Аман абасилов әлеуметтік лингвистика
жүйесі ↔ тілдің ішкі жүйесі
жүктеу/скачать 2,06 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Ю.Д.Дешериев
- Л.Б.Никольский
| жүйесі ↔ тілдің ішкі жүйесі [6,154.].
Ал тілдің қоғамға әсер ету мәселесін Г.В.Степанов жеке қарастырып, былай деп тұжырымдайды: «Изучение воздействия языка на социум относятся к особой отрасли знании» [6, 154.]. Анықтай айтқанда Г.В. Степановтың пікірінше бұл семиотиканың бір бөлігі болып табылады. Тіл білімі бойынша еңбектердің, түрлі зерттеулердің авто- ры Р.А.Будагов тіл біліміндегі қазіргі бағыттарды талдай келе, әлеуметтік лингвистиканы барынша кең мазмұнда қарауға шақырады. «Соңғы уақытқа дейін»,- деп жазады ол «Адам және оның тілі» атты еңбегінде - әлеуметтік лингвистика тілдік қарым- қатынас, тілдік саралану мәселелерімен айналысты. Әлеуметтік лингвистиканың аясын кеңейту уақыты туды. Адамдардың бел- сенді көзқарасы лингвистер алдына тіл мен оның сөйлеушілері арасында болатын күнделікті өзара терең байланыс проблема- сын қойып отыр» [7,107.]. Әлеуметтік лингвистиканың кең көлемдік зерттеу аясы тура- лы Ю.Д.Дешериев, Л.Б.Никольский, А.Д.Швейцер т.б. ғалымдар көптеген пікірлер білдіреді, дегенмен олар оның зерттеу нысана- сына әртүрлі проблемаларды айтады. Айталық, Ю.Д.Дешериев әлеуметтік лингвистиканың зерттеу нысанасына тілдердің қызмет етуі мен дамуындағы әлеуметтік бірлік заңдылықтарын атай келіп, 18 былай деп жазады: «....основным предметом социальной лингви- стики является исследование социолизованных отношений, соот- несенных с социольными явлениями в жизни общества, обуслов- ленных функционированием, развитием и взаимодействием языков (преимущественно функциональной, социольной, профессиональ- ной дифференциации языка). ...проявляющихся в языке в целом, а также на всех уровнях его внутренной структуры» [8,126.]. Л.Б.Никольский алдымен тілдік жағдаят проблемасына назар аударып, оған тілдер мен диалектілер қарым-қатынасы, сөйлеудің диалектіүстілік формаларының қалыптасуы, тілдің нормалану және ұлттық әдеби тілдің қалыптасуы туралы мәселелерді қамтып көрсетеді [9,32-63.]. А.Д.Швейцер болса, Ю.Д.Дешериевтің анықтамасын негізге ала отырып, біріншіден, тіл мен қоғам арасындағы байланысқа екі жақты сипаттама беруді баса айтса, екіншіден, әлеуметтік лингвистикалық зерттеулер қарауына сөйлеу қарым-қатынасын- дағы тіл қолданушылыққа әлеуметтік факторлардың әсер етуін, сондай-ақ осы факторлардың тіл құрылымында бейнеленуіне тал- дау жасау қажеттігін көрсетеді. Тілге әсер ететін факторлардың ішінде тек объективті факторларды ғана емес, субъективті факторлардың да тіл тұтынушылардың әлеуметтік дағдысы мен әлеуметтік құндылықтарына әсер ететіндігін талдап береді [10,69.]. Әлеуметтік лингвистиканың зерттеу аясы, пәндік мазмұны ту- ралы мұнан да кеңірек талдамаларды шетелдік тілшілер зертте- улерінен, мысалы, Д.Хаймс, У.Брайт, Дж.Фишман, У.Лобов, Дж.Гамперц, С.Эрвин-Грипп, Э.Хауген, сондай-ақ Р.Т.Белл, Р.Берлинг, Д.Прайд, П.Трайджилл т.б. берген анықтамалардан көруге болады. Сонымен қорыта келгенде, әлеуметтік лингвистика немесе жүктеу/скачать 2,06 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|