«ПетроҚазақстан Құмкөл Ресорсиз» АҚ. 2014
жылы жиналған қалдықтардың жалпы көлемі
32168,91 тн, соның ішінде 15 467 тн бұрғылау
өндірісі,
782,67
тн
ТҚҚ
құрады.
Басқа
кәсіпорындарға
қайта
өндеуге
15 467
тн
тапсырылды. Қалдықтарды кәдеге жаратудың
пайызы-100%.
«РУ-6» ЖШС. Есептік мерзімде пайда болған
қалдықтар көлемі 4007 тн құрады, соның ішінде
өнеркәсіптік қалдықтары - 3864,16 тн, басқа
кәсіпорынға тапсырылған ТҚҚ - 147 тн және
құрамында сынабы бар люменисцетті шамдардың
0,192 тн. Радиоактивті қалдықтың 590,69 тн көлемі
кәсіпорынның қалдықтарды сақтайтын меншік
объектісінде орналастырылады (қорым).
«Қуат Амлон Мұнай» БК ЖШС. 2014 жылы
жиналған қалдықтардың жалпы көлемі 7945,8 тн
құрады. Оның 6988,8 тн - өндіріс қалдықтары, 957
тн –ТҚҚ. Бұрғылау шламының – 5859 тн көлемінде
өндіріс ішіндегі жолдардың құрылысы үшін
68 099
34 049
21 911
20 477
0
10 000
20 000
30 000
40 000
50 000
60 000
70 000
2011ж.
2012ж.
2013ж.
2014ж.
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
146
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
пайдаланады. Мазутталған топырақ 950 тн, басқа
қалдықтар 179,8 мың тн құрайды. Барлық пайда
болған қалдықтар ертеректе жасалған келісім-
шартқа сәйкес мамандандырылған ұйымдармен
пайдаға асырылады. Қалдықтарды кәдеге жарату
100%-ды құрайды.
«Торғай Петролеум» АҚ. Кәсіпорында есептік
кезеңде 2240 тн қалдық пайда болған, соның ішінде
2000 тн мұнайлы қалдықтар. Тұрмыстық қатты
қалдықтың көлемі – 240 тн. Барлық пайда болған
қалдықтар ертеректе жасалған келісім-шартқа
сәйкес мамандандырылған ұйымдармен пайдаға
асырылады.
Қайта
өңделген
қалдықтар
пайдаланылған карьерлердің топырағын құнарлату
үшін және ішкі кәсіптік жолдар құрылысы үшін
пайдалынылады. Қалдықтарды кәдеге жарату
100%-ды құрайды.
«ҚазгерМұнай» БК ЖШС. Есептік мерзімде
пайда болған қалдықтар 15171,0 тн, оның ішінде
тұрмыстық қатты қалдықтар көлемі – 917,74 тн,
өндіріс қалдықтары – 14253,5 тн, оның ішінде
бұрғылау шламы – 5423 тн, бұрғылау ерітіндісі-
7656 тн. Барлық пайда болған қалдықтар ертеректе
жасалған
келісім-шартқа
сәйкес
мамандандырылған
ұйымдармен
пайдаға
асырылады.
Қайта
өңделген
қалдықтар
пайдаланылған карьерлердің топырағын құнарлату
үшін және ішкі кәсіптік жолдар құрылысы үшін
пайдалынылады. Қалдықтарды кәдеге жарату
100%-ды құрайды.
«ҚОР» МК АҚ. Есептік мерзімде пайда болған
қалдықтар 1544,4 тн құрады, оның ішінде – 1472,8
тн өндіріс қалдықтары, 71,6 тн ТҚҚ. Барлық пайда
болған
қалдықтар
келісім-шарт
негізінде
ұйымдармен кәдеге жаратылған. Қайта өңделген
қалдықтар пайдаланылған карьерлердің топырағын
құнарлату үшін және ішкі кәсіптік жолдар
құрылысы үшін пайдаланылады. Қалдықтарды
кәдеге жарату 100%-ды құрайды.
«Саутс-Ойл» ЖШС. 2014 жылы жиналған
қалдықтардың жалпы көлемі 5347,1 тн құрады.
Оның ішінде өндіріс қалдықтары- 5205,6 тн, ТҚҚ-
168 тонна. Бұрғылау шлам – 5179 тн және
мазутталған
топырақ
11,3
тоннасы
басқа
кәсіпорындарға қайта өңдеуге тапсырылды. Қайта
өңделген қалдықтар пайдаланылған карьерлердің
топырағын құнарлату үшін және ішкі кәсіптік
жолдар
құрылысы
үшін
пайдалынады.
Қалдықтарды кәдеге жарату 100%-ды құрайды.
Қалдықтарды
өңдеу
және
қайталама
пайдалану. Облыста 6 өнеркәсіп қалдықтарының
типтік полигондары бар, оның ішінде мұнайлы
қалдықтарды уақытша сақтау учаскелері – 3, нашар
радиоактивті
қалдықтарды
уақытша
сақтау
учаскелері – 2, нашар радиоактивті қалдықтарды
көму – 1.
Қазіргі таңда 6 өнеркәсіп полигондарының
ішінде тек нашар радиоактивті қалдықтарды
қоймалау үшін полигон («ПККР» АҚ) мен НРҚ
«РУ-6» ЖШС көму орны пайдалануда, ал қалған
өнеркәсіптік
кәсіпорындар
арнайы
кәсіпорындармен қалдықтарды өңдеуге келісім-
шарттар жасады.
Облыстың аумағында мұнайлы қалдықтарды
өңдеу, термокренинг, биозалалсыздандыру және
орталандыру
әдісімен
жуу
4
әдістемесін
қолданумен өнеркәсіптік қалдықтарды қайта
пайдаланумен айналысатын 5 арнайы ұйым бар.
Есептік мерзімде осы кәсіпорындармен 109,1 мың
тонна өнеркәсіптік қалдықтар өңделіп, пайдалануға
берілді. Оның ішінде:
«Эко-Сервис» ЖШС. Есептік кезеңде МТК-
1М қондырғысында биохимиялық компостерлеу
әдісімен, ыстық сумен жуу, термикалық әдісін
қолданып, 30467 тн өндіріс қалдықтарын, с.қ. 1547
тн бұрғылау қалдықтарын, 13275,3 тн мазутталған
топырақтар және 1724,7 тн мұнай шламдары қайта
өңделген.
Қайта
өңделген
қалдықтар
пайдаланылған карьерлердің топырағын құнарлату
үшін және ішкі кәсіптік жолдар құрылысы үшін
пайдалынылды.
«Тимур Компаниясы» ЖШС. 2014 жылы
аталған компаниямен 24946,0 тонна өндіріс
қалдықтарын кәдеге жаратты. Оның ішінде мұнай
шламдарын кәдеге жарату бойынша Ресейде
шығарылған КЭБ-0,8 (Кешенді экологиялық
қауіпсіздік) жылжымалы зауытын пайдаланумен
3648,6 тн мұнай шламдары, 3814,4 тн бұрғылау
сұйықтығы қайта өңделді, УШБШ-6м су негізіндегі
бұрғылау
шламында
-17420,0
бұрғылау
қалдықтарын және биохимиялық әдіспен 63 тн
мазут топырағы қайта өңделді.
«Кең Дор» ЖШС. 2014 жылы кәсіпорынмен
2000 тн кәдеге жаратылды, МТК-1М құрылғысында
2000 тн көлемінде мазутталған мұнай шламдарын
кәдеге жаратты. Қайта өңделген қалдықтар
пайдаланған карьердің құнарлығын арттыру кезінде
пайдаланылды.
«К-Құрылыс» ЖШС. Кәсіпорнымен өндіріс
қалдықтарының 49706 тн кәдеге жаратылды. Су
негізінде бұрғылау шламын кәдеге жарату үшін
құрылғымен 31894 тн , бұрғылау сұйықтығымен
17812 тн қайта кәдеге жаратылды.
«КТСС»
ЖШС.
Осы
кәсіпорынмен
орталандыру әдісімен өндіріс қалдықтарының 2432
тн кәдеге жаратылды. Соның ішінде 2327 тн
бұрғылау шламы, 105 тн мазутталған топырақ қайта
өңделді. Қайта өңделген қалдықтар пайдаланылған
карьерлердің топырағын құнарлату үшін және ішкі
кәсіптік жолдар құрылысы үшін пайдаланылды.
Облыста 135 медициналық мекемелер жұмыс
істейді. Есептік мерзімде облыстың медициналық
мекемелерінде 14,0 тонна қалдық жиналған, а.ж. А
класының қалдықтары – 9,1 тонна (қауіпсіз
қалдықтар), Б класы – 4,8 тонна (эпидемиологиялық
қауіпті және төтенше қауіпті қалдықтар), В класы –
0,1 тонна.
Облыс бойынша медициналық қалдықтарды
жағу үшін 3 муфельды пеш бар: Қызылорда қ.,
Панфилов көшесіндегі «Барс-5» ЖШС, Қызылорда
қ.,
Жібек
жолы
көшесіндегі
Облыстық
медициналық орталығында және «Ибрайхан және
К-ЛТД» ЖШС, Қызылорда қ., М. Шоқай
көшесіндегі н/з «Дос Эко Сервис» ЖШС. Есептік
мерзімде жиналған барлық медициналық қалдықтар
жоғары аталған мекемелердегі пештерде жағу
жолымен қайта пайдалануға берілген.
Ресурс үнемдейтін және экологиялық таза
технологияларды ендіру туралы. Қызылордада
Қазақстанда
бірінші
ашылған
ескірген
дөңгелектерді қайта өңдеу бойынша зауыт бар.
«Пайдаланылған дөңгелектерді қайта өңдеудің
жобасын «SmartRubber» ЖШС іске асырады».
Барлығының мәні – балалардың ойнау алаңдары
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
147
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
мен футбол алаңдарының жасанды төсемдері үшін
пайдаланылатын резеңке ұнтағының өңделген
дөңгелектерін
өндірісте
пайдалану.
Резеңке
ұнтағын асфальттық төсемде белсенді пайдалану
асфальтқа
жарық-ылғалға
төзімділікті,
серпінділікті, тоқтау жолының төмендеуін беріп,
мықтылығын жақсартады.
Дөңгелектен өндірілетін суарламы жер асты
түтігі суармалы суды үнемді жұмсауға мүмкіндік
беретін микропоралармен аса нәзік тетіктер болады.
Бұған қоса, жоба авторларының сөздерінен, олар
тамшы
суармалы
жабдықтарға
қарағанда
пайдалануға өте ыңғайлы.
Зауыттың жобалық қуатқа шығуы кезінде жыл
сайын 270 тонна резеңке ұнтақтарын өндіретін
болады, бұл 7500-17500 шаршы метр балалар
алаңдары немесе 4 футбол алаңының спорттық
төсемдеріне; 440 белсенді резеңке ұнтақтары
немесе 2,8 шақырым автожол; 3,9 млн.м. суарламы
жер асты тетіктері, яғни суарудың үдемелі
әдістерінің бірі суармалау ауыл шаруашылығы жер-
суларының 180-200 га. теңеседі.
Осы өндіріс облыс үшін аса маңызды болып
табылады, себебі ол жергілікті экономиканың
әртараптануына және сол кезде дөңгелектерді
тиімді пайдалану және жер астын суармалаудың
инновациялық ылғалды төзімді технологияны
ендірудің арқасында экологиялық жағдайды
жақсартуға себеп болады.
«Эко-Н Сервис» ЖШС. «Эко-Н Сервис» ЖШС
«Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы
шеңберінде өз қызметін ашуға мемлекеттік грант
алғандарының бірі. Құрамында сынабы бар
шамдарды және жанарғының барлық түрлерін
(тікелейден басқа) және сульфид түрдегі сынапты
бейтараптау үшін технологиялық үрдісті жүзеге
асыруға арналған. Қоршаған ортаны қорғау барлық
технологиялық операциялары шамдарды ұсақтау,
жанарғыны ұрғылау 10 кПа-дан кем емес тітіркену
арқылы іске асырумен жетеді. Жинақталған және
сақталған, бұдан әрі залалсыздандыруды қажет
ететін қалдықтар 2.1.7.1322-03 Санитарлық-
эпидемиологиялық ережелер мен нормаларға
сәйкес технологиялық жинақтармен жүргізіледі.
Құрамында сынабы бар шамдар және басқа да
қалдықтар
арнайы
ыдыстарда
жеткізіліп,
сақталады. Қалдықтармен айналысудың барлық
кезеңдерінде
РА-915М,
АГП-01
атомды
абсорбционды газонализаторларының немесе ұқсас
жабдықтардың көмегімен қоршаған орта және
технологиялық
үдерістерімен
қадағалаумен
жүргізіледі. Қажет болған жағдайда 4687-88
Санитарлық-эпидемиологиялық
ережелер
мен
нормалардың
талаптарына
сәйкес
жұмыс
орындарын және технологиялық жабдықтарды
сынаптан арылту жүргізіледі. Осылай, 2014 жылы
«ибрайхан және К-ЛТД» ЖШС мамандырылған
кәсіпорнымен ТҚҚ 6,5 мың тоннасы іріктеліп және
қайта өңделді, соның ішінде: полимерлі қалдықтар-
360 тн, полиэтилен-87 тн, шыны ыдыстары-5,5 мың
тн, қалың қатырма қағазы-148 тн, метал-қаңылтыр-
112 тн, ПЭЫ бөтелкелері (құты)-85 тн, БЭК
ыдыстар (полиэтиленді қаптар)-0,6 тн, ағаш
қалдықтары (тақтай, діңгек т.б. жоңқалары) – 7 тн,
тері – 0,1 тн, резеңке қалдықтары – 2,2 тн, тоқыма
қалдықтары – 0,2 тн, күл қалдықтары -28 тн,
құрылыс қалдықтары – 55 тн жолды жөндеу үшін
пайдаланып, түсті металмен 0,2 тн өткізіліп,
сүйектер 2,2 тн және биологиялық ыдырауға
жататын органикалық қалдықтар (смет, шөп
жапырақтары, тамақ қалдықтары, қағаз, ағаш
сабақтары, жоңқалары және т.б.)-5630 тн.
«Қызылорда тазалығы» ЖШС. Қызылорда
қаласында аталған кәсіпорынмен ТҚҚ бөлек жинау
және ай сайын ұйымнан және 23 жеке сектордан
қайта өңдеуге 2500-3000 м3 іріктелген екінші өнім
түрінде, қалың қатырма қағазы, полиэтилен
ыдыстары, және шыны ыдыстары, пластмасс,
целлофан шығарылады. Қалада тұрмыстық қатты
қалдықтарды жинақтау алаңдарында қоқысты
шашуды болдырмау мақсатында, жер асты
контейнерлерін
орналастыру
жұмыстары
жүргізілуде. Қазіргі уақытта қаланың 112
аулаларында
аталған
контейнердің
360-ы
орнатылған. «Құмкөл» кен орнында «Эко-сервис»
ЖШС МТК-1М қондырғысымен термокрегинг
әдісімен мазутталған топырақтың 13275,3 тн қайта
өңделген, «Эконафт» қондырғысында 15467 тн
көлемінде бұрғылау шламы қайта өңделді (мұнай
компанияларынан алынған) және қайта өңдеуден
өткен мазутталған топырақтың 1724,7 тн автокөлік
құрылысында жолдың топырақ төсемінде
пайдаланылды.
«Кең Дор» ЖШС. Есептік кезеңде УЗГ-1
қондырғысында келешекте бұзылған жерлерді
қалпына келтіру үшін пайдаланатын 2000 тн
мазутталған топырақты қайта өңдеуден өткізіп,
кәдеге жаратты.
«Темір Company» ЖШС. Кәсіпорынмен қайта
өңделген қалдықтар 2014 жылы өндіріс және
тұтыну қалдықтарының 24946,0 тн қайта өңделді.
Соның ішінде бұрғылау шламның 17420,0 тн,
бұрғылау сұйықтығының 3814,4 тн, мазутталған
топырақтың 63 тн, және мұнай шламның 3648,6 тн
қайта өңделді.
Облыс
кәсіпорындары
есептік
кезеңде
8,80074159
тн
құрамында
сынабы
бар
люминисцетті шамдар жинақталған. Сонымен
қатар «Қор» АҚ 0,0004501 тн, «ҚазгерМұнай» БК
0,00033949 тн, «ПККР» АҚ 0,65 тн, «РУ-6» ЖШС
0,000195 тн, «Семізбай-U» ЖШС 0,00006 тн,
Байқоңыр қаласындағы ГУП «КУ» - 6,5тн.
Қазіргі уақытта табиғат пайдаланушылардың
бір бөлігі пайдаға жаратылмайтын құрамында
сынабы бар люминисцетті шамдарды Алматы
қаласының «Сынап-Плюс» ЖШС және Қызылорда
қаласындағы «Эко-Н Сервис» ЖШС келісім-шарт
бойынша тапсырады.
«Эко-Н Сервис» ЖШС. Құрамында сынабы
бар шамдарды және жанарғының барлық түрлерін
(тікелейден басқа) және сульфид түрдегі сынапты
бейтараптау үшін технологиялық үрдісті жүзеге
асыру үшін арналған. Компоненттерді бөлу,
залалсыздандыру және құрамында сынабы бар
шамдарды және қалдықтарды кәдеге жарату үшін
«Экотром – 2У» орнатылатын цех құрылысы үшін
2013 жылдың 4 қарашасында №1088 қала әкімінің
қаулысына сәйкес 10 жыл мерзімге Қызылорда
қаласындағы бұрыңғы ЦКЗ өндіріс зонасында жер
учаскісі бөлінді. «Эко-Н Сервис» ЖШС жыл сайын
басқа ұйымдардан залалсыздандыру және кәдеге
жарату үшін пайдаланған құрамында сынабы бар
шамдарды қабылдайды.
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
148
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
«Экотром-2У» қондырғысының қуаты жылына
1500 тн қауіпті қалдықтарды залалсыздындыруға
және кәдеге жаратуға мүмкіндік береді. «Эко-Н
Сервис» ЖШС компаниясы есептік кезеңде 5870
дана энергия үнемдейтін құрамында сынабы бар
шамдарды кәдеге жаратты.
11.09.05. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ПРОБЛЕМАЛАРДЫ ЖОЮ
Байқоңыр ғарыш айлағының аумағында қоқыс
тастау
орындарын
рұқсатсыз
орналастыру
орындарын жою мақсатында 2015-2018 жылдарға
арналған Байқоңыр ғарыш айлағында бағдарлық
аудандардың ластанған учаскілерінің топырағының
құнарлығын қалпына келтіру және қалдықтарды
рұқсатсыз орналастыруды жою бойынша бірлескен
бағдарламасы қабылданған. Осы бағдарламаға
сәйкес Ресей Федерациясының «ЖҒИОПО» ФМБК
жалпы сомасы 43 180 000 теңгеге рұқсат етілмеген
қоқыс тастау орындарын пайдалану бойынша
жұмыстар жүргізілуде.
Сондай-ақ, 2015-2018 жылдарға арналған
Байқоңыр
ғарыш
айлағында
бағдарлық
аудандардың ластанған учаскелерінің топырағы
құнарлылығын қалпына келтіру және қалдықтарды
рұқсатсыз орналастыруды жою бойынша бірлескен
бағдарламасына сәйкес ҚР «Инфракос» РМК
кәсіпорнымен жалпы сомасы 170 000 000 теңгеге
Байқоңыр ғарыш айлағының объектілерін қалпына
келтіру және пайдалану бойынша жұмыстар
жүргізілді.
Өңірдің экожүйесіне жүктемені төмендету
мақсатында
2014
жылғы
24
қарашадағы
«Байқоңыр» кешені бойынша Қазақстан-Ресей
үкіметаралық комиссиясының екінші отырысы
хаттамасының 2.7. тармағына сәйкес «Протон-М»
зымыран-тасығыштарының қосылуын кезекпен
қысқарту жоспарланған.
Жоспарланған кезеңдер: 2017 жылы «Протон-
М» ЗТ қосылуын екеуге қысқарту; 2020 жылы тағы
да екі ретке; 2025 жылы «Протон-М» ЗТ
қосылуының санын бесеуге дейін жеткізіп, 2026
жылы оларды нақты тоқтату.
02.07.2013 жылы құлаған «Протон-М» ЗТ
орнында «ЖҒИОПО» ФМБК ресейлік
кәсіпорынмен ластанған топырақты алу бойынша
жұмыстар жүргізілді, олар кейін алынған топырақ
қабаты 30-40 см. жуандығында қорғау шеңберінде
ластанбаған аумаққа орналастырылған. «Ғарыш
Экология» ҰЗО РМК өткізілген сынамаларды
сынау және сұрыптау, сұрыпталған сынамаларда
нитрат ионының барын көрсетті. Оның нәтижесінде
«ЖҒИОПО» ФМБК топырақты қопсыту бойынша
жұмыстар қайтадан өткізілді, сондай-ақ зымыран
тасымалдағыш
құлаған
орында
30-40
см.
тереңдігінен топырақты қайталап алу жүргізілді.
Зертханалық сынақтардың нәтижесі бойынша
топырақта
50
мг\кг
кем
емес
СЕДМГ
концентрациясы үшін катализатор су ерітіндісі
(темір комплексонатының 1% ерітіндісі) мен
тотықтандырғышты (сутек пероксиды бойынша
10%
концентрациясымен
гидропериттің
су
ерітіндісі) өңдеуге жататын учаскілер анықталған.
10-19 қыркүйек аралығындағы мерзімде Жұмыс
өндірісінің жобасына сәйкес 1500 м3 шығарылған
топырақты өңдеу жүргізілген («Ғарыш Экология»
ҰЗО
РМК
келісілген).
30.09.2014
жылы
шығарылған топырақтың учаскесінде сынамаларды
жинау тағы жүргізілді. Топырақ сынамаларын
зертханалық сынау шығарылған топырақтың 29,5
мг\кг 3,8 мг\кг дейін, НДМА 22 мг\кг 2,15 мг\кг
дейін концентрацияның төмендегенін көрсетті.
Осыған байланысты 06.10.2014 жылғы Бірлескен
жұмыс тобының хаттамасымен «Протон-М» ЗТ
құлаған учаскесінің топырағының құнарлығын
қалпына келтіру бойынша жұмыстар 2015 жылға
көшірілді.
2011-2014 жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама
149
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5
Е
С
Э
Д
О
Г
О
(
в
е
р
с
и
я
7
.
1
3
.
2
)
К
о
п
и
я
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о
д
о
к
у
м
е
н
т
а
.
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й
р
е
з
у
л
ь
т
а
т
п
р
о
в
е
р
к
и
Э
Ц
П
.
11.10. МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСЫ
2014 жылға жалпы көрсеткіштер
Субъектінің S,
мың шаршы
шақ.
165,6
Халқы мың адам
606,9
ЖӨӨ, млрд.тг.
2220,0
2011-2014 жылдар аралығындағы мерзімге негізгі экологиялық көрсеткіштер
Көрсеткіштер
2011ж.
2012ж.
2013ж.
2014ж.
ЖӨӨ бірл. шығарындылардың қарқындылығы,
тн/млрд.тг.
43,3
32,4
41,2
39,8
Атмосфераға ластағыш заттардың шығындылары
(мың тонна).
75,8
64,2
77,5
88,3
ҚОҚ жұмсалған шығындар (млрд.тг.).
18,6
18,4
19,3
21,2
ЖӨӨ бірл. қалдықтардың пайда болуының
қарқындылығы,тн/млрд.тг.
92,19
78,19
97,77
78,20
Пайда болған қалдықтардың жалпы саны, тн.
161 441
154 985
163 816
173 596
Маңғыстау облысы Қазақстанның оңтүстік-
батысында орналасқан. Солтүстік-шығысында
Атырау және Ақтөбе облыстарымен, батысында –
теңіз
бойымен
Ресей
Фередациясымен,
Әзербайжанмен және Иранмен, оңтүстігінде –
Түрікмениямен және шығысында – Өзбекстанмен
шектеседі. Облыстың ішкі шекарасының ұзындығы
319 шақ., сыртқы шекарасы – 1 173 шақ., соның
ішінде теңіз бойымен – 810 шақ.
[11.10.01. С.7].
Облыс аумағының бедері әр түрлі. Солтүстік
бөлігін өз шегінде Желтау (221 м), Мыңсуалмас
(148 м) және таулары, құм алқаптары (Қаракұм, Сам
және басқалары), кең байтақ сорлар (Өлі қолтық,
Қайдақ, Қарадүлей, Қаракешу және басқалары)
және Бозащы түбегі орналасқан Каспий маңы
ойпаты алып жатыр. Орталық бөлігін Маңғыстау
таулары (Ақтау, Қаратау 556 м), Маңғыстау
үстіртімен ТМД-дағы ең терең Қарақия ойысы (132
м) орналасқан Маңғыстау түбегі қамтиды.
Оңтүстік-батысында
Кендірлі–Қаясан
үстірті,
оңтүстігінде Қарын жарық ойпаты орналасқан.
Солтүстік Маңғыстау облысына бес әкімдік
аудандар
(Түпқарағай,
Маңғыстау,
Бейнеу,
Қарақия, Мұнайлы), үш қала (Ақтау, Форт-
Шевченко, Жаңаөзен) және 58 ауылдық елді мекен
кіреді.
Ең ірі аудан – Қарақия - 64,8 мың шақ
2
. Ең ірі
қала Ақтау, 182,4 мың адам халқы бар [11.10.02].
Климаты континентті, тым қуаң болып келеді.
Қаңтардың орташа ауа температурасы -14, -19 0С,
шілдеде +26, +40 0С. Жауын-шашынның жылдық
орташа мөлшері 100–150 мм. Маңғыстаудың
пайдалы қазбаларының негізгі түрлері мұнай мен
газ болып табылады.
Бүгінгі таңда Маңғыстау облысының аумағында
мұнай мен газдың 69 кең орындары белгілі.
Облыстың
жер
қойнауы
сонымен
қатар
фосфориттің, көмірдің, марганецтің, әр түрлі
тұздардың, ұлу тастардың, минералды сулардың
қорына бай.
Оңтүстік-шығысында
Үстірт
қорығы
орналасқан.
Маңғыстау облысының фаунасы біршама
әртүрлі және омыртқалы жануарлардың 400 түрге
жуығы бар: қосмекенділердің 2 түрі, бауырмен
жорғалаушылардың 24 түрі, 300 аса құстардың түрі
(23 түрі Қызыл кітаптағы) және сүтқоректілердің 70
түрі (10 түрі Қызыл кітаптағы) олардың 5 түрі
сүтқоректілер, қолқанаттылар -13, қоян тәрізді - 2, -
кеміргіштер - 28, жыртқыштар -16, тұяқтылар-5,
ескек
аяқтылардың
1
түрі
бар.
Теңіз
сүтқоректілерден кәсіптік аңшылық объектісі
болып Каспийдің солтүстік-батысында мекендейтін
Каспий ит балығын атап өтуге болады.
Достарыңызбен бөлісу: |