Алп>1 сез
Тэрбиешшщ ютаппен жумыс журпзу эдктемесш 6inyi-6ana-
лардын тш ш дамытудьщ эдк-тэсш дерш б1ршама игеру деген
сез. Балаларды ана ткннде дурыс сейлеуге машыктандыру ар-
найы эдютемелж куралсыз жэне эр жастагы балаларга лайыкты
керкем ш ьнарма турлерш аныктап алмай, жузеге асырылуы
мумюн емес.
Tin дамыту жумыстары тэрбиешшщ
баламен карым-катына-
сында
турл1 кызмет нысанында:
1) ерюн сейлеу урд1сшде;
2)
tui
дамыту максатындагы арнайы сабактарда;
3) баланьщ байланыстыра сейлеуш ютап аркылы жетшд1ру
шараларында кершед1.
Tin дамыту сабактары мен керкем эдеби шыгармаларды
окудыц Т
1ПД1К нысандары эрб1р топта жуйелт турде жузеге асы-
рылады. Арнайы белшген орындарда балаларга ертеп айту, ютап
оку сабагында (25-30 минут ш инде), сабактан тыс уакытта
окыган итаптары туралы эцпме етм зу, тагы баска шарапарга
тэрбиешшер мен ата-ана б1рдей жауапты.
Балалардьщ дуниеш кабылдауы, eMipre пэк,
таза кощлмен
киялдай карауы балабакш а жасында калыптасатынын ескере
отырып, белгип галым Бейсенбай Кенжебаев: “Ж астайынан
ертепге канган бала, хапыктьщ осы 6ip асыл казынасымен, ру-
хани мурасымен коректенген бала эдебиетп, енерд1, eMipfli суйед1.
Мацайындагы езгерютерд! де ж т керед1, тез кабылдайды”,- де
ген болатын. Ш ыгармалардьщ балабакш ада балалардьщ жас
ерекшелжтерше карай б
1р!зд! жуйеде 6epinyi, ата-ананыц ушнде
энпме-мысалдар, ертеплер айтуы, жш эцпмесулер1 баланьщ ана
типн ж етш дф етп п туралы орыс
балабакш алары на арналган
ецбектерде жазылып келдд. Карпинская Н.С., (22), Караманен-
ко Г.Н., Караманенко Ю.Н. (23), Фомичева Г.А. (24) сиякты
авторлардьщ зерттеулер
1нде турл1 жанрлы шыгармаларды бала-
лардыц кызыгушылыктарын арттыратындай етш беру жолдары
жап-жакты карастырылады. Бул орайда, казак тшнще жариялан-
ган гылыми м акалаларды есептемегенде,
арнайы жазылгап
окулык курал жоктыц касы. Керкем шыгарма турлерш бала-
ныц сездж корын жэне байланыстырып сейлеу тишх дамытуда
3
колдану, адамгершипк тэрбие кездер1 репнде талдау жумыста-
ры Б.Баймуратова, (8,9), Э.С.Эм1рова, Ш. Майгарановалардыц
балабакш а саласындагы оку куралдары нда, диссертациялы к
ецбектершде Kepmic тапты.
Ата-аналар мен торбиешшер ушш есте устайтын басты ке-
нес-балаларды жастайынан ю тап кум арлы кка тэрбиелеу. Бул
ушш баланыц ерж-куш ш калыптастыруды ойлап, балабакдиа-
да болсын,
уйде болсын, ютаптарды жш окып, асыл казына-
мызга баланы ерте бастан жакындаткан жен.
Бул эдштемелж куралда сипатталатын амал-тэсщцер баланы
алдымен ойната отырып, керкем мэтш дерге ел1кт1ру, кеш н
ютаптагы халыкдык,, авторлык
ойын елецдерден бастап, ха-
лы кты к, авторлык, келемд1, мазмунды
ш ы гарм аларга деш н
жетюзе туацщ ру максаттары козделед].
“О з щ д ь е з щ б а гы н д ы р у га , е з щ е - е з щ б ш п к ж у р п зу г е
ю ш кентайы цнан уйрен. К,улк,ын сокпаган, б!рак, к а ж е тп icTi
аткаруга ез1щц Keimipe бш ” деген В .А .С ухом линскийдщ па-
расатты сезш е тэрбиепп осы ецбектеп усыныстар аркылы келе
алады.
Эрине, ютаптар тозбай турмайды. Кеппилжке танымал бас-
п а х а н а л а р д а н “ Халык; м у р а с ы ” , “Б а л а л а р ю т а п х а н а с ы ” ,
“Клтаптан соц ю тап”, “М енщ алгашкы ютабым”, “Жас к,алам-
герлер ю тапханасы ” айдарымен балаларга коптеген ютаптар
шыгарылды да. К еш нп кездер1 “ЖетГ’ ассоцациясы мен ‘Так-
лия” гылыми орталыгы булд1ршшдерге
c y p e T T i
ютапшаларды
да кептеп усынуда. Тэрбиепп топка кажет ютапты кебейтудщ
жолын ойластыра 6uiin,
жокты колдан жасап, бала кажетш
етейтш багдарламалык материалдарды жинактап anyFa м1ндегп.
Осындай мазмунга орай куралдыц бастапкы бел1мдер1не те-
ориялык жадынамалар орналастырылып, косымша бел!мше ба
лаларга сабакта, серуенде, кала бердщ ойында, TinTi уйде усы-
нылатын эдеби шыгармалар жуйес! бершд!. Баланыц жасына
сай психологиясын ecKepin, кызыгушьшыгын дамыткымыз кел
се, оларды оз е л т щ акын-жазушыларымен жуэдеспру!м13 ке
рек деп ойлаймыз. Суйж т
1 кейпжерлерш
балабакша балалары
KiTan e p T e ric in e n , © лен-м ы салдары нан т а п к а н б олса, сол
кешпкерлер1 аркылы балалар акыи-жазушыларын да ажырата
алуы керек. Тэрбие ушш жазылган шыгармаларды бала коципне
дурыс жолмеп апара бшсек, автордыц максатына жеткеш.
4