақылау тобындағы малдар рационы құрамындағы жемдік концентрат ұн шығару
өнеркәсібінің қалдықтарынан, негізінен бидай кебегі мен жармышынан құралған.
Тәжірибе тобындағы бордақылынатын өгізшелерді азықтандыруға арналған жемдік
концентрат құрамына массасының 13-15% мөлшерінде қоректілік құндылығы жоғары
белокты-көмірсулы-энергетикалық жемдік концентрат қосылған.
Бақылау және тәжірибе тобындағы өгізшелердің жасы, салмағы және тұқымы
бойынша біртектес, азықтандыру рациондарының компоненттері мен мөлшерлері бірдей
болып, айырмашылығы тек қана жемдік концентраттың құрамы мен қоректілігінде ғана
болды.
2-кесте – Бордақыланатын өгізшелерді азықтандыру рациондары
Көрсеткіштер
Жасы
9-12 ай
13-16 ай
орташа тәуліктік қосымша салмақ, г
750-800 950-1000 750-800 950-1000
Тірілей салмағы, кг
Мезгілдің басында
248
248
341
365
Мезгілдің соңында
341
365
443
482
Рацион:
Жемдік концентраттар, кг
2,8
3,0
3,5
4,5
Астық және бұршақ тұқымдастар пішені, кг
2,5
2,7
3,0
3,5
Астық және бұршақ тұқымдастар
пішендемесі, кг
11,0
12,0
16,0
15,0
Көк шөп ұны, кг
1,0
1,0
1,0
1,0
витаминді-минералды премикс, г
30
35
50
55
Ас тұзы, г
45
50
55
60
Рацион құрамында:
Азық өлшемі
7,10
7,50
9,45
10,25
Алмасу энергиясы, МДж
84,5
90,7
109,1
120,0
Құрғақ заттар, кг
9,3
10,0
12,1
12,9
Қорытылатын протеин, г
914,2
969,7
1191,9
1285,9
Кальций, г
90,3
95,7
117,5
125,5
Фосфор, г
26,5
28,1
34,6
38,0
Каротин, г
313
330
407
399
Жұмыстың мақсаты мен міндеттеріне байланысты жергілікті мал азығы ресурстарынан
жасалған жаңа жемдік концентраттың бордақыланатын ірі қара мал өгізшелерінің ет
өнімділігі мен етінің сапасына тигізетін әсерін анықтау бойынша өндірістік тәжірибелер
жүргізілді (3-кесте).
3-кесте – Оңтүстік Қазақстан облысы Түлкібас ауданы «Дос-Би» ЖШС ірі қара мал
бордақылау нәтижелері
килограмм есебімен
Бордақылау кезеңдері, ай
Тірілей
салмағы
Қосымша
салмағы
Орташа тәуліктік
қосымша салмағы
Шаруашылық рационымен бордақыланған бақылау тобындағы өгізшелер
бастапқы салмағы
328,26
-
-
1-айдағы салмағы
341,16
12,90
430,0
~ 135 ~
2-айдағы салмағы
356,40
15,24
508,0
3-айдағы салмағы
377,78
21,38
712,7
Байытылған жемдік концентратты рационмен азықтандырылған тәжірибе тобындағы
өгізшелер
бастапқы салмағы
324,96
-
-
1-айдағы салмағы
344,80
19,84
661,3
2-айдағы салмағы
367,10
22,30
743,3
3-айдағы салмағы,
396,98
29,88
996,0
Белокты-көмірсулы-энергетикалық жемдік концентраттың бордақылана-тын өгізше-
лердің өсіп-дамуы мен ет өнімділігіне әсерін анықтау мақсатында жүргізілген өндіріске енгізу
жұмыстарының нәтижелері 4-кестеде келтірілген.
4-кесте - Азықтандыру түріне байланысты бордақыланған өгізшелердің тірілей және
орташа тәуліктік қосымша салмақтарының өзгерістері
Көрсеткіштер
Бордақыланатын мал топтары
бақылау тобы
(дәстүрлі рацион)
тәжірибе тобы
(байытылған құрама
жемдік концентрат)
Тірілей салмағы:
Бордақылау басында, кг
328,26
324,96
Бордақылау соңында, кг
377,78
396,98
Алынған қосымша салмағы, кг
49,52
72,02
Бақылау тобымен салыстырғанда, кг
-
22,50
Бақылау тобымен салыстырғанда, %
100,0
145,44
Орташа тәуліктік қосымша салмағы, г
550,2
800,2
Бақылау тобымен салыстырғанда, г
-
250,0
Бақылау тобымен салыстырғанда, %
100,0
145,44
Жүргізілген өндірістік тәжірибелер нәтижелері бордақыланатын малдарды байытылған
құрама жемдік концентрат қосылған жеммен азықтандырғанда олардан алынатын қосымша
салмақ бақылау тобындағы көптеген шаруашы-лықтарда дәстүрлі болып саналатын ұн өндіру
өнеркәсібінің қалдықтары болып табылатын, негізін бидай кебегі құрайтын дәнді дақылдар
жармышынан құралған жемдік концентратпен салыстырғанда, жоспарланған үш ай бойы
бордағыланғанда мал басына орта есеппен 22,50 кг, немесе 45,44% жоғары мөлшерде салмақ
қосатыны анықталды.
Достарыңызбен бөлісу: |