Жылдарға арналған Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстарын пайдалану және қоршаған

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
42
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
айыппұл  салынды,  оның  ішінде  89  бұзушылықтан 
1494  мың  теңге  көлемінде  өндіріп  алынды.  318 
бұзушылыққа  8088  мың  теңге  талап  арыз 
ұсынылды.  Оның  ішінде  233  айыппұл  салынды, 
бұзушылықтан  5670  мың  теңге  көлемінде  өндіріп 
алынды. 
Заңсыз ағаш кесу фактісі бойынша 308 іс құқық 
қорғау органдарына берілді, оның ішінде соттармен 
16  әкімшілік  және  213  қылмыстық  іс  қаралды. 
Құқық  бұзушылардан  заңсыз  кесілген  1019 
кубометр  ағаш,  30  көлік  құралы  және  45  жабдық 
тәркіленді.  
Ормандарды  зиянкестер  мен  аурулардан 
қорғау 
2015  жылдың  қараша  айындағы  жағдай 
бойынша  зиянкестер  мен  аурулар  ошақтардың 
жалпы  ауданы  144 489,9  га  құрады.  2015  жылдың 
бірінші 
жартыжылдығында 
орман 
қорғау 
шараларын  жүрізудің  нәтижесінде  ошақтардың 
ауданы 86 732 га төмендеген, табиғи факторлардың 
әсерінен 93 697 га  азайған. Осы кезеңде 33 923 га 
жерде жаңа ошақтар пайда болды. 
Орманға орасан зиян келтіретіндер:  дербесжұп 
– 10874 га, жұлдызшалы тоқығыш егеуіші  – 3 780 
га,    самырсын  тамырқұлағы  –  21295,  қарағай 
дербесжұбы  –  61248  га,  алма  құрты  –  14155  га,– 
бактериялы  су  ісігі  -  12  322  га,  қарағаштың 
аққұйрықтысы 
– 
3825 
га, 
 
қарағаштың 
жапырақжегісі  –  3560  га,  жаукөбелек  –  2211  га, 
сексеуіл құмытысы – 3450 га және басқалары – 8736 
га. 
 
5.3 ҚҰРЫП КЕТУ ҚАУПІ ТӨНГЕН ЖӘНЕ ҚОРҒАЛАТЫН ТҮРЛЕРІ 
 
Республика 
аумағында 
омыртқалы 
жануарлардың 886 түрі  мекендейді, соның ішінде: 
сүтқоректілер 
178, 
құстар, 
оның 
ішінде: 
Қазақстанда  ұя  салатын  489/396,  бауырмен 
жорғалаушылар  49,  қосмекенділер  12,  155  балық 
және  балық  сияқты,  3  дөңгелек  ауызды  және  100 
мың омыртқасыз түрлер.  
Қазақстанның  өсімдіктер  дүниесінің  110  түрі 
СИТЕС 
Конвенциясының 
Қосымшаларына 
енгізілген, І-Қосымшада 20 түрі, ІІ-Қосымшада – 90 
түрі  бар.  Сирек  кездесетiн  және  құрып  кету  қаупi 
төнген жануарлардың тізіміне 40 сүтқоректі, 50 су 
жануары, 57 құс кіреді.  
Сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген 
жануарлар түрлері Қазақстанның Қызыл кітабының 
1-томының  1-бөлімі  «Омыртқалы  жануарлар»,  1-
том 2-бөлім «Омыртқасыз жануарлар» енгізілген.  
Қазақстанның 
Қызыл 
кітабының 
соңғы 
басылымы (Омыртқалы, 2008 ж.) 2011 жылы 3500 
дана болып жарық көрді. 
 
5.2-кесте. Қазақстанның қызыл кітабына енгізілді: 
 
Атауы 
Түрлері және 
кіші түрлері 
саны 
Атауы 
Түрлері 
саны 
Омыртқалы жануарлар, оның ішінде: 
128 
Омыртқасыз жануарлар, 
оның ішінде: 
97 
балықтар 
18 
сақина тәрізді құрттар 
3 
қос мекенділер 
3 
моллюскалар 
6 
бауырмен жорғалаушылар  
10 
шаян тәрізділер 
1 
құстар 
57 
өрмекші тәрізділер 
2 
сүтқоректілер 
40 
жәндіктер 
85 
 
Жануарлардың 
құрып 
бара 
жатқан   
түрлерін сату 
ҚР  АШМ  Орман  шаруашылығы  және 
жануарлар  дүниесі  СИТЕС  Конвенциясының 
Қазақстан  Республикасындағы  Әкімші  орган 
ретінде  СИТЕС  Конвенциясының  әрекетіне  ықпал 
ететін  жануарларды  әкелуге  және  әкетуге  рұқсат, 
Жабайы  жануарлар  мен  өсiмдiктер  дүниесiнiң 
жойылып кету  қаупi  бар түрлерiмен Халықаралық 
сауда  жасау  жөнiндегi  Конвенцияның  І  және  ІІ-
қосымшаларына 
қосылған 
жануарларды 
көбейтумен  айналысатын  жеке  және  заңды 
тұлғаларды әкімшілік органда тіркеу туралы куәлік 
және  сыртқы  және  ішкі  нарықта  сату  үшін  бекіре 
балықтарының 
түрлерінің 
уылдырықтарына 
маркалар  беру  «Жануарлар  дүниесі  саласындағы 
мемлекеттік  көрсетілетін  қызмет  стандарттарын 
бекіту  туралы»  Қазақстан  Республикасы  Ауыл 
шаруашылығы  министрі  м.а.  2015  жылғы  30 
сәуірдегі № 18-03/390 бұйрығының негізінде жүзеге 
асырылады. 
 
5.4. ЖЕКЕ ТҮРЛЕРДІҢ САНЫНЫҢ ӨЗГЕРУ ҮРДІСІ МЕН ТАРАЛУЫ 
 
Қазақстанның  флорасы  13  мыңнан  астам 
түрлерді  қамтиды,  соның  ішінде:  5754-тен  астам 
жоғары тамырлы өсімдіктер түрлері, шамамен 5000 
-  саңырауқұлақ,  485  –қына,    2000  -  балдыр,  500-ге 
жуық – мүк тәрізділер. Өсімдіктердің арасында 14 
% түрлері эндемикалар болып табылады.  
Қазақстанда  флораның  эндемизм  орталықтары 
(Қаратау  тауы,  Батыс  Тян-Шань),  бірегей  табиғи 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
43
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
кешендер  –  құмдағы  қарағай  орманы  (Ара  және 
Аман-Қарағай, 
Наурызым), 
Орталық 
Қазақстандағы 
аласа 
таулардағы 
жазықтық 
кешендер,  Бетпақдала,  шөл  қоғамдастығының 
флористикалық  композициясы  бойынша  бірегей, 
Оңтүстік Балқаш маңы, Іле шұңқырлары, Оңтүстік-
Алтай  орманы,  тал-шілік  және  дала  жиынтық 
қоғамдастықтары,  Қалба  таулары  мен  Тарбағатай, 
Жоңғар  Алатау  орта  таулары  мен  Тянь-Шань 
қылқанды шырша ормандары мен алмалы ормандар 
көріністерімен, 
Орал, 
сағасының, 
Торғай 
қойнауының,  Теңіз,  Алакөл  көлдерінің  сулы-
батпақты  экожүйелері,  Сырдария,  Іле,  Шарын 
алқаптық ормандары (тоғайлары) бар.  
Республиканың 
солтүстігінде 
Қылқанды 
ормандар  арамшөптермен,  шығыс  және  оңтүстік-
шығысында 
майқарағаймен, 
балқарағаймен, 
шырша және сағызқарағаймен ұсынылған. Жұмсақ 
жапырақтылар түрлерінен біршама кеңінен тараған 
түрі  -  қайың,  ал  қатты  жапырақтылар  түрінен  кең 
тарағаны  –  сексеуіл.  Орман,  орманды  жазық 
аймақтар  көктерек  пен  талдар  араласқан  қайың 
тікендерімен,  орманмен  көмкерілмеген  учаскелер   
шалғындар мен шалғынды далалармен көмкерілген. 
Жазық 
аймақтардағы 
ормандар 
рельевтің 
төмендеуімен  қайыңдармен  және  көктеректермен, 
құмды-қарағайлы  орманды  алқаптарда  басымырақ  
ұсынылады.  Қазақстанда  орманды  алқаптары 
теректі ағаштарымен, еменді орманмен, үйеңкімен, 
қалың  тоғаймен  қамтылған.  Шөлді  ормандар 
негізінен  қара  және  ақ  сексеуілмен  қамтылған. 
Алтайдың,  Сауыр,  Солтүстік  Тянь-Шань,  Жоңғау 
Алатау  және  Батыс  Тянь-Шань  таулы  ормандары 
жоғары  биологиялық  әртүрлілікпен  сипатталады. 
Бұл  таулардың  төменгі  алқаптарында  жапырақты 
ормандармен,  орта  биіктікті  таулар  –  қылқанды  
ормандар – майқарағаймен, самырсын орманымен, 
шырша орманымен, жоғары жағы балғын аршамен 
және алпі шалғындарымен көмкерілген. 
Қазақстанда 
жаһандық 
маңыздағы 
агроәртүрліліктің  (АБӘ)  бірегей  генетикалық 
өсімдік 
ресурстары 
шоғырланған. 
Жемісті 
агробиоәртүрлілік  әлемді  алдымен  Сиверсай 
алмасымен,  кәдімгі  өрікпен  мойындатты.  Олар 
Батыс  Тянь-Шань,  Қаратау,  Қырғыз  Алатауы,  Іле 
Алатауы, Жоңғар Алатауы және Тарбағатай таулы 
ормандарынан басталады. Сонымен қатар, алдымен 
үлкен  экономикалық  перспектива  кәдімгі  нағыз 
миндаль  пістесі  мен  шарап  жүзімі  қазақстандық 
генетикалық ресурстарымен сипатталады.  
Қазақстанның  қазіргі  заманғы  жануарлар 
дүниесі  бай  және  аз  зерттелген.  Қазіргі  таңда  550 
тұқымдастарынан  100-ге  жуық  тұқымдастар  және 
құрамы түрлерінің 40%-ға жуығы ғана зерттелген.  
Еуразияның басқа елдерінде қазіргі таңда тіптен 
құрып  кеткен  түрлерінің  Қазақстанда  сақталған 
алқаптар кеңістіктерінің болуына орай  экожүйенің 
алқап  популяциясының  біршама  бөлігі,  бұл  түз 
суыры,  дала  тышқаны,  бірқатар  тышқандар  және 
басқалар,  құстардан  дала  ақсары  ителгісі,  дала 
жолбарысы, үкі сияқты құрып бара жатқан жаһанды 
түрлері осы жерден пана тапты.  
Республика  аумағында  үй  жануарларының 
жабайы  арғы  аталарына  жататын  омыртқалылар 
түрлері  бар.  Сүтқоректілерден  –  бұл  арқар  немесе 
уриал,  тау  қойы,  қабан,  құлан,  қасқыр,  тарғыл 
мысық  және  басқа  бірқатары.  Құстардан  – 
барылдауық, сұр қаз, бөдене және басқалар.  
Қос 
мекенділер 
мен 
бауырмен 
жорғалаушылардың  генетикалық  ресурсы  ретінде 
маңыздылары  алдымен  дала  және  кәдімгі  улы  сұр 
жыланы,  боз  жылан  сонымен  қатар,    жетісу 
аяқтыбалығы,  шығыс  айдаһар  жыланы  сияқты 
дәстүрлі  шығыс  медицинасында  қолданылатын 
түрлері және басқалар. Экзотикалық сапада дамыту 
және  экспорттау  үшін  Crossobamon,  Alsophylax, 
Trapelus,  Phrynocephalus,  Ablepharus  тұқымдас 
кесіртке  түрлері  мен  Coluber,  Spalerosophis  және 
Elaphe 
тұқымдас 
жыландар. 
Бауырмен 
жорғалаушылардың  коммерциялық  сұранымының 
үлгісі  ретінде  орта  азия  тасбақасы  қызмет  етеді. 
Орта  Азия  дала  аймақтары  жануарлары  арасынан 
қауіп  тудыратын  басты  объектілердің  бірі  жабайы  
дала бөкенінің бірегей түрі – киік болып табылады. 
Киік  -  Киіктер  қуысмүйізділер  тұқымдастарының, 
қос тұяқтылар отрядының өте ежелгі жалғыз өкілі. 
Бұл  Еуразияның  шөлейт  далалары  мен  жартылай 
шөлейттеріндегі 
тіршілік 
етудің 
қиын 
жағдайларындағы 
ұзақ 
эволюцияға 
жақсы 
бейімделген  көшпенді  сүтқоректілер.  Қазақстан 
аумағында  киіктер  ареалының  және  қорының 
негізгі бөлігі бар.  
Қазіргі уақытта киіктердің үш популяциясы бар, 
орал,  үстірт  және  бетпақдала.  Соңғы  100  жыл 
ішінде  Қазақстанда  киіктердің  саны  зор  аралықта 
ауытқыды,  20-шы  ғасырдың  басында  5-10  мың 
аралығында, 20-шы ғасырдың 70-жылдары 2 млн.-
ға  дейін  және  2003  жылы  саны  21  мыңға  дейін 
азайған.  Киіктердің  жаппай  қырылуына  ықпал 
етуші  бірден  бір  фактор  жұқпалы  (пастереллез) 
ауру.  
2010  жылы  киіктердің  жаппай  қырылу  саны 
11 920 басқа жетті. 2011 жылдың мамыр айында 441 
бас,  2012  жылдың  мамыр  айында  926  бас,  2015 
жылдың мамыр айында 148 800 бас киік қырылды.  
Аңшылық шаруашылығын дамыту  
Елімізде 
15,5 
млн.га 
астам 
ауданда 
шаруашылық 
аралық 
аңшылық 
құрылымы 
жүргізілген.  
Республикада  713  аңшылық  шаруашылығы 
қызмет  етеді,  онда  қорықшылардың  саны  2400 
адамнан  астам,  жануарлар  дүниесін  қорғауға  2358 
көлік құралдары жұмылдырылған (5.3-кесте). 2013 
жылы аңшылық шаруашылығына 1801,6 млн.теңге 
жіберілген,  оның  ішінде  қорықшылар  қызметіне 
522,7  млн.теңге,  биотехникалық  шараларға  278,5 
млн.теңге.  
Жеке 
аңшылықты 
пайдаланумен 
қаржы 
қаражаттары қорық сақшылары мен биотехникалық 
іс-шараларды  қолданылатын  шығындармен  қоса, 
аңшылық  шаруашылығын  дамытуға  бағытталады. 
Аңшылық  шаруашылығы  алқаптарының  резервтік 
қорларының біршама  перспективалық учаскелерін 
бекіту бойынша жұмыстар және оларда жануарлар 
дүниесін  сақшылық  қызметтермен  қорғауды 
қамтамасыз ету жалғасуда. 
 
 
 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
44
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
 
 
5.3-кесте. 2015 жылғы 01 қаңтардағы жағдай бойынша аңшылық шаруашылығы 
 
Аңшылық 
шаруашылығына 
бөлінген 
алқаптар 
Резервті қор 
(бекітілмеген 
аңшылық 
шаруашылығына 
бөлінген алқаптар) 
Бекітілген 
аңшылық 
шаруашылығына 
бөлінген 
алқаптар 
Аңшылық 
шаруашылығы 
жерлері, бірлік 
Сақшылар 
саны 
Көлік 
құралдарының 
саны 
214,7 млн.га 
100% 
102,6 млн.га. 
47,8 % 
112,1 млн.га. 
52,2 % 
713 
2492 
2358 
 
5.4-кесте.  2015  жылғы  01  қаңтардағы  жағдай  бойынша  Қазақстан  Республикасының  аңшылық 
шаруашылығын дамытуға жеке капиталды тарту 
 
№ 
р/н 
Атауы 
2010 ж. 
2011 ж. 
2012 ж. 
2013 ж. 
2014 ж. 
1 
Аңшылық шаруашылығына алқаптардың 
бекітілу пайызы (%)  
50,4 
50,0 
53 
53 
52,2 
2 
Аңшылық шаруашылықтар саны (бірлік)  
666 
680 
694 
698 
713 
3 
Сақшылық қызметтер саны (адам) 
2714 
2900 
2447 
2482 
2492 
4 
Патруль автокөліктер саны (бірлік) 
1988 
1900 
2103 
2286 
2358 
5 
Аңшылық шаруашылықты дамытуды 
қаржыландыруға барлық  жіберілгені 
(млн.тг): 
754,2 
1415,3 
1224,4 
1801,6 
2185,0 
6 
Оның ішінде, аңшылық 
шаруашылықтардағы сақшыларды ұстауға 
қаржыландыру қаражаты (млн.тг): 
261,7 
229,2 
435,1 
522,7 
692,0
 
7 
Оның ішінде, биотехникалық іс-шараларды 
қаржыландыру (млн.тг): 
95,8 
239,9 
293,7 
278,5 
204,7
 
 
Балық қорларын қорғау және пайдалану 
Балық  қорларын  пайдалануды  реттеу  балық 
шаруашылығына 
арналған 
су 
қоймаларын 
пайдаланушыларға  ұзақ  мерзімге  бекіту  арқылы 
жүзеге асырылады. 
2014 жылғы жағдай бойынша шамамен 1,7 мың 
балық шаруашылығы су қоймасы мен 1040 учаске 
пайдаланушыларға  бекітілген,  олармен  балық 
шаруашылығын  жүргізу  үшін  келісім-шарттар 
жасалған. 
10 жыл бойы өз қаражатын балық қорын қорғау, 
көбейту,  ғылыми  зерттеулер  жүргізу  және 
материалды  -  техникалық  базаны  күшейту 
міндеттерін пайдаланушылар өзіне алған. 
2011  жылдан  бастап  2014  жыл  аралығында 
жануарлар  дүниесін  пайдаланушылар  балық 
шаруашылығын дамытуға 4 млрд. теңге инвестиция 
құйған. 
 
5.5-кесте.  Республиканың  балық  шаруашылығы  су  қоймалары  бойынша  балық  және  басқа  да  су 
жануарларын аулау шегі 
 
№  
Жылдар 
Шегі  
(мың тонна) 
Игеру  
(мың тонна) 
1 
2011 
66,8 
38,3 
2 
2012 
68,2 
38,6 
3 
2013 
60,6 
42,9 
4 
2014 
63,5 
40,5 
 
Тұрақты  түрде  заңсыз  балық  аулау  фактілерін 
анықтау  бойынша  жұмыстар  жүргізіліп  тұрады. 
Жайық-Каспий  бассейнінде  балықтардың  бекіре 
түрлерін қорғауға ерекше назар аударылады.  
Күн сайын орман шаруашылығы мен жануарлар 
дүниесі  облыстық  аумақтық  инспекциялармен 
балық  қорғау  рейдтері,  бірлескен  бекеттер 
жүргізіліп,  ұйымдастырылады,  нәтижесінде  құқық 
қорғау  және  табиғатты  қорғау  органдарымен 
бірлесіп  қоршаған  ортаны  қорғау  саласындағы 
заңнамалық бұзушылықтар әшкереленеді. 
Осы мақсаттарда балық қорғау іс-шараларының 
тиімділігін  арттыру  аумақтық  бөлімшелердің 
бірлескен әрекетін үйлестіретін аймақтық штабтар 
құрылады.

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
45
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
 
5.6-кесте.  2011-2014  жылдарға  балық  шаруашылығы  облысаралық  бассейн  инспекциясының  бақылау-
инспекциялық қызметі бойынша ақпарат 
 
Негізгі көрсеткіштер  
2011 
2012 
2013 
2014 
Рейдтер жүргізілді 
1086 
9554 
8211 
8216 
Балық қорғау бекеттері ұйымдастырылды  
327 
252 
275 
464 
Балық қорғау заңнамаларын бұзушылық туралы 
хаттамалар толтырылды  (хаттама/адам) 
9547/9056 
8094/7694 
7639/7168 
6764/6513 
Құқық  қорғау  органдары  қызметкерлерімен 
бірлесіп бұзушылықтар ашылды (хаттама) 
487 
417 
468 
505 
Сотпен  қылмыстық  жауапкершілікке  тартылды 
(адам) 
17 
28 
35 
50 
Сотпен әкімшілік жазаға тартылды (адам) 
303 
194 
346 
979 
Айыппұлдар салынды (млн. теңге 
57,5 
48,9 
53,1 
52,4 
Талап арыз берілді (млн. теңге) 
13,8 
13,2 
20,6 
16,4 
Үгіттеу-бұқаралық 
жұмыс: 
радио 
және 
телеарнада сөйлеу  
441 
113 
139 
155 
Мақалалар жарияланды  
287 
216 
262 
1090 
Заң бұзушылардан балық тәркіленді: 
(тн.) 
65,6 
46,0 
82,0 
45,0 
Заң  бұзушылардан  аулау  құралдары  тәркіленді 
(дана): 
10912 
8015 
6562 
7721 
Заң  бұзушылардан  жүзу  құралдары  тәркіленді 
(дана) 
469 
384 
421 
472 
 
Үйлестіру  штабы  мен  оның  бірлескен  қызмет 
жоспары 
құрамымен 
бекітілген 
Ауыл 
шаруашылығы,  Ішкі  істер  министрліктері  мен 
Ұлттық қауіпсіздік комитетінің бірлескен бұйрығы 
қабылданды. 
Акция  кезінде  Штабтың  8  отырысы  өткізіліп, 
нәтижесінде  апта  сайын  акцияға  қатысушы-
мемлекеттік 
органдардың 
аумақтық 
бөлімшелерінің  бірлескен  қызметі  үйлестірілді, 
бірлескен рейд іс-шаралары жоспарланды сонымен 
қатар, шұғыл сипаттағы мәселелер шешілді.  
Осыған байланысты, 20-дан астам стационарлы 
және 
жылжымалы 
бекет 
ұйымдастырылды, 
мобильді  рейд  топтары  құрылды.  Жайық-Каспий 
инспекциясының  инспектрлік  құрамын  күшейту 
үшін республиканың басқа балық қорғау бассейндік 
инспекцияларынан  екі  ай  ішінде  әрбір  15  күнде 
ауысып  отыратын  24  инспектр  тартылды. 
Бұқаралық  ақпараттық  құралдар  арқылы  үгіт-
насихат  жұмыстарына  маңызды  мән  берілді. 
Каспий  теңізі  маңының  елді  мекендерінде  халық 
арасында  профилактикалық  және  бұқаралық-
түсініктеме  жұмыстары  жүргізіліп,  Үйлестіру 
штабы  мүшелерінің  бірлескен  сапарға  шығулары 
жүзеге асырылды.   
Акция  нәтижелері  барлық  кезең  бойы  оны 
өткізу  жергілікті  және  республикалық  маңыздағы 
бұқаралық 
ақпараттық 
құралдарда 
кеңінен 
насихатталды.   
Акция 
кезеңінде 
8 
брифинг 
өткізілді, 
телеарналарда шамамен 43 бейнесюжет көрсетілді, 
радиода  сөз  сөйлеулер  мен  баспа  басылымдарда 
130-дан  астам  мақала  жарияланды.  Балық  қорғау 
акциясы  кезеңінде  1048  -  табиғатты  бұзушылық  
заңнамасы,  оның  ішінде  874  -  заңсыз  аулау 
бұзушылығы,  13  -  кемемен  жүру    тәртібіндегі 
бұзушылық, 84- балықты заңсыз тасымалдау, 12  – 
балықты заңсыз сату бұзушылығы анықталды.  
Әкімшілік  жауапкершілікке  834  тұлға  оның 
ішінде,  106  тұлға  сот  тәртібіне  тартылды.  144 
қылмыстық  іс  қозғалды  оның  ішінде,  56  материал 
қарастыру нәтижесімен сот органдарына жіберілді, 
32  тұлға  әртүрлі  жауапкершілік  түрлері  бойынша 
сотқа  тартылды.  Заң  бұзушылардан  33  тоннадан 
астам  балық,  оның  ішінде  үш  тоннадан  астам  – 
бекіре  балығы  түрлері,  19,9  кг  –  қара  уылдырық, 
1207 бірлік шамасында аулау  құралдары және 186 
бірлік жүзу құралы тәркіленді.  
Акция  кезеңінде  браконьерлік  тұрақтардың 
координаттары  мен  әртүрлі  жүзу  құралдарының 
жинақталуы анықталу барысында Каспий теңізінің 
Солтүстік теңіз маңы бөлігінде үш авиа ұшу жүзеге 
асырылды.  Олардың  жолын  кесу  мақсатында 
теңіздерде  жылдам  жүретін  катерлерде  бірлескен 
рейд  іс-шаралары  жүзеге  асырылды.  Сонымен 
қатар,  Астана,  Алматы,  Атырау,  Ақтау,  Ақтөбе 
және  Орал  қалаларының  базарларында,  сауда 
орындарында  балық  өнімдерін  заңсыз  өткізу  және 
сату 
рейдтері 
жүргізілді. 
Үгіт-насихат 

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
46
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
жұмыстарында шараларды күшейту өткен жылмен 
салыстырғанда  табиғатты  қорғау  заңнамасын 
бұзушылықты  азайтуға  мүмкіндік  берді.  Бұған  ең 
алдымен  мемлекеттік  органдардың  ұйымшылдық 
күші мен бірлескен жұмыс арқылы қол жеткізілді. 
Қабылданған 
шаралар 
уылдырықтау 
орындарындағы  бекіре  балық  түрлерін  жемісті 
көшіруде  оң  көрініс  тапты.  Сонымен  көктем 
кезеңінде  бекіре  балығын  өндіретін  екі  зауытпен 
233-тен  астам  бекіре  тұқымы  ауланды.  Болашақта 
тиімділікті  арттыру  және  балықты  қорғау  іс-
шараларын  жетілдіру  үшін  барлық  шаралар 
қолданылады,  осы  жылдағы  акция  барысында 
қалыптасқан  және  анықталған  ұсыныстар  мен 
кемшіліктер ескеріледі.  
Балық 
ресурстарын 
өндіру. 
Қазақстан 
Республикасының  «Қазақстан  Республикасының 
кейбір 
заңнамалық 
актілеріне 
орман 
шаруашылығы,  жануарлар  дүниесі  және  ерекше 
қорғалатын  табиғи  аумақтар  мәселелері  бойынша 
өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» (бұдан 
әрі  –  Заң  жобасы)  2016  жылғы  заң  жобалары 
жұмысының  жоспарына  сәйкес  заң  жобасы 
әзірленуде.  Заң  жобасымен  балық  шаруашылығын 
дамыту 
мүмкіндігін 
ұсынатын 
нормаларды 
қарастырады.  
2014  жылы  бюджеттік  бағдарлама  аясында 
республикалық  мемлекеттік  қазыналық  кәсіпорны 
168  млн.  данадан  астам  құнды  балық  шабақтарын 
өсіріп,  тоғандарға  жібереді  –  бекіре,  сиг  балығы 
түрлері,  тұқы  және  өсімдік  жейтін  (дөңмаңдай,  ақ 
амур), оның ішінде: 
Атырау  бекіре  балық  зауыты    –  3,5  млн.  дана; 
Орал-Атырау  бекіре  балық  зауыты-  3,5  млн.дана; 
Қапшағай 
уылдырық 
шашу-балдырлар 
шаруашылығы – 8,4 млн. дана; Қамшылы басбалық 
балық  өсіретін  орны  –  15,2  млн.  дана;  Петропавл 
балық  өсіретін  орны  –  96  млн.  дана;  Майбалық 
балық  өсіретін  орны  –  41  млн.  дана;  Қазақ 
өндірістік-акклиматизациялық  бекеті–  0,8  млн. 
дана. 
Сонымен  қатар,  республикада  бекітілген  су 
тоғандарын  шамамен  900  млн.  дана  құнды 
балықтардың 
шабақтарымен 
балықтандыру 
міндеттерін  алған  1000-нан  астам  жануарлар 
дүниесін пайдаланушылар бар. 
Балық 
ресурстарының 
экологиялық 
мониторингі. Жыл сайын «Балық және басқа да су 
жануарлар  қорларын  сақтау  және  көбейту»  039  
бюджеттік бағдарламасы аясында су тоғандары мен 
(немесе) халықаралық учаскелерде ғылыми-зерттеу 
жұмыстары жүргізіліп отырады.  
Жоғарыда 
аталған 
ғылыми-зерттеу 
жұмыстарының 
аясында 
(биологиялық 
негіздемелер)  балық  ресурстарын  алудың  шекті 
рұқсат  етілген  көлемі  анықталады,  балық  аулау 
тәртібі мен реттеу, балықтандырудың көлемі, түрі, 
жастық 
құрамы, 
балық 
шаруашылығы 
су 
тоғандарын  және  (немесе)  учаскелерін  ерекше 
құндыларға  жатқызу  және  олардың  шекараларын 
белгілеу,  балық  аулау  зерттеу  жүргізу  ауданында 
және т.б. шектеулер қою мен тыйым салу бойынша 
ұсыныстарды  қоса  алғанда  тәртібін  оңтайландыру 
бойынша ұсыныстар береді.  
Қазақстан  Республикасы  Үкіметінің  2006 
жылғы 
31 
қазанындағы 
«Өсімдіктер 
мен 
жануарлардың  сирек  кездесетiн  және  құрып  кету 
қаупi  төнген  түрлерiнiң  тiзбесiн  бекiту  туралы» 
№1034  Қаулысына  сәйкес  сирек  кездесетін  және 
жоғалып  кету  қаупі  бар  жануарлар  тізбесіне  17 
балық түрін қоса алғанда 18 су жануары кіреді.  
Аңшылық және балық аулау нысандары болып 
табылатын жануарлардың құнды түрлерінің тізбесі 
Қазақстан  Республикасы  Ауыл  шаруашылығы 
министрінің 2015 жылғы 16 ақпандағы №18-03/106 
бұйрығымен бекітілген.

 
2011-2014  жылдарға  арналған  Қазақстан  Республикасының  Табиғи  ресурстарын  пайдалану  және  қоршаған 
ортаның жай-күйі туралы ұлттық баяндама 
 
47
 
2
3
.
1
1
.
2
0
1
5 
Е
С
Э
Д
О 
Г
О 
(
в
е
р
с
и
я 
7
.
1
3
.
2
) 
 
К
о
п
и
я 
э
л
е
к
т
р
о
н
н
о
г
о 
д
о
к
у
м
е
н
т
а
. 
П
о
л
о
ж
и
т
е
л
ь
н
ы
й 
р
е
з
у
л
ь
т
а
т 
п
р
о
в
е
р
к
и 
Э
Ц
П
. 
 
 

жүктеу/скачать 5,06 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: