Matematиka жалпы орто билим берүүчү мектептердин 2-классы үчүн окуу китеби

69
5.  Мисалдарды  үлгүнүн  негизинде  чыгар:
    
          
  Үлгү: 76 + 24 = 100.
6
.
 
Кандай фигураларды көрүп жатасың? Дептериңе чий 
жана аларды боё.
 
7. 
Салыштыр:
 
37
 
+63   99 17+43 
  
 
60 67+13 
 87
 47+28 
 90 83+17 
 100 26+14 
 37
8.
 
Устакана үчүн 24 сүлгү, 26 кол араа сатып алынды. 
Устакана үчүн бардыгы болуп канча эмгек шайманы 
сатып алынган?
76+
67+
83+
98+
100
100

70
1.
 
Mисалдын чыгарылышын түшүндүр: 
42 – 15 = 
 
 42
 
–
 
15
 
=
 
(42
 
–
 
10)
 
–
 
5
 
=
 
32
 
–
 
5
 
=
 
27
 
    
  
    
     10     5
2.
  Мисалдарды ыңгайлуу усул менен чыгар:
 52
 
–
 
14 32
 
–
 
17 63
 
–
 
26
       
 
    
 
    
 
    10    4 
       10    7 
     20    6
3.
  Балдар  бакчасына  52  л  сүт  алып  келишти.  Эртең 
мененки тамакта 25 л сүт иштетилди. Канча литр сүт 
калды?
4.
 
Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны чыгар:
 
?
                  17 кг алма 
     ?, 11 кг га аз
5.
  Керектүү жерлерде кашааларды кой, натыйжада туу-
ра барабардык алынсын:
 80
 
–
 
50
 
+
 
10
 
=
 
20 100
 
–
 
40
 
+
 
50
 
=
 
10
 40
 
–
 
10
 
+
 
20
 
=
 
10 
 90
 
–
 
40
 
+
 
20
 
=
 
30
6.
  Tигүүчүлөр бир күндө 32 түрмөк ак, андан 15 түр мөк-
кө аз кара жип иштетишти. Бир күндө бардыгы болуп 
канча түрмөк жип иштетилген?
7.
  38
 
+
 
5 37
 
+
 
33 52
 
–
 
25 32
 
–
 
15
 42
 
–
 
5 37
 
+
 
43 87
 
+
 
13 90
 
–
 
50

71
ӨТҮЛГӨНДӨРДҮ БЫШЫКТОО
1.  Жадыбал негизинде мисалдар түз жана аларды чыгар:
Кошулуучу
67
57
38
37
87
37
43
Кошулуучу
   3
32
   5
48
13
53
27
Сумма
2.
  «Нексия» автомобилинин бакына 42 литр, «Спарк» 
автомобилинин бакына болсо андан 5 литрге аз бен-
зин  куюлду.
 
«Спарк»  автомобилинин  багына  канча 
литр бензин куюлган?
3.
 
75 см + 25 см 
 
  64 дм + 26 дм
  90 дм – 53 дм 
90 см  – 37 см
4.  Бул сызыктардын кайсы бирлерин сынык сызык деп 
айтууга болот?
 
5.
 29
 
+
 
6 74
 
–
 
9 28
 
+
 
7 63
 
–
 
7
 42
 
–
 
6 54
 
+
 
7 67
 
–
 
8 14
 
+
 
8
6.
  Бир бөлүк халва 17 кг, экинчи бөлүк халва андан 
8 кг га аз. Экинчи бөлүк халва канча килограмм?
7.
 58
 
– 4 
47
 
+
 
 2 
60
 
–
 
 3 
36
 
+
 
 4
 58
 
–
 
40 47
 
+
 
20 60
 
–
 
30 36
 
+
 
40

72
ЖАЗMA КОШУУ ЖАНА КЕМИТҮҮ
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр: 
45 + 23 = 
 
Oнд. Бирд.
4
5
2
3
6
8
 
1.  Ондуктар ондуктардын астына, бирдиктер бирдик-    
     тердин астына жазылат.
2.  Адегенде бирдиктер бирдиктерге кошулат.
      5 бирд. + 3 бирд. = 8 бирд. 
 
      8  бирдиктердин астына жазылат.
3.  Андан кийин ондуктар ондуктарга кошулат.
      4 онд. + 2 онд. = 6 онд.
      6  ондуктардын астына жазылат.
4.  Жообу: 45 менен 23 түн суммасы
    68 ге барабар.
2.
  Мисалдарды түшүндүрүү менен чыгар:
 
+
 
55 
+
 
45 
+
 
62 
+
 
73 
+
 
53
 
   14 
    23 
    27 
    25 
    42
3.
  Жаш натуралисттер күнөсканада бир түптөн 35 даа-
на, ал эми экинчи түптөн 13 даана лимон үзүштү. 
Жаш натуралисттер эки түптөн канча лимон үзүш-
көн? 
4.  Ар бир фигурадa канчадан үч бурчтук бар?
  
Мисал мамыча түрүндө жазып
 
чыгарылат.
+
45
 
+
 
23
 
=
 
(40
 
+
 
20)
 
+
 
(5
 
+
 
3)
 
=
 
60
 
+
 
8
 
=
 
68

73
5.
  Кыска жазуу негизинде маселе түз жана аны чыгар:
  1-түрмөктө — 25 м 
  2-түрмөктө — 15 м  
48 метр аркан
  3-түрмөктө — ? м
6.
  Түшүрүп калтырылган так сандарды жаз:
  19, 21, ..., ..., 27, ..., 31.
7.
 
+
 
43 
+
 
32 
+
 
54 
+
 
67 
+
 
82
 
   16 
    27 
    33 
    12 
    13
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр: 
57 – 26 = 
 
 
Oнд. Бирд.
5
7
2
6
3
1
 
1.  Ондуктар  ондуктардын,  бирдиктер  бирдиктердин 
 
      астына жазылат.
2.  Бирдиктерден бирдиктер кемитилет.
      7 бирд. – 6 бирд. = 1 бирд.
      1 бирдиктердин астына жазылат.
3.  Ондуктардан ондуктар кемитилет. 
      5 онд. – 2 онд. = 3 онд.
      3 ондуктардын астына жазылат.
4.  Жообу: 57 менен 26 нын айырмасы 31 ге барабар.
2.
 
–
 
47 
–
 
75 
+
 
42 
–
  
87 
+
 
62
 
   16 
    32 
    14 
    13 
    16
3.
 
Чуркоо  мелдешине  37,  узундукка  секирүү  мел-
дешине  болсо  андан  16  га  аз  окуучу  катышты. 
Узундукка  секирүү  мелдешине  канча  окуучу  ка-
тышкан?
57
 
–
 
26
 
=
 
(57
 
–
 
20)
 
–
 
6
 
=
 
37
 
–
 
6
 
=
 
31
Мисал мамыча түрүндө жазып
 
чыгарылат.
–

74
4.
  Фигураларды дептериңе чий жана аттарын жаз.
 
 
1)
2)
3)
4)
5.
  Мисалдарды ыңгайлуу усул менен эсепте:
  1)  50 менен 7 нин суммасынан 26 ны кемит;
  2)  40 менен 5 тин суммасынa 5 ти кош.
6.
  Базаргa  сатуу  үчүн  47  ящик  алмa  жана  андан 
 
13 ящикке аз шабдалы алып келишти. Базаргa канча 
ящик шабдалы алып келишкен?
7.
 
–
 
67 
–
  
57 
–
  
96 
–
  
48 
– 
 
77
 
   46 
    35 
    82 
    32 
    65
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр: 
29 + 32 = 
 
Oнд. Бирд.
2
9
3
2
6
1
 
1. Ондуктар ондуктардын, бирдиктер  
 
      бирдиктердин астына жазылат.
2. Бирдиктер бирдиктерге кошулат.
     9 бирд. + 2 бирд. = 11 бирд.
     11 бирд. — бул 1 онд. жана 1 бирд. 
     Бирдиктердин астына 1 ди жазып, 1 ондукту он-
дуктарга кошуп жазуу үчүн эсте сактап калынат.
3. Ондук ондуккa кошулат. 
     2 онд. + 3 онд. = 5 онд.
     5 онд. + 1 онд. = 6 онд.
      Ондуктардын астына 6 жазылат.
4.  Жообу: 29 менен 32 нин суммасы 61 ге барабар.
+
29
 
+
 
32
 
=
 
(20
 
+
 
30)
 
+
 
(9
 
+
 
2)
 
=
 
50
 
+
 
11
 
=
 
61
Мисал мамыча түрүндө жазып
 
чыгарылат.

75
2.
  Мисалдарды түшүндүрүү менен чыгар:
 
+
 
74 
+
 
69 
–
 
87 
+
 
59 
–
 
93
 
   19 
    23 
    13 
    17 
    42
3.
  Кыска жазуу боюнча маселе түз жана аны чыгар:
 
Музыка ийримине — 53 окуучу             
 
? 
  Көркөм сүрөт ийримине — 37 окуучу 
4.  Биринчи кесинди экинчи кесиндиден канча сантиметр-
ге  кыска? Үчүнчү кесинди экинчи кесиндиден канча 
сантиметрге узун?
 
8 см
6 см
12 см
5.  Мисалдарды түшүндүрүү менен чыгар:
 
41
+
–
+
–
+
29
32
11
67
90
50
  Үлгү: 1) 29 + 32 = 61   2) 61 – 50 = 11
6.
  Бир  үйдө  29  кг  капуста,  андан  9  кг  га  аз  бадыраң, 
бадыраңдан 12 кг га көп помидор туздалды. Канча 
килограмм помидор туздалган?
 
7.
 
+
  
59 
+
 
28 
–
 
78 
–
 
67 
+
 
49
 
    12 
    23 
    55 
    34 
    32

76
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр: 
64 + 26 = 
  
Oнд. Бирд.
6
4
2
6
9
0
 
 
1.  Ондуктар ондуктардын астына, бирдиктер бирдик-
тердин астына жазылат.
2.  Бирдиктер бирдиктерге кошулат.
      4 бирд. + 6 бирд. = 10 бирд.
      Бирдиктердин астына 0 дү жазып, 1 ондукту он-
дуктарга кошуп жазуу үчүн эсте сактап калынат.
3.  Ондук ондуккa кошулат. 
      6 онд. + 2 онд. = 8 онд.
      8 онд. + 1 онд. = 9 онд.
      Ондуктардын астына 9 жазылат.
4.  Жообу: 64 менен 26 нын суммасы 90 го барабар.
2.
 
Мисалдарды түшүндүрүү менен чыгар:
 
+
  
77 
+
 
54 
–
  
47 
+
  
74 
–
  
88
 
    13 
    36 
    16 
    16 
    27
3.
 
Бир айда тооктор үчүн 34 кг, каздар үчүн 26 кг дан 
сарпталды.  Бир  айдa  бардыгы  болуп  канча  дан 
сарпталган?
4.  Мисалдарды чыгар:
 
 
64 + 
 
87 + 
 
26 + 
 
46 + 
 
58 +
 
 
59 + 
 
77 + 
 
75 + 
 
90
100
Mисал мамыча түрүндө жазып
чыгарылат.
64
 
+
 
26
 
=
 
(60
 
+
 
20)
 
+
 
(4
 
+
 
6)
 
=
 
80
 
+
 
10
 
=
 
90
+

77
5.
  Фигуралардын аттарын жаз.
1)
2)
3)
4)
6.
 
Жыл бою бир айылдa 29, ал эми экинчи айылда болсо 
22 жаңы үй курулду. Эки айылда бир жылда бардыгы 
болуп канча жаңы үй курулган?
 
7.
 
Мисалдарды мамыча түрүндө жаз жана амалдарды 
аткар:
 
72
 
+
 
21 90
 
–
 
58 53
 
+
 
37 46
 
+
 
24
 69
 
–
 
27 56
 
+
 
34 48
 
–
 
16 87
 
–
 
66
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр: 
75 + 15 = 
 
Oнд. Бирд.
7
5
1
5
9
0
 
1.  Ондуктар  ондуктардын,  бирдиктер  бирдиктердин
 
       астына жазылат.
2.  Бирдиктер бирдиктерге кошулат.
      5 бирд. + 5 бирд. = 10 бирд.
      10 бирд. — бул 1 онд. жана 0 бирд. 
 
      Бирдиктердин астына 0 дү жазып, 1 ондуктун он-
 
     дуктарга кошуп жазылышы эсте сактап калынат.
3.  Ондук ондуккa кошулат. 
       7 онд. + 1 онд. = 8 онд.
       8 онд. + 1 онд. = 9 онд.
      Ондуктардын астына 9 жазылат.
4.  Жообу: 75 менен 15 тин суммасы 90 го барабар.
+
Мисал мамыча түрүндө жазып
 
чыгарылат.
75
 
+
 
15
 
=(70
 
+
 
10)
 
+
 
(5
 
+
 
5)
 
=
 
80
 
+
 
10
 
=
 
90

78
2.
 
+
65 
–
90 
+
45 
–
  
84 
+
  
55
 
 25 
 40 
 45 
    72 
    35
3.
 
Үч муундан турган сынык сызык чий:
  Биринчи  муундун  узундугу  3  см,  экинчисиники
 
2 см, ал эми үчүнчүсүнүкү болсо 4 см болсун. Биринчи
 
муун  экинчи  муундан  канча  сантиметрге  узун,  ал 
эми экинчи муун үчүнчү муундан канча сантиметрге 
кыска?
4.
  Жадыбал боюнча маселе түз жана аны чыгар:
Бар болчу
Куюлду
Калды
20 литр
бензин
Дагы 
 
20 литр
        бензин
? литр
 
5.  Амал белгилерин барабардыктар туура болгондой 
кылып кой: 
 32 
 29= 61 
45   23= 68 
87   13= 100
 57 
 26= 31 
42
   15 = 
27 37
    53=    
90
6.
 
Мебель дүкөнүнө 25 стол жана 15 шкаф алып ке-
лишти. Дүкөнгө бардыгы болуп канча мебель алып 
келишкен?
7.
 
+
  
58 
–
  
69 
+
  
67 
–
  
90 
+
  
47
 
    32 
    39 
    23 
    40 
    43
 
  
1. 
Мектептин китепканасынa 38 аңгеме, 27 жомок китеп 
алып  келишти.  Китепканагa  бардыгы  болуп  канча 
китеп алып келишкен?

79
2.  Мисалдардын жоопторун тап:
 
65 + 25
32–5
57 – 26
48 + 5
3.
  Зоопарктагы  эки  aквариумдa  балыктар  бар.  Алар-
дын биринде 20 балык, ал эми экинчисинде болсо 
биринчи  aквариумдaгыдан  5  ке  аз  балык  бар.  Эки 
aквариумдa канча балык бар? 
    
?
4.
 
+
   
37 
+
  
65 
+
  
39 
–
  
96 
–
  
83
 
    48 
    27 
    37 
    14 
    42
5.  Ар бир көп бурчтуктун канчадан жагы, канчадан бур-
чу, канчадан чокусу бар?
 
1)
2)
3)
4)
6.
  Түшүрүп калтырылган жуп сандарды жаз:
  18, 20, ..., ..., 26, ..., 30.
7.
  Мисалдарды мамыча түрүндө жаз, амалдарды аткар:
 32
 
+
 
48 56
 
–
 
31 32
 
+
 
29 21
 
+
 
52
 96
 
–
 
64 61
 
+
 
28 57
 
–
 
26 36
 
–
 
21

80
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр:
  27+ 3 = 
 
 
                 
+ 
   
1. Бирдиктер бирдиктерге кошулат.
    7 бирд. + 3 бирд. = 10 бирд.
   
10 бирд. — бул 1 онд. жана 0 бирд. Бирдиктердин асты-
на 0 дү жазып, 1 ондук ондуктар астына кошуп жазылат.
2. Ондуккa 1 ондук кошуп жазылат.
    2 онд. + 1 онд. = 3 онд.
3.  Жообу: 27 менен 3 түн суммасы 30 гa барабар.
2.
  Мисалдарды түшүндүрүү менен чыгар:
 
+
47 
–
67 
+
58 
+
76 
–
54
 
      3 
 13 
      2 
       4 
 
 
33
3.
  Китеп шкафынын биринчи катарына 37, ал эми экинчи 
катарына болсо андан 3 кө көп китеп терип коюлду. 
Шкафтын эки катарындa бардыгы болуп канча китеп 
бар?
 
4.
 
Кыска жазуу боюнча маселе түз жана аны чыгар:
 
Кара кой — 17 
 
 
   ? 
  Күрөң кой — ?, 3 кө көп
5.
  Мисалдардын жообун өсүп баруу тартибинде жаз:
 
28
 
+
 
2
42
 
–
 
15
67
 
+
 
3
67
 
–
 
36

81
6
.
  Китеп 18 беттүү эле. Сейитбек ошол китептин 9 бетин 
oкуп болду. Ал дагы канча бет окушу керек?
7.
 62
 
+
 
8 56
 
–
 
36 57
 
+
 
3 46
 
+
 
4
 97
 
+
 
3 87
 
–
 
46 38
 
+
 
2 24
 
+
 
6
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр: 
30– 3 = 
Oнд. Бирд.
3
0
3
2
7
 
1.  Бирдиктерден бирдиктер кемитилет.
     0 дөн 3 тү кемитүүгө болбойт. 3 ондуктан 
       1 ондукту алабыз (унутуп калбастык үчүн 
       3 цифрасынын үстүнө чекит коюлат).
      ондук = 10 бирдик 
      10 бирд. – 3 бирд. = 7 бирд.
      Бирдиктердин астына 7 жазылат.
2.  Ондуктардан ондук кемитилет. 
      3 ондук бар болчу, бирок бирдиктерди кемитүү  
 
      үчүн 1 ондукту алдык. 2 ондук калды.   
      Ондуктардын астына 2 жазылат.
3. Жообу: 30 менен 3 түн айырмасы 27 ге барабар.
2.
 
Мисалдарды мамыча түрүндө жазып, эсепте:
 
40 – 6 
50 
 
– 
 
4 80 
 
– 
 
8 
27 + 3
3.
 
Эки айылдын ортосундагы аралык 25 км. Велосипед-
чилер  бири-бирин  карай  жолго  чыгышты.  Алардан 
бири жолугушканга чейин 13 км жолду басып өттү. 
Экинчи велосипедчи канча жол жүргөн?
 
13 км
25 км
? км
–
30 – 3 = 20 + ( 10 –  3 ) = 20 + 7 = 27
Мисал мамыча түрүндө жазып
 
чыгарылат.

82
67 + 3
38 + 5
70 – 40
43 – 14
30+ 48
29 + 32
78 + 22
61 + 39
4.  Ыңгайлуу усул менен эсепте:
 6
 
+
 
4
 
–
 
10 8
 
+
 
9
 
+
 
1 50
 
+
 
40
 
+
 
7
5.  Mисалдардын чыгарылышын түшүндүр:
6.
 
Tашкентке учуп келген бир самолётто 50, ал эми 
экин чи  самолётто  болсо  андан  4  кө  аз  саякатчы 
учуп келген. Экинчи самолётто канча саякатчы учуп 
келген?
7.
   Mисалдарды мамыча түрүндө жазып эсепте:
 20
 
–
 
3 24
 
+
 
6 75
 
+
 
15 90
 
–
 
8
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр: 
50– 24 = 
 
Oнд. Бирд.
5
0
2
4
2
6
 
1.  Бирдиктерден бирдиктер кемитилет.
     0 дөн 4 тү кемитүүгө болбойт. 5 ондуктан 
       1 ондукту алабыз (унутуп калбастык үчүн 
       5 цифрасынын үстүнө чекит коюлат).
 
  
1 ондук = 10 бирдик 
 
  
10 бирд. – 4 бирд. = 6 бирд.
      Бирдиктердин астына 6 жазылат.
2.  Ондуктардан ондук кемитилет. 
      5 ондук бар эле, бирок бирдиктерди кемитүү  
 
      үчүн 1 ондукту алдык. 4 ондук калды.   
      4 онд. – 2 онд. = 2 онд. 
      Ондуктардын астына 2 жазылат.
3. Жообу: 50 менен 24 түн айырмасы 26 гa барабар.
50
 
–
 
24
 
=
 
(50
 
–
 
20)
 
–
 
4
 
=
 
30
 
–
 
4
 
=
 
26
Мисал мамыча түрүндө жазып,
чыгарылат.
–

жүктеу/скачать 5,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: