№№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013
жүктеу/скачать 7,69 Mb. Pdf көрінісі
|
Қорытынды. Аңыз əңгімелердің көбінде белгілі бір оқиғалардың дəл суреті болмағанымен, жаңғырығы жатады. Əуел баста нақтылы бір негізден тараған əңгімелер халықтың ой-елегінен өтіп барып, бас-аяғы бүтін бір шығармаға айналады. Халықтың көкейіне қонған, қауымға ғибрат болуға жарарлық деген əңгімелер ғана екшеліп, сақталатыны табиғи заңдылық. Сондықтан оларды Абылай хан атына қатысты ауызша тараған сөздердің көпшілік «сынынан» өткен нұсқасы деп есептеу керек. Олардың қанша уақыт өтсе де, ұмытылмай келуінің себебі осында. Абылайдың əрбір істі парасат таразысына сала білетіні, асығыс шешіп, ағат қадамдарға бармайтыны, оның əрбір əрекеті халықтың «осылай болса екен» деп аңсап күткен арманына сай шығып отыратыны шыншыл əңгімеленеді. Дегенмен де Абылайға саяси мiнездеме беру үшiн кейбiр жағдайларды қайталауға тура келедi. Бiрiншi – Абылай өжет, ержүрек, ешнəрседен сескенбейтiн, тайсалмайтын тұлға болған. Соғыста болсын, тұтқында болсын, елдi билеп, ел арасында жүрсiн, Абылай айтқанынан қайтпаған. Алдына қойған мақсатына жетпей тынбаған. Мұны дəлелдейтiн көптеген тарихи деректер бар. Ол халықтың жадында да сақталған. Екiншi – Абылай өткiр ойлы, терең бiлiмдi, шешен адам болғаны айтылады. Түрiк халықтарының тiлiн айтпағанда, Абылай парсы, қытай, орыс тiлдерiн жетiк меңгерген. Түйіндей келгенде, халық танымында Абылайдың бейнесі елді жаудан қорғаған батыр, халқын даналық істермен басқарған билеуші кейпінде бедерленсе, ол билеген қазақ хандығы жан-жағындағы көршілермен терезесі тең, мемлекеттігі толық сақталған азат ел ретінде суреттеледі. Тəңiрiм оған 300 жылға созылған қазақ- қалмақ қырғынын жiбек жiптей түйiндеудi тапсырыпты. Жарты əлемдi жаулаған көршiмiздiң жұтқыншағына жұтылып кетпейтiндей етiп ересен асыл рух қалдырыпты. Атақты ханның бейнесі елдің рухында азаттықтың рəмізіндей болып сақталып, бүгінгі күнге дейін жетті. Қазақстан тəуелсіздігін алғаннан кейін 1991 жылы Алматының басты даңғылдарының біріне Абылай есімі беріліп, темір жол вокзалының алдына ат үстіндегі ескерткіш орнатылды. Хан ескерткіші Жезқазған, Павлодар қалаларында да бар. Қазақстанның 1993 жылғы бірінші төл теңгесінде бейнесі бедерленді. 2005 жылы Абылайдың өмір жолына арналған «Көшпенділер» фильмі түсірілді. 2008 жылы Елбасы Н.Ə. Назарбаевтың қатысуымен Петропавлда «Абылай хан ордасы» кешені ашылып, алдына ескерткіші орнатылды. Оның есімі Алматыдағы Қазақ халықаралық қатынастар жəне əлем тілдері университетіне де берілген. Абылайдың артында қалың қазағы барда, хан арманын арқалап, өмірге ұштастырған елге тұтқа Нұрсұлтан атамыздай кемеңгер Елбасымыз барда, қазақ елі жасай бермек. Қазақ елінің шоқтығы көтерілген сайын, Абылай бастаған ұлылардың да мəртебесі биіктей беретіні даусыз. Əдебиеттер 1 Əбсадықов А. Абылай туралы аңыздар. – Ақмола, 1998. 2 Əбуев Қ. Қазақстан тарихының «ақтаңдақ» беттерінен. – Алматы, 1994. 3 Абылай хан, тарихи жырлар. І том. Құрастырған С. Дəуіт. – Алматы, 1993. 4 Қасқабасов С., Əбсадықов А. Аңызға айналған ардағымыз // Егемен Қазақстан. – 2013. – 28 мамыр. 5 Ахмет Е. Айбынды Абылай хан: аңыз бен ақиқат // Айқын. – 2011. – 7 мамыр. 6 Қазақ əдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. – Алматы: «Аруна», 2005. 7 Бас ғасыр жырлайды. І т. – Алматы, 1989. – 76-77 бб. 8 Мəшһүр Жүсіп Көпейұлы. Шығармалары. 8 том. – Павлодар, 2006. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 169 9 Валиханов Ч. Ч. Собр. соч. в 5-ти томах. Т. І. – Алматы, 1984. – 217 б. 10 Валиханов Ч. Ч. Собр. соч. в 5-ти томах. Т. 4. – Алматы, 1985. – 112 б. 11 Байғұлов А. Бірлік туын көтерген // Сұхбат. – №15. – 1-15 тамыз. – 1991; Егемен Қазақстан. – 10 қараша. – 1992; 12 Жалғасова Г. Алтын тақтың үстінде, үш жүздің басын құраған // Сыр бойы. – 2013. – 7 қыркүйек. 13 Қабылов С. Абылай хан өмірінен бір үзік сыр // Қазақстан тарихы: əдістемелік журнал. – 2011. – №11. Резюме В научной работе по теме «Образ Абылай хана в казахских преданиях» исследуется исторические предания, составляющие важный, чрезвычайно богатый спектр национального фольклора и определяется их жанровые особенности. Цель исследования – раскрыть все качества исторического деятеля хана Абылая в образе одаренного правителя и командующего, которого в этом году отмечали 300 летие. В работе так же показаны и сравнены общие устойчевые мотивы и сюжеты в казахских исторических преданиях и преданиях об Абылае. Источниками исследования являются сами предания в которых содержится важная информация об Абылае, так и другие материалы СМИ имеющие отношение к исследуемой теме. Summary In scientific work «The image of Abylaikhan in the Kazakh legends» examines historical legends that make up an important, a very rich range of national folklore and defined the genre features. The purpose of research reveal all the qualities of a historical figure Abylair Khan in the form of a gifted ruler and commander, which this year celebrates its 300 th anniversary. The paper also shown and compared overall stable motifs and themes in the history of the Kazakh legends of Abylai. The sources research are themselves stories that contain important information about Abylai and the other media materials relevant to the subject in question. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 170 МАЗМҰНЫ / СОДЕРЖАНИЕ 1. «Ғылыми зерттеулер əлемі – Мир научных исследований – World of scientific research» ғылыми журналының «Білім», «Журналистика», «Қоғамдық байланыс» жəне «Саясаттану» сериялары бойынша редакциялық алқасы...................................................................................4 2. Редакционная коллегия научного журнала «Ғылыми зерттеулер əлемі – Мир научных исследований – World of scientific research» по сериям «Образование», «Журналистика», «Связь с общественностью» и «Политология».........................................................................................6 3. The editorial board of the scientific journal «Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research» on the series «Education», «Journalism», «Public Relations» and «Political Science»........................................................................................................8 Əлеуметтік-гуманитарлық білім – Социально-гуманитарное образование 4. Айзакова А.Ж., Тоқсанбаева Т.Ж. Мұхтар Шаханов поэзиясындағы тарихи оқиғалардың көрінісі......................................................................9 5. Майкупова Р.Н., Тоқсанбаева Т.Ж. Сөз мəйегі – мақал....................14 Білім жəне құқық – Образование и право 6. Шарипова А.Т. Значение практики Международного Суда ООН в международном праве..............................................................................19 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті жəне «Зерттеуші» Республикалық ғылыми-білім беру орталығы ұйымдастырған «Үздік педагог – зерттеуші» ғылыми, ғылыми- əдістемелік жəне əдістемелік жұмыстар конкурсына түскен жұмыстар 7. Дауренбекова К.С. Дамуында кемістігі бар балалармен жеке-дара қатынас.......................................................................................................25 8. Касымжанова А.С., Закарянова К.Қ. Ойын технологиясы арқылы оқушылардың шығармашылығын қалыптастыру..................................29 9. Кульбабаева Ж.И. Интеграция естественнонаучных знаний...........36 10. Қарабекова М.С. Ғабит Мүсіреповтің аналар бейнесін сомдаудағы зергерлігі....................................................................................................41 11. Маханова Г.Н. Табиғат – сырлы əлем (1-4 сыныптардың оқушыларына арналған авторлық бағдарлама)......................................48 12. Нарманова Б.А. Компьютер ойындарының бала психикасына əсері............................................................................................................58 13. Султаниязова К.Б. «Биология» сабағында диалогтық оқытудың маңызы.......................................................................................................63 №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 171 14. Сыдыкова Г.Э. Функциональная грамотность учителя – залог успешности ученика.................................................................................70 Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті жəне «Зерттеуші» Республикалық ғылыми-білім беру орталығы ұйымдастырған «Үздік жас зерттеуші» ғылыми жобалар конкурсына түскен жұмыстар Жаратылыстану ғылымдары 15. Абушахман Қ.Е., Укиева Ж.Н. Ара балы.........................................78 16. Атуллаева А.А., Сағатова Р.А. Қазтамақ өсімдігінің ерекшеліктері жəне емдік қасиеттері...............................................................................83 17. Бауржанов А., Мендібай Г.Қ. История развития отрицательных чисел...........................................................................................................88 18. Жакеева К., Ахмолдаева Р. Сан есім.................................................93 19. Маханбетова М., Қарақұлова Ф.С. Қазақтың ұлттық тағамы – құрттың адам ағзасына пайдасы..............................................................99 20. Мирамбеков С., Рахатова Д.З. Санау жəне санау жүйелері жайлы мəліметтер................................................................................................103 21. Орынбасар Ж.А., Танирбергенова П.С. Техногенді ортадағы өсімдіктердің морфологиялық жəне анатомиялық ерекшеліктерін зерттеу......................................................................................................106 22. Сейілхан Қ., Сақтапов Е.С. Таңғажайып жеті саны......................113 23. Іскендіров Ж.М., Сүлейменова А.Т. Өткелбаева А.О. Бархан құмы негізінде гипсобетон жасау технологиясы...........................................117 Əлеуметтік жəне гуманитарлық ғылымдар 24. Батырбек А.Н., Аманбаева С.К. Роль компьютерного сленга в развитии русского языка........................................................................126 25. Еламанова А.Б., Муканова Н.К. The evolution of English personal pronoun «I»...............................................................................................129 26. Қайырбек А., Əлмаханова Ж. Ер есімі – ел есінде........................133 27. Мұхамедияр І., Тарманова Қ.Н. Қазақтың ұлттық ою-өрнегіндегі «Аққу» өрнегінің қолданылуы...............................................................137 28. Нугманов Р.Т., Дербисалина З.К. Слияние комического и трагического в произведениях Сергея Довлатова...............................142 29. Нуртаева К., Омарова Б.С. Роль игры в развитии детей...............146 30. Сагинбаева А., Таңатар С., Бахтиярова Р.А. Мұғалжар ауылындағы тарихи аңыздар.................................................................152 31. Сейітжан Н.Қ., Нұрманова Г.С. Қазақ аңыз əңгімелеріндегі Абылай хан бейнесі................................................................................160 №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 172 Ғылыми зерттеулер əлемі • ғылыми журнал Мир научных исследований • научный журнал World of scientific research • scientific journal Жазылу индексі: 74641 Қолжазбалар əдеби өңделеді жəне қайтарылмайды. Авторлардың көзқарасы, ұстанымы сақталады. Жарияланымдағы деректердің нақтылығына авторлар жауапты. Олардың байлам-тұжырымдары редакция көзқарасымен сəйкеспеуі де мүмкін. Басылымда жарияланған материалдар көшіріліп басылған немесе пайдаланылған жағдайда «Ғылыми зерттеулер əлемі – Мир научных исследований – World of scientific research» ғылыми журналына сілтеме жасалуы тиіс. Біздің банктегі есепшоттарымыз: KZT: «Зерттеуші» Республикалық ғылыми-білім беру орталығы, БИН 081240014093, ағымдағы банктік шот KZ47 9261 5011 5395 6000, БИК KZKOKZKX, КОд 18, КБе 18, КНП 851, «Казкоммерцбанк» АҚ, «Журналда ғылыми мақала жариялау». Наши банковские реквизиты: KZT: Республиканский научно-образовательный центр «Зерттеуші», БИН 081240014093, текущий счет KZ47 9261 5011 5395 6000, БИК KZKOKZKX, КОд 18, КБе 18, КНП 851, АО «Казкоммерцбанк», «Опубликование в научном журнале статьи». Директор Жақып М.Қ. Журнал «Зерттеуші» РҒБО қарасты баспа орталығында беттеліп, басылды. Басуға 27.09.2013ж. қол қойылды. Пішімі 60х84/16. Қаріп түрі Times New Roman. Ризографиялық басылыс. Көлемі 10,75 шартты баспа табақ. Таралымы 300 дана. Тапсырыс №2709. 010000, ҚР, Астана қаласы, А. Янушкевич көшесі, №4, №1 студенттер үйі, №213. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 1 Ғылыми зерттеулер əлемі Мир научных исследований World of scientific research ғылыми журнал • научный журнал • scientific journal №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, 2013 жыл 2007 жылдың шілдесінен шығады • Издается с июля 2007 года «Білім», «Гуманитарлық ғылымдар», «Құқық», «Өнер», «Əлеуметтік ғылымдар», «Экономика жəне бизнес» жəне «Қызмет көрсету» бағыттары бойынша қоғамдық жəне гуманитарлық ғылымдар саласындағы іргелі жəне қолданбалы зерттеулердің өзекті мəселелері бойынша ғылыми еңбектер жарияланады. Білім: Педагогика ғылымдары Образование: Педагогические науки Education: Teaching Science Бас редактор Мырзантай Қожабайұлы ЖАҚЫП, филол.ғ.к., доцент Ғылыми редактор Лəззат Байқоңырқызы БАЙБОЛАТ, магистр Қазақстан Республикасы Мəдениет жəне ақпарат министрлігі Ақпарат жəне мұрағат комитетінің мерзімді баспасөз басылымдарын жəне (немесе) ақпарат агенттіктерін есепке алу туралы 07.03.2013 ж. №13432-Ж куəлігі берілген. Алғашқы есепке қою кезіндегі нөмірі мен мерзімі №10664-Ж, 14.04.2010 ж. Меншік иесі жəне баспагер: «Зерттеуші» Республикалық ғылыми-білім беру орталығы. ҚР Ұлттық мемлекеттік кітап палатасында баспа ретінде тіркелген. Халықаралық тіркеу коды 978-601-7440. Сертификат №278, 28.03.2013ж. Журналды тарату аумағы: Қазақстан Республикасы, жақын жəне алыс шетелдер Журналдың тілі: қазақша, орысша, ағылшынша, испанша, қытайша, арабша, французша жəне түрікше Мекен-жайымыз: 010000, ҚР, Астана қаласы, А. Янушкевич көшесі, №4, №1 студенттер үйі, №213 Тел.: +7 701 397 17 13, +7 702 105 97 53 Жазылу индексі: 74641 Біздің сайт: http://zertteushi.kz. E-mail: mzhakyp@mail.ru © «Зерттеуші» Республикалық ғылыми-білім беру орталығы, №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, 2013 ж. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 2 Ғылыми зерттеулер əлемі Мир научных исследований World of scientific research ғылыми журнал • научный журнал • scientific journal №№7-9(73-75), июль-сентябрь, 2013 год 2007 жылдың шілдесінен шығады • Издается с июля 2007 года Публикуются научные работы по актуальным проблемам фундаментальных и прикладных исследований в области общественных и гуманитарных наук по направлениям: «Образование», «Гуманитарные науки», «Право», «Искусство», «Социальные науки», «Экономика и бизнес» и «Услуги». Білім: Педагогика ғылымдары Образование: Педагогические науки Education: Teaching Science Главный редактор Мырзантай Қожабайұлы ЖАҚЫП, к.филол.н., доцент Научный редактор Лəззат Байқоңырқызы БАЙБОЛАТ, магистр Комитетом информации и архивов Министерства культуры и информации Республики Казахстан выдано свидетельство о постановке на учет периодического печатного издания и (или) информационного агентства №№13432-Ж от 07.03.2013 г. Номер и дата первичной постановки на учет №10664-Ж, 14.04.2010 г. Собственник и издатель: Республиканский научно-образовательный центр «Зерттеуші». Зарегистрирован в Национальной государственной книжной палате РК как издающая организация. Международный регистрационный код 978-601-7440. Сертификат №278, 28.03.2013г. Территория распространения: Республика Казахстан, ближнее и дальнее зарубежье Язык журнала: казахский, русский, английский, испанский, китайский, арабский, французский и турецкий Наш адрес: 010000, Республика Казахстан, г. Астана, ул. А. Янушкевича, №4, дом студентов №1, №213 Тел.: +7 701 397 17 13, +7 702 105 97 53 Индекс: 74641 Наш сайт: http://zertteushi.kz. E-mail: mzhakyp@mail.ru © Республиканский научно-образовательный центр «Зерттеуші», №№7-9(73-75), июль-сентябрь, 2013 г. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 3 Ғылыми зерттеулер əлемі Мир научных исследований World of scientific research ғылыми журнал • научный журнал • scientific journal №№7-9(73-75), July-September, 2013 2007 жылдың шілдесінен шығады • Published in July 2007 Published scientific papers on the issues of fundamental and applied research in the social sciences and humanities directions: «Education», «Humanities», «Right», «Аrt», «Social Science», «Economy and Business» and «Services». Білім: Педагогика ғылымдары Образование: Педагогические науки Education: Teaching Science Editor in chief Myrzantay Kozhabayuly JAKYPOV, PhD, Associate Professor Scientific editor Lazzat Baykonyrkyzy BAYBOLAT, MA Information and Archives Committee of the Ministry of Communications and Information Republic of Kazakhstan issued a certificate of registration of a periodical and (or) information agency number №№13432-Ж от 07.03.2013 year. Number and date of registration of the primary number №10664-Ж, 14.04.2010 year. Owner and publisher: Republican Scientific-Educational Center «Zertteushі». Registered in the State National Book Chamber of the Republic of Kazakhstan as a publishing agency. International registration code 978-601-7440. Certificate №278, 28.03.2013 year. Distribution: Republic of Kazakhstan, CIS and other countries Language The magazine: Kazakh, Russian, English, Spanish, Chinese, Arabic, French, Turkish Our address is: 010000, Republic of Kazakhstan, Astana, st. Yanushkevich, № 4, students home №1, №213 Tel.: +7 701 397 17 13, +7 702 105 97 53 Index: 74641 Our website: http://zertteushi.kz. E-mail: mzhakyp@mail.ru © Republican Scientific-Educational Center «Zertteushі», №№7-9(73-75), July-September, 2013. №№7-9(73-75), шілде-қыркүйек, июль-сентябрь, July-September, 2013 ISSN 2307-017X Ġylymi zertteuler a̋lemì – Mir naučnyh issledovanij – World of scientific research ___________________________________________________________________ 4 жүктеу/скачать 7,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|