заңда көрсетiлген тəртiп пен шарттарды иелену, пайдалану жəне билiк ету
жəне билiк ету құқығы құрайды.
дайындауы т.б.
учаскесiнiң пайдалы қасиеттерiн алуды жүзеге асырудың заңмен қамтамасыз
құқығын жүзеге асыруы, жер учаскесiнде тұрғын үй құрылысын жүргiзуi,
мемлекеттiк салық органдарының жер учаскесiне салық жинап алуы т.б.
Жер учаскесiне билiк ету құқығы дегенiмiз – меншiк иесiнiң заңда рұқсат
берiлген шекте өзiне тиесiлi жер учаскесiнiң заңды тағдырын шешу құқығы.
өзгертпей, Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде тыйым салынбаған кез
394
4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, сауықтыру, рекреациялық жəне
тарихи-мəдени мақсаттағы;
5) қызметтiк жер телiмiнiң;
6) уақытша өтеусiз жəне уақытша қысқа мерзiмдi өтеулi жер пайдалану
құқығымен берiлген жер учаскелерiнiң;
7) кепiлге берудi қоспағанда, шаруа (фермер) қожалығын жəне тауарлы ауыл
шаруашылығы өндiрiсiн жүргiзу үшiн уақытша жер пайдалану құқығымен
берiлген жер учаскелерiнiң;
8) су қорының жерiнде жер пайдалану құқығын иелiктен шығаруды қоса
алғанда, жер пайдалану құқығына қатысты мəмiлелер жасасуына жол
берiлмейдi.
Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабына сəйкес, жер заңда
көзделген шектер мен тəртiпте жеке меншiкте болуы мүмкiн. Жерге
мемлекеттiк меншiк пен жеке меншiктiң бiрдей қорғалуы Жер кодексiнде де
бекiтiлген. Демек, жерге меншiк құқығы екi түрлi нысанда болады. Олар: Жерге
мемле-кеттiк меншiк жəне жерге жеке меншiк.
Жер учаскесiне азаматтар мен мемлекеттiк емес заңды тұлғалардың жеке
меншiк құқығын орнықтыру – бұл объективтiк қажеттiлiк. Бұл мыналармен
байланысты:
Бiрiншiден, орман жəне ауыл шаруашылығындағы жер учаскелерi өндiрiс
құралы ғана емес, сонымен қатар, орналасу жерi, өндiрiстiң жəне қоғам
мүшелерi қызметiнiң базис – аумағы да болып табылады. Мүлiктiк сипаттағы
объектiлер (тұрғын, бағбандық, саяжайлық, өндiрiстiк үйлер, құрылыстар,
ғимараттар) мен жер құқығы қатынастарының (ғимараттың, құрылыстың жерiн
пайдалану, оларды күту, сол жерлерде бағбандықпен жəне бақшалықпен
айналысу) арасында тығыз байланыс болады.
Екiншiден, жер учаскесiндегi меншiк объектiлерiн пайдалану мен жер
учаскесiн нысаналы мақсаты бойынша пайдалану құқығының субъектiсi болып
тек бiр тұлға (жалға берудi есептемегенде) табылады. Тəжiрибеде меншiк
құқығының объектiлерi немесе жер учаскесi берiлетiн жағдайларда (сату –
сатып алуда, мұрагерлiк жағдайында жəне тағы басқа) жоғарыда аталған екi
объект те бiрге берiледi.
Жердiң меншiк объектiсi ретiндегi ерекшелiгi оның кеңiстiкте белгiлi бiр
шекарада шектелуiнен, жылжымайтындығынан жəне табиғи жағдайлармен
қоршаған ортаға тəуелдiлiгiнен байқалады.
Достарыңызбен бөлісу: