Жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
117
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
2013ж. 
2014ж. 
min 
max 
min 
max 
БКС
5
 
3,0 
2,52 
1,86 
1,04 
5,85 
0,85 
2,98 
Фенолдар 
0,001 
0,0013 
0,0012 
0,001 
0,0018 
0,001 
0,0014 
Мұнайөнімдері  
0,10 
0,044 
0,033 
0,038 
0,049 
0,003 
0,049 
Тұзды аммоний 
2,0 
0,19 
0,27 
0,10 
0,40 
0,05 
0,68 
Нитриттер 
3,3 
0,024 
0,015 
0,003 
0,089 
0,003 
0,022 
Хром 
0,05 
0,01 
0,008 
0,01 
0,01 
0,005 
0,010 
 
Ластағыш  заттардың  орташа  жылдық 
концентрациясының талдауы (6 компонент) Шаған 
өзенінің  суларында  2014  жылы  өткен  жылмен 
салыстырғанда 
тұзды 
аммоний 
бойынша 
концентраттың 
шамалы 
ұлғайғандығын, 
ал 
фенолдар  бойынша  1,2  ШЖК  (2013ж-1,3  ШЖК), 
мұнай  өнімдері  бойынша,  БКС
5 
бойынша, 
нитриттер  бойынша  (2013г-1,2ШЗК)  төмендегенін 
көрсетеді. Хром шегінен төмендігі байқалған. 
СЛИ=1,24  (2013  жылы  -  1,36),  сапаның  3 
сыныбы, санаты – орташа-ластанған. 
 
11.05.05-кесте. Дерқұл өзені, Шаған өзенінің оң саласы. 
 
Ластағыш 
заттардың 
орташа 
жылдық 
концентрациясының талдауы (6 компонент) Дерқұл 
өзенінің  суларында  БКС
5
,  фенолдар  бойынша 
1,3ШЖК  (2013ж-1,4  ШЖК),  нитриттер  бойынша, 
мұнайөнімдері  бойынша  төмендегенін,  ал  тұзды 
аммоний 
бойынша 
концентраттың 
шамалы 
ұлғайғандығын  көрсетеді. Хром шегінен төмендігі 
байқалған. СЛИ=1,22 (2013 жылы -1,50), сапаның 3 
класы, санаты – орташа-ластанған. 
Көбіне кіші өзендердің сулары хлорид, сульфат, 
кальций, 
магний 
сияқты 
тұздардың 
жоғарылағандығымен сипатталады. Жалпы алғанда 
облыс  бойынша  6  аса  ірі  су  пайдаланушылары 
қоршаған ортаға ағын сулардың төгінділерін жүзеге 
асырады.  
Төгінділерді 
іске 
асыратын 
барлық 
кәсіпорындармен ШЖК нормативтерінің жобалары 
әзіргенген,  олардың  сақталуы  мемлекеттік  және 
өндірістік бақылау барысында қадағаланады.   
Су  ресурстарының  ластануы,  ағынды  суларды 
ағызу  көлемінде.  Облыста  ағынды  суларды 
тазалайтын  құрылғысы  бар  кейіннен  төңіректегі 
жер  бедеріне  тасталатын  жинағыш  және  сүзгіш 
жолдары  бар  қәсіпорнындар  қызмет  етеді: 
«Конденсат»  ААҚ,  «Жайықжылуэнергия»  АҚ,  
«Орал» МГҚБ, «Интергаз Орталық Азия» ЖАҚ.
 
 
 
 
11.05.06 - кесте. Су ресурстарының ластануы және ағын сулардан ластағыш заттардың төгінділері.  
 
Төгінділердің нақты көлемдері туралы ақпарат 
2014 ж. есептік 
мерзімге 
2013ж. алдағы 
жылға 
Көрсеткіш, мг/л 
ШЖК 
мг/л 
Орташа жылдық 
концентрация 
2013ж. 
2014ж. 
2013г. 
2014г. 
min 
max 
min 
max 
БКС
5
 
3,0 
2,75 
2,35 
1,30 
4,65 
1,12 
4,40 
Фенолдар 
0,001 
0,0014 
0,0013 
0,0011 
0,002 
0,001 
0,0014 
Мұнайөнімдері  
0,10 
0,041 
0,031 
0,031 
0,047 
0,009 
0,045 
Тұзды аммоний 
2,0 
0,27 
0,40 
0,10 
0,80 
0,05 
1,5 
Нитриттер 
3,3 
0,020 
0,015 
0,005 
0,051 
0,001 
0,026 
Хром 
0,05 
0,01 
0,01 
0,01 
0,01 
0,01 
0,01 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
118
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
Өндірістік төгінділер 
Су бұру көлемі мың м
3
 
3446,869 
3691,063 
Ластағыш заттардың көлемі мың 
тонна 
12,4 
11,314 
Шаруашылық-тұрмыстық 
ағын сулар 
Су бұру көлемі мың м
3
 
6567,066 
7760,3 
Ластағыш заттардың көлемі мың 
тонна 
2,3 
2,24 
Апаттық және рұқсат 
етілген төгінділер 
Су бұру көлемі мың м
3
 
- 
0,001 
Ластағыш заттардың көлемі мың 
тонна 
- 
0,003 
Жер үсті су қоймаларына 
төгінділер 
Су бұру көлемі мың м
3
 
7569,5 
7638,551 
Ластағыш заттардың көлемі мың 
тонна 
0,831 
0,851 
 
Жайық  өзенінде  шартты  таза  сулардың  екі 
шығарылымы бар: «Батыс Су Арнасы» ЖШС ауыз 
су судайындау станциясынан және Орал ЖЭО №2 
ПР-10/35 турбинасының салқындату жүйесі. 
Үш  ағын  суларды  жинақтау,  соның  ішінде 
біреуі - Орал қ. ағын суларын және екеуі - Ақсай қ. 
ағын суларын жинақтау үшін.  
Орал  қаласының  ағынды  сулары  (тұрмыстық 
шаруашылық  және  өндірістік)  кәріздік  жүйелерді 
тазалау  құрылғысынан  өтіп,  жасанды  тоғандарда 
табиғи 
биотазартылап, 
№2 
жинағышқа 
тасталады.[11.05.01.]. 
 
11.05.07-кесте. Батыс-Қазақстан облысы бойынша төгінділердің көлемі.  
Кестеден 
облыс 
бойынша 
өндірістік 
төгінділердің  көлемі  2014  жылы,  өткен  жылмен 
салыстырғанда  біршама  азайғандығы  (7  %-ға) 
байқалады. Төгінділер көлемінің азаюы ілеспелі су 
қабатын  тазарту  үрдісінде  техникалық  суды 
пайдаланудың  азаюымен,  КПО  б.в.  ластанбаған 
аумақтан  елді  мекеннің  рельефіне  жаңбыр  және 
еріген  ағын  сулардың  төгінділерінің  жоқтығымен 
және  техникалық  регламентке  сәйкес  екінші  рет 
пайдалануды ұлғайтумен байланысты. 
Басқа  кәсіпорындарда  ағынды  сулардың 
төгінділерінің  аз  көбеюі  немесе  төмендеуі 
байқалады. 
 
11.05.04. ЖЕР РЕСУРСТАРЫ 
 
11.05.08-кесте. Пайдаланатын жер-су құрамы бойынша ауыл шаруашылық жерлерін бөлу (мың га) 
Төгінділердің түрлері 
2011ж. 
2012ж. 
2013ж. 
2014ж. 
2014 ж. % 
2013 
жылға 
Өндірістік 
төгінділер 
Су бұру көлемі мың 
шаршы метр 
5723,2 
3738,1 
3691,063 
3446,869 
93,3 
Ластағыш заттардың 
көлемі 
мың тонна 
4,925 
5,5 
11,314 
12,4 
109,6 
Шаруашылық-
тұрмыстық ағын 
сулар 
Су бұру көлемі мың  
шаршы метр 
11784,1 
12001,2 
7760,3 
6567,066 
84,6 
Ластағыш заттардың 
көлемі 
мың тонна 
2,573 
3,4 
2,24 
2,3 
102,7 
Жер үсті су 
қоймаларына 
төгінділер 
Су бұру көлемі мың  
шаршы метр 
5064,7 
3108,0 
7638,551 
7569,5 
99,1 
Ластағыш заттардың 
көлемі 
мың тонна 
5,693 
4,5 
0,851 
0,831 
97,6 
Соның ішінде 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
119
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
 
 
Дақылдарды  себу  технологиясынан  ауытқуы, 
зиянды  арамшөптерді  жоюға  бағытталған  күрес 
шараларын  өткізуде  бақылаудың  төмендеп  кетуі, 
тыңайтқыштар  енгізбеу,  жаңа  талап  жүйесіне 
ауысуды  енгізбеу  сонымеен  қатар,  тұқым  сапасын 
жақсартуға көңіл бөлмеу, дәнді-дақылдардың сорт 
алмасуына  мән  бермеу,  жерлерді  ұтымсыз 
пайдаланудың  әсерінен  топырақ  құнарлығының 
төмендеу мәселесі алаңдаушылықты тудырады.
 
11.05.05. РАДИАЦИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙ 
 
Бүгінгі  күнге  облыс  бойынша  радиациялық 
жағдай тұрақты, облыс аудандарындағы гамма-фон 
сағатына  4-17  мкр/сағатты  құрайды.  Облыста 
268592 ГБк жиынтық белсенділікті 73 радиоактивті 
көздерді  өз  жұмыстарында  қолданатын  14 
кәсіпорын бар. 
Облыс  бойынша  иондаушы  сәулелену  және 
радиоактивті ластағыш иесіз көздер табылған жоқ, 
Уран кешені жоқ.
 
11.05.06. ҚАЛДЫҚТАР 
 
Жер  ресурстарының  қалдықтармен  ластануы. 
Облыстың 
тұрмыстық 
қатты 
қалдықтары 
полигондар 
мен 
жинағыштарға, 
сондай-ақ 
ұйымдастырылған  ауыл  қоқыстары  үйінділеріне 
шығарылады. 
Облыс  аумағында  екі  ТҚҚ  полигоны  жұмыс 
істейді, бұл Орал және Ақсай қалаларындағы  ТҚҚ 
полигондары.  
Облыста  пайда  болатын  ТҚҚ-дың  барлық 
көлемнен 
жергілікті 
кәсіпорындардың 
экономикалық  қызығушылығының  төмендігінен, 
олардың техниклық деңгейінің төмендігінен, қайта 
өңдеуге қажетті жабдықтардың жоқтылығынан 4%-
ы  қалдық    қайта  пайдалануға  ұшырайды.  Бүгінгі 
таңда Орал қаласының ТҚҚ полигоны «Эко-Плюс» 
ЖШС 
сенімді 
басқармасына 
тапсырылды. 
Кәсіпорын  қалдықтарды  іріктеу,  іске  қосу  және 
жөндеу  жабдығы  бар,  аяқжол  плиткасын  шығару, 
ТҚҚ 
іріктеу 
кіретін 
құрылысты 
салуды 
жоспарлауда. 
Жинақталған  тұрмыстық  қалдықтардың  (ТҚҚ) 
жалпы көлемі, 01.06.2014 жылғы жағдай бойынша – 
5,552 млн. тонна құрады. Жыл сайынғы құрылу 315 
мың 
тонна 
дейін. 
жиналып, 
пайдаға 
жаратылатындар  (полимер,  картон,  макулатура), 
2013 жылы – 0,4 мың тонна, бұл құрылған санның 
0,13%-ын 
құрайды. 
Облыстың 
аумағында 
қалдықтарды  өңдеу  бойынша  зауыттар  жоқ.  2013 
жылы  КПО  б.в.  өзінің  тұрмыстық  қалдықтарын 
іріктеу бойынша цехты пайдалануға берген. 
 
