Клтаппен жумыс журпзудщ сабактан

ютапшаныц мукабасыныц квркемделуш, кагазыныц жалпы Tyci 
мен турш, жука-калыцдыгын, неше беттен туратынын, калай 
сакталгандыгын, arii де калай сактауга болатынын жай эцпме 
тур
1нде туащ цру, егер топта б1рнеше cyperri, мазмунды ютап- 
шалар молынан жинакталса, эркайсысыныц атауларымен бала­
лардыц таныс болуы жоспарлы турде кун тэрт
1бше енпзтгеш
дурыс. Осындай жумыстармен коса 
9p6ip топта арнайы турде 
такырыптык ютап бурыштары безещцршедк Олардыц такырып- 
тары топтардыц багдарламалык оку-тэрбие м
1ндеттерше орай 
шамамен былай алынганы тшмд!рек болмак.
Сэбилер тобында: “Ойыншыктар туралы ютапшалар”, “Жан- 
жануарлар не дейд1?”, “Ертегщен келген кешпкерлер” :
а) “Мен болып сейле”
э) “Мен болып эн сал”
б) 
“Мен болып биле”, т.б., такырыптас, образды бейнелер 
cypeTi 
бершген бурыштар.
Естиярлар тобында:
“Х а й у а н а т т а р т у р а л ы е р т е п л е р - а ц ы з д а р ” , “ К улкш 1 
кешпкерлер”, “Ацыз эцпме батырлары”, “Ж аттамак жаттайык”, 
“Макал-мэтел, жумбактар элемГ\ т.б. 
.
Ересектер тобында:
“Тацгажайып ертеплер элемш де”, “Ерден ата ертеплерг” , 
“Б1здщ сушюй акынымыз”, “Жанымыздагы, жадымыздагы жа- 
з у ш ы л а р ” , “Ел т у р а л ы не б ш ем 1 з?” , “М у л ь т и к -п у л ь т и к
кешпкерлерГ’, “Ж ыл мезплдерш сипаттайык”, “Балалар акын- 
дары-арамызда” т.б.
Клтап бурышы белмешц табиги жэне жасанды жарыгы мол 
к,олайлы жерше уйымдастырылады. Естияр жэне ересектер то­
бында устел жэне оныц жанына койылган К
1таптар орналасты- 
рылатын текше-корме, ал балабакшаныц мектепке даярлау тобы 
мен мектепалды окыту топтарында (мектеп непзшдеп) арнайы 
гурде ютап шкафтары койылады. Бурыштыц жогарырак тусы- 
па балабакшаныц улгипк багдарламаларында усынылган такы- 
рыптар непз1нде ютап бурышыныц аты жазылады. Текше-кврме- 
лерге ездерше жакында окылган ютаптары койылып отырады. 
Айлар откен сайын ютаптар саныныц кобекл (эр топ кажетше 
карай) “Балалардыц досы - ютап” деген ойды айгактай туседг
43

Устел устше колдан буклеттер мен жиналмалы ютапшаларды 
эдемш еп орналасты ру, балалардыц ата-аналары н каты стыру 
аркылы журналдарда басылатын киынды ю тапш алар жинату, 
оларды к,алташык,тарга салып кою жумыстары да кттап бурышта- 
рында ж ас алады.
К1тап бурышына балалардыц ец кызыга тыцдайтын шыгар- 
маларыныц 
cypeTTepi 
текше-кермеде орналастырьшады. Шама- 
мен алганда, олар акымак каскырдыц, ацкау туйенщ, коркак 
коян н ы ц , 
ку 
ту л к ш щ , м ак тан ш ак м ы сы кты ц, турм ы с-салт 
ертегшерп-щеп К,ацбак шалдыц, Кулактыц, М акта кыздыц, Ал- 
дар косе меи К,ожанасырдыц 
cypeTTepi 
болуы керек. Ал колдан 
жасалган суреттердщ орнына топта колданылып келе жаткан 
c y p e rri, 
мазмунды кггапшалардыц 
6ipHem eyi 
сакталса, немесе 
мектеп жасына дешнплерге арналып шыгарылган “Б1здщ ю тап”, 
“Ушм4з о р так , жы рымы з о р та к ” (21), “Ш ы н а ш а к ” (
8), “Тш 
ашар” (11) сиякты сериялы жинактар мен “Ж алын” баспасынан 
жарык 
K o p i n
келген белгип классик жазушыларымыздын 
cypeTTi 
ютаптарыныц 
6ipa3bi 
болса, 
Tim i 
жаксы.
Е ресектер тобы мен мектепалды топтарда баска 
улттык 
ютаптарды коптеп жинап, оларды такырыптар бойынша орна­
ластыру керек. Олар: “Отан, ел туралы” , “Табигат, хайуанат- 
тар д у н и е а туралы”, “Тацгажайып уакигалар жайлы”, “Ж еке­
леген акын-жазушылардыц ютаптары” делш ш белш едь 
KiTan 
бурышында кггаптардан баска ту р л ьту еп суреттер, материал- 
дар (картинкалар, фотосуреттер, портреттер, буклеттер) такы- 
рыпка сай орналастырылып турады. Орта топтан бастап бала­
лар ютап атауларын олардыц мукабасына, безещцршуше карап- 
ак бше алатын болады. Клтаптарды жай карастырып, танысты- 
рып шыту - ец оцай жол. Ец басты меже балалардыц жан 
дуниесше ерекше эсер ете бшу. Бул 
yuiin 
баэдарлама жуйесйще 
таныстырылган шыгармаларды KiTan 
бурышында журпзш етш
косы м ш а жумыс турлер
1мен пысыктау мектепке деш нп топ 
тэр б и е п п л ер ш щ эстети кал ы к талгамдары н калы птасты ры п, 
адамгершшж, 
i3riniK, 
имандылык рухтарын тэрбиелей туспек.
Ю тап бурышын дурыс уйымдастыру балалардыц б
1рнеше 
кабшеттерш дамытады. Б1ршпццен, балалардыц кез алдына еле- 
стету кабшеттер! калыптасады. Мысалы: “Ертегшер елшен” та- 
кырыбына тындаган ертегшершен соц, ездер} салган суреттердщ 
колдан жасаган образды куыршакгар мен муляждарын кормеге
44

кдтарластырып кою балалардыц елестету, окып-тыццаганын еске 
rycipy 
кабш еттерш щ эсер1мен орындалады. Екшипден, бала- 
дардьщ керкем шыгарма аркылы алган бш!мдер
1 беютшш, керкем 
онерге катысты бастапкы гылыми угымдары (шыгарма жанрла- 
ры, тш шурайлыгы, курылысы туралы) 
пайда бола бастайды. 
ушшиццен, олар еркш ойлауга, киялдауга уйренедь “М енщ
Кожанэс1р1м”, “М ен Алдар кесе болсам” деген такырыптарда 
ойга бершсе, ездер
1 курган мазмунга ездер1 суреттер салады, 
олармен ютап бурышын безещиредь Тертшциден, керкем шы­
гарма аркылы алган бшшдерш ем
1рде колдануга (байланысты- 
рып сейлеуге, ютап суреттершдеп уакигаларды сипаттай бшуге, 
т.б.) уйренеда. Бесшшщен, ютап бурышында орналастырылган 
кешпкерлердщ атынан сейлеу немесе келген конактарга ютап 
бурыштарындагы жумыстарды таныстыру аркылы балалар ез 
зешндерш ездерл тексеруге 
уйренедГ Ютап бурышындагы не 
арнайы безещцршген ютап сересш деп шыгарма кешпкерлер] 
бойынш а койы лган жы лж ымалы ойы нш ы ктар мен образды 
кейшкерлердщ тшмдо колданылуы балаларды керкем сезге тар- 
тып, олардыц атынан сейлеуге кызыктырады. Мысалы, салыс- 
тыру Bflici багы ты мен тэрби еп п б алаларга мазмуны уксас, 
кеш пкерлер
1 ортак эцпме-ертеп кейшкерлерш бейнелеуге ша- 
кырады. К.Д. Ушинскийдщ “Тац сэу л е а ”, С. Жушсовтщ “Ти- 
ындар мен 
Kipninep” 
атты эцпмелерш щ суреттерщ орналасты- 
рып койып, ютап бурышы алдында балаларга осы ею эцпме 
м азм у н ы н ы ц у к с а с т ы г ы н б а й к а т а д ы . А й н а л а д агы
Tipi 
жэндштердщ барлыгы кам-карекет уст
1нде болатындыгын, кун Hi ц 
шыгуы кумырска, кебелек, бал араларын ецбекке жумылдарса, 
(Ушинскийдщ эцпмесйще) жаксы жагдай мысыктыц гана уйкы- 
сын узарта ту сетш д ш н , ал, С екен Ж уш совты ц эц п м есш щ
ecepiMeH Kipninep, 
тиындар эрдайым ецбеккор, акылды жэнджтер 
деген ойда калады.
-Балалар, мына суретте кумырыска, бал арасы, кебелектер 
кандай?
- Автор оларды калай сипаттаган?
-Е к ш п п с у р е т т е п тиы ндар ш е? А гаш тар айналасы нда 

жүктеу/скачать 3,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: