11.03. АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ
2014 жылға жалпы көрсеткіштер
Субъектінің
S, мың
шаршы шақ.
22,391
Халқы мың адам
1922
ЖӨӨ, млрд.тг.
1824,0
2011 жылдан бастап 2014 жыл аралығындағы негізгі экологиялық көрсеткіштер
Көрсеткіштер
2011ж.
2012ж.
2013ж.
2014ж.
ЖӨӨ бірл. шығарындылардың
қарқындылығы, тн/млрд.тг.
58,94
45,17
39,12
28,27
Атмосфераға ластағыш заттардың
шығарындылары (мың тонна).
73,447
64,337
68,442
51,563
ҚОҚ жұмсалған шығындар (млрд.тг.).
1,658
6,614
3,304
2,119
ЖӨӨ бірл. қалдықтардың пайда
болуының қарқындылығы, тн/млрд.тг.
195,65
193,27
146,47
408,35
Пайда болған қалдықтардың жалпы саны,
тн.
243818
275275
256231
744836
Алматы облысы Қазақстанның оңтүстік-
шығысында, Солтүстік Тянь-Шанның оңтүстік
жотасы мен солтүстік-батысында – Балқаш көлімен
және
солтүстік-шығысында
Іле
өзенімен,
Шығысында ҚХР шектеседі. Барлық оңтүстік
бөлігін құрғақ арналармен – бақанастармен,
тізбектелген және борпылдақ құм (Сары ішік
Атырау, Тауқұм) массивтерімен қиылысатын
оңтүстік Жетісудің және Балқаш маңының (биіктігі
300-500 м) солтүстікке қарай аз құламалы
жазықтары алып жатыр. Оңтүстік бөлігінде 5000 м
дейін биіктіктегі сілемдер бар: Кетпен, Іле Алатауы
мен солтүстік Күнгей-Алатау. Солтүстіктен тау
бөктерімен және
кең емес
тау
бөктерлі
жазықтармен көмкерілген. Барлық Оңтүстік бөлігі
– жоғары сейсмикалық аудан.
Облыста 16
1
аудан, 10 қала (3 облыстық және 7
аудандық бағынысты), 734 селолық елді мекендер
бар. Халықтың тығыздығы орта есеппен 1 шаршы
шақ. 8,6 адамды құрайды[11.03.1.], халықтың 77%-
ы ауылдық жерлерде тұрады. Халық өндірістік
қуаттылық пен көліктік жүйені орналастырудың
орын алуына байланысты тең қоныстанғанбаған.
Алматы облысының табиғат жағдайы 5
климаттық аймақты қамтиды - шөлден мәңгі қарға
дейін. Облыстың солтүстік жазығының климаты
шұғыл континентті. Тау бөктері алқабының
климаты жұмсағырақ. Тауларда вертикалды белдік
анық байқалады.
Облыс өзендері Балқаш-Алакөл ішкі ағынсыз
бассейніне жатады. Ең ірі өзен – Іле ол ҚХР бастау
алады, облыс аумағында тау басынан бастау алатын
Қүрті, Қаскелең, Түрген, Талғар, Есік, Шелек,
Шарын сол жақ ағыстарынан және Қорғас, Өсек оң
ағыстарынан қосымша қорек алады. Облыс
аймағында маңызды көлемдегі көлдер (100 көл,
және жасанды су қоймалары, 3 ірі су су сақтағышы
және 800 өзен) бар. Оның ішіндегі ең ірісі:
жартылай тұщы сулы Балқаш (шығыс бөлігі
тұздылау), Алакөл көлдері, оған үлкен төрт көл
(Алакөл, Қошқаркөл, Сасықкөл және Жалаңашкөл)
кіреді. Алматы облысында түсті металдар болып
табылатын - қорғасын, мырыш, мыс; сирек
1
облыстық маңыздағы қалалардағы аудандар мен селолық
аудандық орталықтарды қоса алғанда.
кездесетін - вольфрам, олово, молибден, бериллий,
асыл металдар - алтын және күміс сияқты табиғат
ресурстарының барлық дерлік түрлері бар.
Энергетикалық
көмір
бұрғылау
ірі
кен
орындары анықталды.
Облыс аумағында минералды шикізаттар
түрлерінің ең көп тараған түрі құрылыс
материалдары:
қаптайтын
таста
(Жалпақтас
массиві, Қапал-Арасан гранит массиві) габбро
(Емеген, Айдарлы және Екпінді, Жамансай
массивтері) ізбес (Текелі, Алтын емел және Көксай
фарфор тасы (Құлантөбе); минералды тұздар
(Шөл-Адыр)
Облыс минералды сулар бойынша біршама
перспективалық
болып
табылады,
әртүрлі
химиялық құрамдағы және температурадағы
минералды сулардың 34-тен астам көріністері
анықталды. Жылы сулардың екі көзі, екі (термалды
сулар
су
сақтағыш
кешендерімен
қуатты
қалыңдықпен мезозей шөгінділерімен құрылған
Алматы және Жаркент (отсыз, борлы, юрлық және
триастық) бар. Алматы облысы елдің экономикалық
және әлеуметтік-мәдени кеңістігі аймағына кіруге
мүмкіндік беретін көліктің тармақты жүйесіне ие.
Алматы облысы бойынша жалпы ұзақтығы – 1434,7
шақ құрайтын теміржол магистралы өтеді.
Автокөлік жолдарының жалпы ұзақтығы – 2529
шақ. Облыс аймағы бойынша «Батыс Еуропа –
Батыс Қытай» көліктік дәліздер учаскесі өтеді.
Облыс аймағында «Алтын-Емел», «Іле-Алатау»,
«Шарын», Көлсай көлі» ұлттық саябақтары,
«Алматы»
және
«Алакөл»
қорықтары»,
4
зоологиялық және 3 кешендік қорықша, 3 табиғат
ескерткіші,
ботаникалық
бақ,
тарихтың,
мәдениеттің, бірегей спорттық нысандардың
көптеген
ескерткіштері
бар.
Табиғи-қорық
қорларының барлық объектілерінде экологиялық,
рекрациялық туризмді дамыту бойынша жұмыс
белсендірілген.
Табиғи
ландшафттарының
әртүрлілігіне қарап Алматы облысын Қазақстанның
туристік мүмкіндіктері бойынша өте бай болып
табылады. Тау баурайлары аудандарындағы
өсімдікті жазықтармен сипатталып, тауға ұласқан
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
92
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
жапырақты ормандар алпі көгалдарына ауысқан
қылқанды ормандарға жалғасады. Фауна көптеген
биологиялық
түрлермен
ұсынылған:
сүт
қоректілердің 24 түрі, құстардың 35 түрі, бауырмен
жорғалаушылар мен балықтардың 4 түрі ерекше
қорғауға жатады және Қазақстанның Қызыл
Кітабына енгізілген. Облыс аграрлық бағыт
аймағына
жатады.
Алматы
қаласының
Қазақстанның мәдени және қаржылық орталыққа
жақын орналасқандығы маңызды болып табылады.
Облыстың мемлекеттік орман қоры жерінің
жалпы ауданы 4137914 шаршы шақ., сонымен
қатар, орманды ауданы – 1 666 762 шаршы шақ.,
оның ішінде негізгі орман құрамдас түрлері
(қылқанды) – 1613 237 шаршы шақ. құрайды.
11.03.01.АТМОСФЕРАЛЫҚ АУАНЫҢ ЛАСТАНУЫ
Облыстың атмосфералық ауаның ластануына
негізгі
әсер
етушілер
жылу
энергетика
кәсіпорындары, автомобиль көліктері, ҚР ҚМ
аудандық
пайдалану
бөлімдеріндегі
әскери
горнизондарының
қазандықтары,
құрылыс
материалдары мен қазандық кәсіпорындары,
коммуналдық шаруашылық ұйымдар. Ауаның
ластануына жеке сектор да елеулі үлес қосуда.
Атмосфералық
ауаға
өнеркәсіп
шығарындыларының (2014 жылы – 46,0 мың тонна;
2013 жыл - 46,3 мың тонна; 2012 жылы – 73,6; 2011
жылы - 81,8мың тонна) жалпы көлемін құрайды.
Бақылау кезеңінде облыс бойынша ластағыш
заттар шығарындылары қысқарды. (11.03.1-сурет).
«Алматы электр станциялары» АҚ ЖЭО-2 Алматы
қаласы аймағына көшуіне байланысты атмосфера
эмиссиясының қысқаруына және өндіріс көлемінің
қысқаруына алып келді. Стационарлы көздерден
халықтың жан басына шаққанда ластағыш заттар
шығарындыларының қысқару үрдісі бар (11.03.2-
сурет).
11.03.1-сурет. Ластағыш заттардың құрамы бойынша атмосфераға валдық шығарындылар.
(мың тонна) [11.03.04.].
11.03.2-сурет. Адам басына шаққанда стационарлық көздерден ластағыш заттар шығарындылары,
толықтай облыс бойынша (кг)[11.03.04.].
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
93
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
11.03-сурет. Атмосфералық ауа және климатты қорғау шығындары (млн.тг.)[12.03.04.].
Атмосфералық ауа және климатты қорғау облыс
бюджетінен қаржы тең мөлшерде бөлінбейді.
(11.03.3-сурет).
Алматы облысында 911 өнеркәсіптік кәсіпорын
оның ішінде, өндірілетін өнімнің көлем үлесі 80%-
ға жуық болатын 146 – ірі және орта кәсіпорын
жұмыс жасайды. [11.03.05.]
11.03.02. СУ РЕСУРСТАРЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ
Облыстың су объектілерінің ластағыш көздері
сүзу және жинақтаушы алаңдарда ағынды суларды
және коллекторлы-сусіңіргіш суларды тікелей су
объектілеріне төгуді жүзеге асырушы кәсіпорындар
мен ұйымдар болып табылады.
Су объектілеріне суды бұру көлемінің көп бөлігі
облыстың келесі кәсіпорындарының үлесіне тиеді:
«Алматы Су Холдингі» КМҚК, «Тоспа су» ЕМКК,
«Балхаширригация» КРЕМК, «Караталирригация»
КРЕМК, «Қазцинк» ЖЭК АҚ, Қапшағай СЭС,
ТТӨК ЖШС, Талдықорған қаласындағы«Жетісу Су
құбыры» МКК және Текелі қаласындағы «Текелі Су
құбыры» ЕМКК, елді мекендердің коммуналды-
тұрмыстық шаруашылығы сонымен қатар, ауыл
шаруашылығы, суармалы егіншілік
Осыған
байланысты,
көптеген
өзен
бассейндерінің гидрологиялық тәртібі балық
шаруашылығы, рекреация, су шаруашылығының
нормативтік талаптарына жауап бермейді ал,
олардың ластанған суағарлары Балқаш сағалары
мен
өзендерінің
экологиялық
жағдайын
нашарлатады. Сонымен қатар, жер үсті және жер
асты
суларының
негізгі
ластану
көздері
тыңайтқыштарға толы коллекторлы-дренажды
суағарлардың суармалы егіншілігі. Суармалы
егіншілік бассейнінің барлық өзендерінде, олардың
жағаларында, Қапшағай, Күрті су қоймалары мен
Балқаш және Алакөл көлдерінде құятын таулы
өзендер шығару конустары мен өзендер етегінде
орналасқан.
Ауыл
шаруашылығында
коллекторлы-
дренажды тазалау және су ағызулар бойынша
ешқандай шаралар қолданылмады, осы суағарлар
мен басқа ағынды суларды өндіріске қайтадан
қолдану әлі де кеңінен таратылмаған.
Ластағыш заттар өнеркәсіптік төгінділерінің
жалпы көлемі (2011ж. – 47,5 мың тн., 2012ж. – 44,9
мың тн., 2013ж. – 45,1 мың тн, 2014 ж.-39,4 мың тн);
ластағыш заттар ағынды сулар шаруашылық-
тұрмыстық төгінділерінің жалпы көлемі (2011ж. –
52,0 мың теңге, 2012ж. – 53,0 мың теңге, 2013ж. –
61,3 мың теңге, 2014 ж.-79,8 мың теңге.); Жер үсті
су қоймалары ластағыш заттар төгінділерінің
жалпы көлемі (2011ж. – 102,4 мың теңге, 2012ж. –
102,3 мың теңге, 2013ж. – 103,5 мың теңге, 2014 ж.-
90,0 мың теңге); Ластағыш заттар апатты
төгінділерінің жалпы көлемі (2011ж. – 0,0001 мың
теңге, 2012ж. – төгінділер жоқ, 2013ж. – төгінділер
жоқ); 2012 жылмен салыстырғанда (53,0 тыс.теңге)
2013 жылы (61,3 мың теңге) ластағыш заттар
шаруашылық-тұрмыстық ағу су бұрулары көлемін
ұлғайту тәуекелін өсіру келесі «Балхаширригация»
ШЖҚ МКК, «Караталирригация» ШЖҚ МКК
кәсіпорындары есебімен жүреді.
Ластағыш
заттар
төгінділерін
азайту
мақсатында
табиғатты
пайдаланушылармен
табиғатты
қорғаудың
іс-шаралары
жүзеге
асырылады.
Сонымен, «АлЭС» ЖЭО-2 АҚ су ресурстарын
рационалды пайдалану және қорғау мақсатында
Қарасай
ауданында
өндірістік
маңыздағы
(градирия) кері суыту жүйесі игерілді: (2011 жылы
– 885,6 млн.теңге; 2012 жылы – 10,7 млн.теңге).
ЖЭО-3
кәсіпорынымен
Іле
ауданында
өндірістік маңыздағы (градирия) кері суыту жүйесі
2011 жылы 634,5 млн. теңге игерілді.
«Қазцинк» ЖЭК ЖШС кәсіпорынымен 2011
жылы Текелі қаласында ЖЭО гидро-күл жою
(ГКЖ) жүйесіне ластанған өндірістік және
шаруашылық-тұрмыстық ағынды суларды бұру
үшін жинақтаушы резервуарының құрылысы
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
94
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
жүзеге асырылды. Жүргізілген жұмыс -44,569
млн.теңгені құрайды.
Талдықорған қаласындағы «Жетісу Су арнасы»
КМҚК. Өндірістік үдерістерді хабарландыру және
автоматтандыру, озық технологияларды енгізу,
технологиялық жабдықтарды ауыстыру арқылы су
жинау құрылысының жөндеу-қалпына келтіру
жұмыстары жүргізілді. 192,8 млн. теңге игерілді.
Сонымен қатар, су құбырлары желілерін
реконструкциялау бойынша жұмыстар жүргізілді.
145,3 млн. теңге игерілді. 2013 жылы кәсіпорынмен
су құбырларының ішкі аудан желілерін, өндірістік
үдерістерді
модернизациялау
және
автоматтандыру,
ілмекті-реттеуші
арқауды,
өндірістік жабдықтарды ауыстыру арқылы су
жинау құрылысына күрделі жөндеу жүргізіліп 26,1
млн. теңге шығындалды және игерілді.
Барлығы
Алматы
облысының
ірі
кәсіпорындарымен табиғатты қорғауды орындау
бойынша іс-шараларына бөлінді және игерілді: (
2011 жылы - 3561,8 млн.теңге; 2012 жылы – 2204,3
млн.теңге; 2013 жылы – 1068,6 млн.теңге).
11.03.4-сурет. Ағынды су ластағыштарымен су көздерін қорғау шығындары (млн.тг.)[12.03.04.]
11.03.03. ЖЕР РЕСУРСТАРЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ
2014 жылдың 1 қарашадағы жағдайы бойынша
облыстың жер қоры 22 356,0 мың шақ2 құрайды.
Оның ішінде, ауыл шаруашылығы жерлері -
16 363,1мың шаршы шақ, сонымен қатар, егіндік
жер - 1 093,7 мың шаршы шақ, оның ішінде
суармалы - 487,7 мың шақ2, көп жылдық көшеттер
- 30,2 мың шақ2, шоғырлар – 80,4 мың шақ2,
шабындық – 469,1 мың шақ2, жайылымдар –
14 682,6 мың шақ2, бақшалар мен қызметтік
үлестер – 7,1 мың шақ2.
2014 жылдың ІІ жарты жылдығында шағын
және орта бизнесті дамыту үшін 101 623,7 шақ2
жалпы аудандағы жер учаскелерімен 544, сонымен
қатар, ауыл шаруашылығында 101 550,9 шақ2
ауданына 395, басқасына 142, аудан бойынша 64,5
шақ2 ұсынылды.
Ауыл шаруашылығы емес мақсат үшін тегін
негізде 556,0 шаршы шақ. ауданда 1 298 338, 7 мың
теңге жалпы бағасымен 1007 жер учаскесі берілді.
15,6 шақ2 ауыл шаруашылық маңыздағы жер - 266,1
млн.теңгеге (суармалы егіндік жерлер - 1 321,5
шақ2, қолдан суармалы егіндік жерлер – 1 180,2 шақ
2, шабындықтар – 170,9 шақ2., жайылымдар –
12 888,4 шақ2)сатылды.
2014 жылдың ІІ жарты жылдығында шағын
және орта бизнесті дамыту үшін ауыл шаруашылық
емес маңыздағы жерді сатудан, жалға беруден және
жер салығын жинаудан облыс бюджетіне 2 987,4
млн. теңге соның ішінде жер салығын жинаудан
501,4 млн. теңге, ауыл шаруашылық емес
маңыздағы жерді сатудан 2 387,3 млн. теңге және
жер учаскелерін жалға беруден 98,7 млн. теңге
түсті.
Республикалық бюджет есебімен Алматы
«АлматыжерҒӨО» ЕМК 88,2 млн. теңге сомасына
жер құрылысы жұмыстары жүргізуде.
11.03.04. ҚАЛДЫҚТАРДЫ ОРНАЛАСТЫРУ
Алматы облысы аймағында 364 мемлекеттік
жер актілері рәсімделген, 1,0 мың шаршы шақ.
астам
жалпы
ауданда
тұрмыстық
қатты
қалдықтарды қоймалау және көмудің 364 жер
учаскесі бар. Жергілікті атқарушы органмен 334
мемлекеттік жер актісі берілді оның ішінде 30 акті
берілу үстінде.
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
95
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
№
р/н
Аудандар мен қалалардың
атауы
ТҚҚ көму
бойынша
берілген жер
учаскелері саны
Жер актілерін
алғандар
Теңгерімде
ұстаушы
1
Ақсу
38
38
Аудан әкімшілігі
2
Алакөл
30
29
Аудан әкімшілігі
3
Балқаш
14
14
Аудан әкімшілігі
4
Еңбекшіқазақ
33
30
Аудан әкімшілігі
5
Ескелді
20
20
Аудан әкімшілігі
6
Жамбыл
30
21
Аудан әкімшілігі
7
Іле
2
2
Аудан әкімшілігі
8
Қаратал
21
21
Аудан әкімшілігі
9
Қарасай
2
2
Аудан әкімшілігі
10
Кербұлақ
19
19
Аудан әкімшілігі
11
Көксу
37
37
Аудан әкімшілігі
12
Панфилов
28
24
Аудан әкімшілігі
13
Райымбек
32
31
Аудан әкімшілігі
14
Сарқанд
22
15
Аудан әкімшілігі
15
Талғар
3
1
Аудан әкімшілігі
16
Ұйғыр
25
25
Аудан әкімшілігі
17
Қапшағай
5
4
Аудан әкімшілігі
18
Текелі
2
нет
Аудан әкімшілігі
19
Талдықорған
1
1
Аудан әкімшілігі
20
Жиыны
364
334
Бүгінгі таңда облыста 15 ірі полигон бар оның
ішінде 7 полигон әділет органдарында тіркелген
және Қарасай ауданы «КазвестКонверсион» ЖШС,
Қарасай ауданы «Росум Инвест» ЖШС, Қапшағай
қаласы «ТС Искр Т» ЖШС, Алакөл ауданы
«Достық» МКК, Іле ауданы «ТС Алматы» ЖШС,
Талғар ауданы «Эко Сервис Групп» ЖШС,
Талдықорған қаласы «Көркем Талдықорған» МКК
экологиялық паспорттары мен жобалау-рұқсат
құжаттары бар. Балқаш ауданы Бақанас кентінің,
Ескелді ауданы Қарабұлақ кентінің, Көксу ауданы
Балпық би кентінің, Қаратал ауданы Үштөбе
кентінің, Еңбекші қазақ ауданы, Есік қаласының,
Жамбыл
ауданы,
Ұзынағаш
селосының
экологиялық
паспорттары
мен
ТҚҚ
полигондарының жобалау-рұқсат құжаттары жоқ.
Меншіктің барлық түрлерімен 27 кәсіпорын
ТҚҚ кәдеге жаратуға шақыру және жинауды
қамтамасыз етеді оның ішінде 8 кәсіпорын
қайталама шикізатты қайта өңдеумен айналысады:
макулатура, пластика, сынған шыны, медициналық
қалдықтар, істен шыққан дөңгелектер, майлар мен
аккумуляторлармен атап айтқанда: Қарасай ауданы
«Kaqazy Recyclinq» ЖШС макулатураны кәдеге
жаратумен, Іле ауданы «Ильяс Фарм» ЖШС,
Қапшағай қаласындағы «МОД және Компания»
ЖШС,
«Интермед»
ЖШС
медициналық
қалдықтарды кәдеге жаратумен, Іле ауданындағы
«САФ» АҚ шыны қалдықтарын қайта өңдеумен,
Талдықорған қаласындағы «Қайнар АКБ» ЖШС
істен шыққан аккумуляторларды қайта өңдеумен,
Еңбекші қазақ ауданының «Magic Cover» ЖШС
істен шыққан шиналар мен майларды кәдеге
жаратумен айналысады. Баланста арнайы
техникның 315 бірлігі, 19,4 мың дана қоқыс
жинайтын контейнерлер бар. ҚР Экологиялық
кодексі шеңберінде қалалар мен аудандар
әкімшіліктерімен келесі 7 аудан бойынша ТҚҚ
полигондарын сенімді басқаруға беру мәселелері
қарастырылуда: Балқаш ауданы Бақанас кентінің,
Ескелді ауданы Қарабұлақ кентінің, Көксу ауданы
Балпық би кентінің, Қаратал ауданы Үштөбе
қаласының, Еңбекші қазақ ауданы Есік қаласының,
Жамбыл ауданы Ұзынағаш селосының ТҚҚ
полигондары.
ҚР Үкіметінің 2013 жылғы 28 ақпандағы № 200
Қаулысымен Қазақстан Республикасы 2011-2020
жылдарға тұрғын-үй коммуналдық шаруашылықты
модернизациялау бағдарламасына өзгерістер мен
толықтырулар енгізіліп, сәйкесінше «Коммуналдық
инфрақұрылым модернизациясы» 2 кіші бөліміне
2012-2013 жылдарға 849,97 және 999,73 млн. теңге
қаржы қаражаты бөлініп, ТҚҚ басқару жүйесін
модернизациялау
бойынша
инвестиция
негіздемесін
әзірлеуге
қатысты
іс-шарамен
толықтырылды. Осыған байланысты «Қазақ су
арнасы жобасы» АҚ Талдықорған қаласындағы
қоқысты қайта өңдейтін кешен құрылысына
технико-экономикалық негіздемені әзірледі және
Алматы облысының жергілікті атқарушы органы
балансына ТЭН беру бойынша рәсімді жүргізді.
2004-2011 жылдар аралығында 1152024,1 млн
теңге сомасына ТҚҚ 11 типтің полигоны салынды.
2014 жылдың 17 ақпанындағы № 6 хаттама
тапсырмасы негізінде энергетика және тұрғын-үй-
коммуналдық шаруашылық бақармасымен 5,0 ден
100,0
мың
адамға
дейін
олардың
ТҚҚ
полигондарының типтік құрылыс жобасы есебімен
180 ауылдық өңірлерде ТҚҚ полигондарының 180
объектісі құрылысы сметалық есебін құру
бойынша алдын алу жұмыстары жүргізілді.
Топырақтың ластануының алдын алу, апатты
қоқыстарды болдырмау мақсатында Алматы
облысының ірі табиғат пайдаланушыларымен
келесі іс-шаралар жүргізілді: ЖЭО-3 «АлЭС» АҚ
(Іле ауданы) тұрмыстық қатты қалдықтарды кәдеге
жарату - 223,8 мың тенге. Алматы қаласындағы
«Тоспа Су» ЕМКК, ЭБ МКК (Іле ауданы) кәдеге
жарату
полигондарында
ағулар
торларын
механикалық тазартумен қатты қалдықтар мен ТҚҚ
уақтылы жою және жинауды, тасымалдауды, құм
тұтқыштардан құмды және шикізат шөгінділерінен
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
96
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
тазалауды - 10366,6 мың теңге сомасымен
қамтамасыз етеді. «Казцинк» ЖЭК (Текелі қаласы)
өндіріс және тұтыну қалдықтарымен ластанудан
жерді қорғау - 3545,0 мың теңге. «Кнауф Гипс
Капшагай» ЖШС (Қапшағай қаласы) ТҚҚ шығару,
бөлінген қалдықтарды жинау, істен шыққан
люминисцентті шамдарды кәдеге жарату, жасыл
көшеттерге күтім жасау - 14240,6 мың теңге.
«Текелі
тау-кен
өндіру
кешені»
ЖШС
технологиялық қоқысты және метал қалдықтарын
тасымалдауда және сақтауда, жинау жүйесін
жетілдіруде
қолданыстағы
бұзылған
үйінді
сақтағышта, топырақтың құнарлылығын қалпына
келтіруде гидрокөліктендіруде (үйінді пульпасы)
өндірістің
қалдықтармен
ластануын
қорғау
бойынша іс-шара кешенін 29052,4 мың теңге
сомасымен орындады. «Іскер-Т» ЖШС (Қапшағай
қаласы)
полигондағы
қалдықтарды
тұрақты
қоймалау. Рұқсат етілген қалдықтар тізбесіне
бақылау жасау, қоймаланған аудандардың негізін
нығыздау, жер үсті сулары ағысынан қорғау, ТҚҚ
қабаттау учаскелерін қорғау үшін аймақты
жергілікті
грунтпен
және
құрылыс
материалдарымен қабатын оқшаулау - 295,0 мың
теңге.
Алматы облысы бойынша қалдықтардың пайда
болуына негізгі үлес қосушы келесі жылу
энергетика кәсіпорындары кіреді: Қарасай ауданы,
ЖЭО – 2 «АлЭС» АҚ, Іле ауданы, ЖЭО - 3,
Талдықорған
қаласындағы
«Талдықорған-
жылусервис»
МКҚК,
Текелі
қаласындағы
«Казцинк-ЖЭК» ЖШС», «Текелі қаласындағы
аудандық пайдалану бөлімдері» (АПӨ) сонымен
қатар, Текелі қаласындағы «ТТӨК» ЖШС кен
концентраттарын қайта өңдеу кәсіпорны».
Өнеркәсіптік
қалдықтардың
пайда
болу
динамикасын талдау 2012 жылмен салыстырғанда
Текелі қаласында орналасқан «ТТӨК» ЖШС
шикізаттың болмауынан бос тұруымен сонымен
қатар, ірі кәсіпорындардың қатты отынның (көмір)
біршама құрамында аз күлі бар отынды
пайдалануына байланысты болып отыр.
11.03.5-сурет. ТҚҚ сақтауға жіберілгендер және сұрыпталғандар саны, мың.тн.[11.03.04.].
Тұрмыстық қатты қалдықтардың пайда болуы
мен орналастырылуының ұлғаюы өндірістің және
халықтың өсуіне байланысты. Тұрмыстық қатты
қалдықтарды (қайталама шикізат) кәдеге жарату
пайызының ұлғаюы қайталама шикізатты кәдеге
жарату және қайта өңдеуді (пластмасса, шыны,
макулатура
және
басқа)
жүзеге
асырушы
кәсіпорындарының ұлғаюына байланысты.
2013 жылы елді мекендерді көгалдандыру және
санитарлық тазалық, абаттандыру бойынша өз
қызметтерін жүзеге асырушы коммуналдық
қызметтердің материалдық-техникалық базасына
бағалау жүргізілді.
Облыстық қалалар мен аудандар есебінде
облыстық жергілікті атқарушы органдарда, тұрғын-
үй коммуналдық шаруашылық бөлімдерінде
коммуналдық
бағыттағы
кәсіпорындар
мен
ұйымдарда
315
мамандандырылған
техника
тіркелген,
қатты
тұрмыстық
қалдықтарды
жинастыру, тасу және өңдеу жұмыстарымен
маманданған 27 кәсіпорын, қатты тұрмыстық
қалдықтарды жинаушы 19736 контейнер, қатты
тұрмыстық қалдықтарды қоймаландыру және көму
жөнінен 354 орын, оның жалпы көлемі 1,0 мың га.
Аумаққа орналасқан 11 тұрмыстық қатты
қалдықтарды
қоймалауға
арналған
типтік
полигондар. Соңғы 30 жыл көлемінде облыстық
тұрмыстық
қатты
қалдықтарды
қоймалауға
арналған полигонына 30 млн. тонна қалдық
шығарылып төгілген.
Осыған
қоса
облыс
аумағында қайта өңдеу ісімен шұғылданатын 8
кәсіпорын бар: макуллатура, пластика, әйнек
үгінділері, медициналық қалдықтар, істен шыққан
доңғалақтар, майлар және аккумуляторлар, оның
ішінде:
Қарасай
ауданының
макулатураны
пайдаланумен шұғылданатын «Kagazy Recycling»
ЖШС, Іле ауданының «Ілияс Фарм» ЖШС,
Қапшағай қаласының «МОД және компания» ЖШС
және медициналық қалдықтарды пайдаланумен
шұғылданатын «Интермед» ЖШС, Іле ауданының
шыны қалдықтарымен шұғылданатын «САФ» АҚ,
Талдықорған
қаласының
істен
шыққан
аккумуляторлар қалдығымен шұғылданатын
«Қайнар
АКБ»,
Еңбекшіқазақ
ауданының
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
97
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
пайдаланылған доңғалақтар және
майларды
өндірумен шұғылданатын ЖШС «Magic Cover».
Достарыңызбен бөлісу: |