 
11.05.07. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРДЫ ЖОЮ 
2011-2014 
жылдары 
табиғатты 
қорғау 
шараларына  облыстық  бюджеттің  қаражатынан 
408,1 млн. теңге бөлінген, соның ішінде 2011 жылы 
–  101,9  млн.  тг;  2012  жылы  –  97,3  млн.  тг;  2013 
жылы  –  97,0  млн.  тг.  2014  жылы  111,9  млн.  теңге 
бөлінген. 
Республикалық 
бюджеттің 
қаражаттары 
есебінен  2012  жылы  Орал  қаласында  кәріз 
жүйелерін  тазалау  қондырғыларын  қайта  құруға 
421,7 млн. теңге бөлініп,  игерілді. Бөрлі ауданының 
Облавка 
ауылында 
жағалауларды 
бекіту 
жұмыстары 1,2 млн. теңге сомасына аяқталды.  
Жайық, 
Дерқұл, 
Шаған 
өзендерінің         
экожүйелерін сақтау. Осы өзендер бассейндерінде 
Батыс-Қазақстан  облысы  халқының  80%-ы  өмір 
сүреді. 
Жайық өзені және оның Шаған, Дерқұл негізгі 
ағыстары шайырланып елді мекендердегі су деңгейі 
төмендеген  және  халықты  сумен  қамтамасыз  ете 
алмауда. Жайық өзенінің экологиялық проблемасы 
сулылықты жетілдіру және гидрологиялық тәртіпті 
жақсарту  есебінен  оның  экожүйесін  сақтау  болып 
табылады. Орал өзенінің түпті тереңдету және түбін 
тазалау  жұмыстарын  өткізу  қажет  және  осы 
жұмыстарды  өзеннің  жоғарғы  жағынан  бастау 
қажет.  2008  жылы  жұмыстардың  1 740  млн.  теңге 
шама  сомасына  «Батыс-Қазақстан  облысының 
шегінде Жайық өзенінің сулылығын жетілдіру және 
гидрологиялық  тәртібін  жақсарту»  жобасына 
техникалық-экономикалық  негіздеме  әзірленген. 
Қазіргі  таңда,  оны  15  млн.  теңге  сомасына  түзету 
және  35  млн.  теңге  сомасына  жобалау-сметалық 
құжаттамасын әзірлеу талап етілуде. Осы жобамен 
түпті  тереңдету  және  түбін  тазалау  жұмыстарын 
өткізу  қарастырылған,  бұл  өзеннің  гидрологиялық 
тәртібін 
жақсартуға, 
өзеннің 
сулылығын 
жоғарылатуға  мүмкіндік  береді  сонымен  қатар, 
судың  өзімен  тазарту  қабілеттілігін  жаңарту 
мүмкіндігін  береді  және  барлық  Жайық-Каспий 
бассейнінің  балық  қорын  ұлғайтуға  себеп  болады.   
Сондай-ақ,  Жайық  өзенінің  проблемаларын  шешу 
үшін мемлекетаралық деңгейде: 
Жалпы 
ауданы 
салымдар 
шабындық 
Орман 
аудандары 
Су 
астында 
басқалары 
егістіктер 
Көп 
жылдық 
көшеттер 
5516 
511,5 
340,5 
0,1 
2,8 
27,3 
515,7 
1,8 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
120
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
-  Жайық  өзені  мен  оның  негізгі  салаларында 
одан  әрі  реттеуді  тоқтату  (су  қоймалары  мен 
гидроқұрылғылардың құрылысы); 
- Жайық өзені бойынша, оның жоғарғы жағынан 
бастап, түбін тазарту жұмыстарын жүргізу; 
-  межелі  мерзімінде  60  куб.м/с  шегіне  дейін 
Жайық 
өзенінің 
сағасына 
Ириклинск 
су 
қоймасынан  санитарлы  су  өткізуді  ұлғайту 
мақсатымен 
1996 
жылғы 
20 
маусымдағы 
трансшекаралық  су  объектілерін  қорғау  және 
бірлесіп  пайдалану  туралы  хаттаманың  ережесін 
қайта қарау. 
Қазіргі 
таңда 
мемлекетаралық 
деңгейде 
трансшекаралық 
өзендерді 
сақтау 
бойынша 
бірлескен 
жұмыстар 
туралы 
Ресей 
Федерациясының 
Үкіметі 
мен 
Қазақстан 
Республикасының  Үкіметі  арасында  келісімнің 
жобасы әзірленген (келісу сатысында).  
Орал  қаласының  кәріз  жүйелерін  тазалау 
жабдықтарының  тозуы,  ағын  суларын  тазалау 
тиімділігін 
арттыру. 
2008-2012 
жылдар 
аралығындағы 
мерзімде 
қалалық 
КТО 
жабдықтарында  бір  қатар  қайта  құру  жұмыстары 
жүргізілген. Сондай-ақ, айналмалы кәріздік желілер 
коллекторы, 
қосымша 
жинақтау 
биотоғаны 
құрылған,  Орал  қ.  №2  жинақтауыш  тоғаннан 
шартты-таза  судың  төгінділерінің  жолы  қайта 
құрылған. 
2012 
жылы 
«Қалалық 
тазалау 
жабдықтарын қайта құру – 1 кезең» жобасын жүзеге 
асыру  аяқталды,  оның  аясында  механикалық 
тазалау бойынша жүйесін қайта құру жүргізілді.  
Жаңа 
қазіргі 
заманғы 
жабдықтарды 
пайдаланумен 
тазалау 
жабдықтарының 
жұмыстарының  сенімділігін  жетілдіру  мен  ағын 
суларды тереңдетіп тазалауды қамтамасыз ету үшін 
ағын суларды биологиялық тазалау торабында КТО 
жөндеу жұмыстарының екінші кезегін өткізу талап 
етіледі. Осы жобаны жүзеге асыру үшін ал, құны 3 
млн.  теңге  болатын  ТЭН  алдын  ала  түзету  енгізу 
және  23  млн.  теңгеге  ЖСҚ  әзірлеу  қажет.  Барлық 
жобаны  жүзеге  асырудың  шамадағы  құны  1  млрд. 
328 млн. теңге. 
Қалдықтарды  өндіру.  Қалдықтарды  жинау 
және  қайта  өңдеу  бойынша,  сонымен  қатар, 
энергияны  үнемдеу  және  экологиялық  таза 
технологияларды ендіру өсуінің тенденциясы орын 
алған, соның ішінде: 
облыстың  ірі  құрылыс  кәсіпорындары:  «БГС-
Ақсай»  ЖШС,  «Әлтайыр»  ЖШС,  «Ремстройбыт» 
ЖШС,  «Ареал»  ЖШС,  «Жаиксельстрой»  ЖШС 
және басқа да бір қатары таза топырақтың орнына 
құрылыс  алаңдарында  еңістер  мен  ойлы-қырлы 
мекендерді  табиғи  төмендеудің  төгінділері  үшін 
құрылыс  қалдықтарын  («оқшау»  материалдарын) 
пайдаланады. 
Осы 
мақсаттарға 
жұмсалған 
қалдықтардың  саны  жылына  3  мың  тонна 
шамасында; 
«ҚазАрмапром»  ЖШС  және  «Орал  құю-
механикалық 
зауыты» 
ӨК 
өздерінің 
құю 
өндірістеріне металл қалдықтарын қабылдап, қайта 
өңдейді;   
облыста  пайдаланылған  майларды  қабылдау 
пункті  ұйымдастырылған,  жыл  сайын  150  тонна 
шамасында  механикалық  тазалау  мен  тұнбадан 
кейінгі  пайдаланылған  майлар  қайта  пайдалану 
және  өндіріс,  ауыл  шаруашылығы  мен  жағу 
қажеттіліктері  үшін  пайдалану  үшін  жүзеге 
асырылады;   
«Конденсат»  АҚ  шығарылатын  шикізаттың 
сапасын 
тексергеннен 
кейін 
зертханадан 
мұнайөнімдерін 
ағызу 
технологияларына 
қайтаруды іске асырады (жылына 2 тонна); 
«Орал  құс  фабрикасы»  ЖШС  және  «АКАС» 
ЖШС  шаруа  қожалықтары  мен  тұрғындарға 
тыңайтқыш түрінде құстың әжетін өндіріп өткізеді 
(жылына 3,0 мың  тоннадан астам); 
«Арктур»  ЖШС  -  автомобиль  дөңгелектері 
және 
пайдаланылған 
майларын 
өңдейтін 
қондырғыны орнатты; 
«Антей»  ЖШС  –  полимер  қалдықтарды 
өндеумен  айналысады. Люктер, полимер тақталар, 
полимер сыйымдылықтарды шығарады; 
 «Талап»  ЖШС 
-  2011  жылдан  бастап 
пайдалануға  жарамсыз  құрамында  сынабы  бар 
люминесцентты және энергия үнемдегіш шамдарды 
қабылдап, 
залалсыздандырады. 
Шамдарды 
залалсыздандыратын өз қондырғылары бар. 
«СТН» ЖШС – мұнай негізінде емес бұрғылау 
қалдықтарын  өңдеу  алаңын  іске  қосты.  Аталған 
кәсіпорынмен  «Жайықмұнай»  ЖШС  шламдары 
қабылданады. 
Өңдеуден 
кейінгі 
залалсыздандырылған 
қалдықтарды 
құрылыс 
материалдары  және  жол  құрылысында  қайталама 
материал ретінде пайдаланылады. 

жүктеу/скачать 5,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: